7. ตลาดศูนย์บริการทางรังสี – ตอนที่ 14

  • โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
  • 31 สิงหาคม 2566
  • Tweet

การเกิดอันตรายจากรังสีต่อมนุษย์ อาจแบ่งได้ 2 กลุ่มใหญ่ คือ

  1. การได้รับรังสีจากแหล่งกำเนิดรังสีจากภายนอก (External exposure) - ความรุนแรงของการบาดเจ็บ (Severe injury) ขึ้นอยู่กับความแรงของแหล่งกำเนิดและระยะเวลาที่ได้รับรังสี แต่ตัวคนที่ได้รับอันตราย หากไม่ได้รับสารกัมมันตรังสี (Radio-active substance) เข้าไปในร่างกาย ก็จะไม่มีการแผ่รังสี (Radiate) ไปทำอันตรายผู้อื่น
  2. การได้รับสารกัมมันตรังสีเข้าสู่ร่างกาย (Internal exposure) มักพบในกรณีมีการรั่วไหล ของสารกัมมันตรังสีที่เป็นก๊าซ (Gas), ของเหลว (Fluid), หรือฝุ่นละออง (Dust) จากแหล่งเก็บสารกัมมันตรังสี หรือที่เก็บกาก (Residue) สารกัมมันตรังสี จากการระเบิดของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ (Nuclear power plant) เช่น ที่เมืองเชอร์โนบิล ประเทศรัสเซีย และ การระเบิดของอาวุธนิวเคลียร์ (Nuclear weapon) ที่เมืองฮิโรชิมาและนางาซากิ ประทศญี่ปุ่น

การกระจายของสารกัมมันตรังสีจะฟุ้งไปในอากาศและน้ำ

มนุษย์อาจได้รับรังสีเข้าสู่ร่างกายทางการหายใจ (Breath) ฝุ่นละอองของรังสีเข้าไป, การกินของที่ปนเปื้อนรังสีเข้าไป, และการฝังสารกัมมันตรังสีเพื่อการรักษา  (Bracy-therapy) สารกัมมันตรังสีที่อยู่ในร่างกายจะแผ่รังสีออกมา ทำอันตรายต่อร่างกายเป็นระยะเวลานาน จนกว่าจะถูกกำจัดออกไปจากร่างกายจนหมด และยังสามารถแผ่รังสีไปทำอันตรายคนที่อยู่ใกล้เคียงได้

การได้รับรังสีอาจมีผลต่อร่างกายได้เป็น 2 แบบ คือ

  1. เกิดการเปลี่ยนแปลงและมีอาการป่วยทางรังสี (Acute or deterministic effect) เมื่อได้รับรังสีเป็นปริมาณมาก (สูงกว่า10 แรด ในครั้งเดียว) ทำให้เซลล์จำนวนมากบาดเจ็บ (Injured), เสียหาย (Damaged), หรือตาย ซึ่งจะส่งผลให้อวัยวะต่างๆ ที่ได้รับรังสี ไม่สามารถทำหน้าที่ (Function) ของตนได้ อวัยวะสำคัญที่จะเปลี่ยนแปลงเมื่อได้รับรังสี คือ
  2. ไขกระดูก (Marrow) เป็นอวัยวะที่ไว (Sensitive) ที่สุดและเปลี่ยนแปลงให้เห็นเร็วที่สุด เพราะเป็นอวัยวะที่มีการสร้างใหม่ (Re-build) อยู่ตลอดเวลา
    • ทางเดินอาหาร (Gastro-intestinal tract) นับเป็นอวัยวะที่มีความไวต่อรังสีรองลงมาจากไขกระดูก
    • ผิวหนัง (Skin) ซึ่งจะพบได้ตั้งแต่ไม่มีแผล แต่รู้สึกแสบร้อน (Burning), ผิวดำคล้ำ (Dark) เหมือนตากแดด, หรือได้รับปริมาณมาก ผิวหนังจะค่อยๆ แดงขึ้น ต่อมาพองออก (Swollen) เป็นถุงน้ำใส เมื่อถุงน้ำแตกออกจะเห็นเป็นเนื้อแดงเหมือนถูกไฟไหม้
    • อวัยวะสืบพันธ์ (Reproductive organ)
    • ระบบสมองและประสาทส่วนกลาง (Central nervous system: CNS) เนื่องจากเซลล์ของระบบประสาทค่อนข้างดื้อ (Resistant) ต่อรังสี ทำให้การเปลี่ยนแปลงส่วนมาก มักเกิดจากการที่หลอดเลือดที่ไปเลี้ยงสมองถูกทำลายมากกว่าเกิดการตายของเซลล์สมอง
    • ปอด (Lung)

แหล่งข้อมูล –

  1. https://www.vibhavadi.com/Health-expert/detail/546 [2023, August 30].
  2. https://en.wikipedia.org/wiki/Irradiation [2023, August 30].