ระยะครึ่งชีวิต (Half life)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 3 กันยายน 2556
  • Tweet

ระยะครึ่งชีวิต เรียกย่อว่า T1/2 หมายถึง ระยะเวลาที่ปริมาณของสิ่งนั้นๆจะเสื่อมสลายลงไปเองตามธรรมชาติ หรือ จากกลไกการกำจัดออกจากร่างกาย (เช่น ทางไต หรือ ทางตับ) จนเหลือปริมาณครึ่งหนึ่งนับจากจุดเริ่มต้น โดยที่ระยะครึ่งชีวิตจะมีหน่วยเป็นตัวเลขของระยะเวลา เช่น วินาที นาที ชั่วโมง วัน สัปดาห์ เดือน หรือ ปี เป็นต้น และจะเป็นระยะเวลาที่คงที่ ดังนั้นจึงใช้เป็นตัวบอกปริมาณความเข็มข้นของสิ่งนั้นๆในระยะเวลาต่างๆที่เราต้องการทราบ

ระยะครึ่งชีวิต ในการแพทย์ มักใช้กับ สารกัมมันตรังสี เช่น ไอโอดีน-131 ที่ใช้รักษาโรคของต่อมไทรอยด์ที่ระยะครึ่งชีวิต คือ ประมาณ 8 วัน หมายความว่า เมื่อร่างกายได้รับกัมมันตรัง สี ไอโอดีน 131 ปริมาณรังสีจากไอโอดีนจะลดลงเหลือครึ่งหนึ่งของปริมาณตั้งต้น เมื่อเวลาผ่านไป 8 วัน และเมื่อผ่านไปอีก 8 วัน (วันที่ 16) ปริมาณรังสีก็จะลดลงอีกครึ่งหนึ่งของปริมาณรังสีในวันที่ 8-9 คือ เหลือ ¼ ของปริมาณรังสีนับจากวันแรก เป็นต้น

ระยะครึ่งชีวิต นอกจากใช้บอกความเข้มข้นของสารกัมมันตรังสีในช่วงระยะเวลาต่างๆแล้ว ระยะครึ่งชีวิตยังสามารถใช้บอกความเข้มข้นกับสิ่งต่างๆได้เช่นกัน เช่น กับยา หรือ กับสารพิษต่างๆ เป็นต้น

ทางการแพทย์ ใช้ระยะครึ่งชีวิต เป็นตัวบอกฤทธิ์ของสิ่งนั้นๆว่า สามารถคงอยู่ในร่างกายได้นานเท่าไร และเพื่อช่วยประเมินประสิทธิภาพของการรักษา กรณีต้องการกำจัดสิ่งนั้นๆออกจากร่างกาย

บรรณานุกรม

  1. Half-life http://en.wikipedia.org/wiki/Half-life [2013,July20].