มิวพิโรซิน Mupirocin

มิวพิโรซิน (Mupirocin)

โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
9 สิงหาคม 2563
Tweet

สารบัญ

บทนำ
มิวพิโรซินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
มิวพิโรซินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
มิวพิโรซินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
มิวพิโรซินมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
หากลืมทายาควรทำอย่างไร?
มิวพิโรซินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
มีข้อควรระวังการใช้มิวพิโรซินอย่างไร?
มิวพิโรซินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
ควรเก็บรักษามิวพิโรซินอย่างไร?
มิวพิโรซินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
บรรณานุกรม

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยามิวพิโรซิน (Mupirocin) เป็นยาปฏิชีวนะประเภท Monoxycarbolic acid ถูกสกัดแยกได้จากแบคทีเรียชนิดแกรมลบที่มีชื่อว่า Pseudomonas fluorescens ใช้บำบัดรักษาการติดเชื้อที่เกิดจากบาดแผลบริเวณผิวหนัง, แผลพุพอง, แผลเปิด, โดยใช้ทาภายนอก (ยาใช้ภายนอก)

รูปแบบผลิตภัณฑ์ที่พบเห็นทั่วไปของยามิวพิโรซินมักเป็นยาขี้ผึ้ง

การใช้ยานี้ในระดับความเข้มข้นต่ำๆ จะช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียมิให้ลุกลาม
หากใช้ความเข้มข้นสูงๆ จะออกฤทธิ์ฆ่าแบคทีเรียได้โดยตรง

อนึ่ง: พบว่ายานี้มีการดูดซึมทางผิวหนังเข้าสู่ร่างกายน้อยกว่า 0.3% จึงเป็นผลดีที่จะช่วยลดผลข้างเคียงจากยานี้

องค์การอนามัยโลกจัดให้ยามิวพิโรซินเป็นยาจำเป็นขั้นพื้นฐานในระดับชุมชน คณะกรรมการอาหารและยาของไทยก็ได้บรรจุยามิวพิโรซินลงในบัญชียาหลักแห่งชาติ โดยระบุการใช้ต่อต้านแบคทีเรียที่ดื้อต่อยาเมทิซิลลิน (Meticillin)

เชื้อแบคทีเรียที่ตอบสนองต่อยานี้ เช่น เชื้อ Staphylococcus aureus และ Staphylococcus pyogenes

ทั้งนี้ ก่อนการใช้ยานี้ผู้บริโภค/ผู้ป่วยสามารถขอคำแนะนำการใช้ได้จากแพทย์และเภสัชกรตามร้านขายยาทั่วไป

มิวพิโรซินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

ยามิวพิโรซินมีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้:

รักษาการติดเชื้อบริเวณผิวหนังที่มีบาดแผล
รักษาแผลพุพอง แผลน้ำร้อนลวกที่เป็นบริเวณแผลเล็กน้อย
รักษาแผลจากแมลงกัดต่อย (ตุ่มแพ้แมลงกัด)

มิวพิโรซินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยามิวพิโรซินคือ ตัวยาจะออกฤทธิ์ยับยั้งการสร้างโปรตีนของแบคที เรียชนิดที่ตอบสนองกับยานี้ ส่งผลให้แบคทีเรียหยุดการเจริญเติบโตและตายลงในที่สุด

มิวพิโรซินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยามิวพิโรซินมีรูปแบบการจัดจำหน่าย:

เป็นยาขี้ผึ้งใช้ทาภายนอกที่มีความเข้มข้น 2 มิลลิกรัม/น้ำหนักยา 100 มิลลิกรัม

มิวพิโรซินมีขนาดการบริหารยาอย่างไร?

