ต่อมน้ำตา (Lacrimal gland)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 8 ตุลาคม 2556
  • Tweet

ต่อมน้ำตา เป็นต่อมขับออกชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในเบ้าตา ในหนังตา และในเยื่อบุตา มีหน้าที่สร้างน้ำตา เพื่อการหล่อลื่นเนื้อเยื่อส่วนหน้าของลูกตา คือ เยื่อบุตา และกระจกตา

ต่อมน้ำตาประกอบด้วยต่อมน้ำตา 4 ชนิด คือ

  1. ต่อมน้ำตาประธาน/ต่อมน้ำตาหลัก (Main lacrimal gland) เป็นต่อมน้ำตาคู่ ซ้าย-ขวา โดยอยู่ใต้เบ้าตา บริเวณหางคิ้ว มีขนาดกว้างและยาวประมาณ 1.5-2 เซนติเมตร โดยต่อมนี้ส่วนใหญ่จะซ่อนอยู่ใต้กระดูก จึงมองด้านหน้าไม่เห็น คลำก็ไม่ได้ นอกจากมีพยาธิสภาพขนาดใหญ่ขึ้น จึงย้อยออกมาให้เห็นหรือคลำได้บริเวณหางคิ้ว มีหน้าที่สร้างน้ำตาที่เรียกว่า ชั้นสารน้ำ (Aqueous layer)
  2. ต่อมน้ำตาที่อยู่ในเยื่อบุตา (Accessory lacrimal gland) เป็นต่อมน้ำตาขนาดจิ๋ว กระ จายอยู่ทั่วไปในเยื่อบุตาที่อยู่ใต้หนังตา สร้างน้ำตาที่เรียกว่า ชั้นสารน้ำ (Aqueous layer)
  3. ต่อมน้ำตาขนาดจิ๋วที่อยู่กระจายในเยื่อบุตาเช่นกัน เรียกว่า Goblet cell ที่สร้างน้ำตาที่เรียกว่า ชั้นเมือก (Mucous layer)
  4. ต่อมน้ำตาขนาดเล็กที่อยู่กระจายบริเวณขอบหนังตา ที่เรียกว่า Meibomian gland มีหน้าที่สร้างน้ำตาที่เรียกว่าชั้นไขมัน (Lipid layer)

อนึ่ง อ่านเพิ่มเติมเรื่องต่อมน้ำตา และน้ำตา ได้ใน เกร็ด เรื่อง น้ำตา, และในบทความเรื่อง กายวิภาคและสรีรวิทยาของตา