ยามิวพิโรซินมีขนาดการบริหารยา/การใช้ยา เช่น

ผู้ใหญ่และเด็ก (นิยามคำว่าเด็ก)อายุตั้งแต่ 2 ปีขึ้นไป: ทายาบางๆในบริเวณผิวหนังที่เป็นบาดแผลวันละ 3 ครั้งเป็นเวลา 1 - 2 สัปดาห์ ควรใช้ผ้าพันแผลปิดทับอีกชั้นหนึ่ง หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 3 - 5 วันหลังใช้ยาควรต้องเปลี่ยนยา และพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลเพื่อประเมินการรักษาใหม่
เด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี: ยังไม่มีการศึกษาที่แน่ชัดถึงผลข้างเคียงจากการใช้ยานี้ในเด็กกลุ่มนี้ การใช้ยานี้ในเด็กกลุ่มนี้จึงอยู่ในดุลพินิจของแพทย์

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยามิวพิโรซิน ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น

ประวัติแพ้ยาทุกชนิดเช่น กินยาแล้วคลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือแน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก /หอบเหนื่อย
มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาอะไรอยู่ เพราะยามิวพิโรซินอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อน
หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประ เภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรกและเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมทายาควรทำอย่างไร?

หากลืมทายามิวพิโรซินสามารถทายาเมื่อนึกขึ้นได้ โดยไม่ต้องเพิ่มปริมาณยาทาเป็น 2 เท่า

มิวพิโรซินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยามิวพิโรซินสามารถก่อให้เกิดผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

มีผื่นคัน
ปวดบวมในบริเวณที่ทายา
ผิวแห้ง
ผิวที่สัมผัสยาเป็นรอยแดง หรือ เกิดภาวะผิวเป็นรอยไหม้

มีข้อควรระวังการใช้มิวพิโรซินอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยามิวพิโรซิน เช่น

ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้ยานี้
ห้ามใช้ยาใกล้บริเวณ ตา จมูก
ห้ามทายานี้กับแผลเปิดที่เป็นบริเวณกว้างมากๆเพราะอาจทำให้เกิดการดูดซึมยาเข้ากระแสเลือดมากจนก่อให้เกิดพิษต่อร่างกาย
ให้หยุดยานี้ทันทีหลังทายาแล้วพบอาการผื่นขึ้นมาก บวม แดงในบริเวณบาดแผล
การใช้ยานี้เป็นเวลานานเกินไป ต้องระวังการเจริญเติบโตของกลุ่มเชื้อที่ดื้อต่อยานี้ (เชื้อดื้อยา)
สามารถใช้ยานี้กับหญิงตั้งครรภ์ได้
ระวังการใช้ยานี้กับหญิงที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ด้วยยังไม่มีข้อมูลทางคลีนิกสนับสนุนว่ายานี้ขับออกมาทางน้ำนมมารดาได้หรือไม่
ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
ห้ามใช้ยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยามิวพิโรซินด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้งควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

มิวพิโรซินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

เนื่องจากยามิวพิโรซินนี้มีรูปแบบเป็นลักษณะยาทาภายนอก (ยาใช้ภายนอก) จึงไม่ค่อยพบ ปฏิกิริยาระหว่างยากับกลุ่มยารับประทานใดๆ

ควรเก็บรักษามิวพิโรซินอย่างไร?

ควรเก็บยามิวพิโรซิน:

เก็บยาที่อุณหภูมิต่ำกว่า 25 องศาเซลเซียส(Celsius)
ห้ามเก็บในช่องแช่แข็งของตู้เย็น
เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/ แสงแดด ความร้อนและความชื้น
ไม่เก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนตร์
เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

มิวพิโรซินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยามิวพิโรซินที่จำหน่ายในประเทศไทย มียาชื่อการค้าอื่นและบริษัทผู้ผลิตเช่น

ชื่อการค้า	บริษัทผู้ผลิต
Bacidal (เบไซดอล)	Charoon Bhesaj
Bactex (แบคเท็กซ์)	Union Drug
Bactokil (แบคโทคิล)	Chinta
Bactroban (แบคโตรแบน)	GlaxoSmithKline
Banbact (แบนแบคท์)	T. Man Pharma
Centany (เซนทานี)	PERRIGO
Muporin (มูโพริน)	T.O. Chemicals