ดูทาสเตอไรด์ (Dutasteride)

  • โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
  • 20 ตุลาคม 2560
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาดูทาสเตอไรด์ (Dutasteride)เป็นยาในกลุ่ม 5 แอลฟา รีดักเตส อินฮิบิเตอร์(5 alpha reductase inhibitor) ทางคลินิกนำมาใช้รักษาอาการ ต่อมลูกหมากโต(Enlarged prostate gland) และบางประเทศใช้รักษาอาการผมร่วงเหตุเกี่ยวข้องกับฮอร์โมนแอนโดรเจน(Androgenic alopecia) ตัวยานี้มีการออกฤทธิ์ยับยั้งการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน(Testosterone)ไปเป็นฮอร์โมนไดไฮโดรเทสโทสเตอโรน(Dihydrotestosterone) ส่งผลช่วยลดอาการบวมโตของต่อมลูกหมาก

ยาดูทาสเตอไรด์มีรูปแบบเภสัชภัณฑ์เป็นยารับประทาน สามารถใช้ในลักษณะของยาเดี่ยวหรือจะใช้ร่วมกับยากลุ่ม แอลฟา-บล็อกเกอร์(Alpha-blocker) อย่างTamsulosin ก็ได้ ยาดูทาสเตอไรด์จะมีความแรงของประสิทธิภาพ และมีระยะเวลาอยู่ในร่างกายได้ยาวนานมากว่ายา Finasteride

การใช้ยาดูทาสเตอไรด์ อาจมีผลข้างเคียงที่ทำให้สมรรถภาพทางเพศถดถอยและเกิดอาการซึมเศร้า ในทางคลินิกได้มีคำเตือนให้ระวังความเสี่ยงของการอาจก่อมะเร็งต่อมลูกหมากด้วยเช่นกัน

อาจสรุปข้อจำกัดและข้อควรระวังการใช้ยาดูทาสเตอไรด์ ดังนี้

  • ห้ามใช้ยานี้กับ สตรี และ วัยรุ่นที่อายุต่ำกว่า 18 ปี
  • ห้ามใช้เป็นยาป้องกันมะเร็งต่อมลูกหมาก
  • ห้ามใช้กับผู้ป่วยโรคตับในระยะรุนแรง
  • ก่อนใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่มีอายุ 50–75 ปี แพทย์จะตรวจสอบว่า ผู้ป่วยมีความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมากหรือไม่
  • ยานี้สามารถถูกดูดซึมผ่านเข้าทางผิวหนังได้ ขณะใช้ยานี้จึงห้ามใช้มือสัมผัสตัวยาโดยตรง
  • ต้องมารับการตรวจร่างกายจากแพทย์เป็นระยะๆตามที่แพทย์นัดหมาย ทั้งนี้เป็นการประเมินความก้าวหน้าของการรักษา รวมถึงตรวจสอบอาการข้างเคียง(ผลข้างเคียง)จากยานี้ที่อาจเกิดขึ้น และการใช้ยานี้เป็นเวลานาน ผู้ป่วยต้องได้รับการตรวจมะเร็งต่อมลูกหมากโดยแพทย์ร่วมด้วยตามดุลพินิจของแพทย์
  • ขณะที่ได้รับยานี้ อาจมีอาการบางอย่างสามารถเกิดขึ้นหรือไม่ก็ได้ เช่น อาการ ผื่นแพ้ทางผิวหนัง เกิดมะเร็งเต้านมในบุรุษ ปวดอัณฑะ หรือมีอาการอัณฑะบวม หากพบพบเห็นอาการอย่างใดอย่างหนึ่งดังกล่าว ให้หยุดรับประทานยานี้ แล้วรีบมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลโดยเร็ว โดยไม่ต้องรอถึงวันแพทย์นัด
  • มีข้อห้ามใช้หรือข้อควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาดูทาสเตอไรด์ร่วมกับยาหลายประเภท เช่น ยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์บางชนิดในร่างกาย อย่างเช่น Cytochrome P450 3A inhibitors, Calcium channel antagonists, Cholestyramine, Digoxin, และ Warfarin, ดังนั้นการจะใช้ยาชนิดใดๆร่วมกับยา ดูทาสเตอไรด์ต้องได้รับอนุมัติหรือมีคำสั่งจากแพทย์เท่านั้น
  • ห้ามใช้ยาดูทาสเตอไรด์ที่มีสภาพแคปซูลปริแตกหรือเกิดการรั่วไหลของตัวยาออกมา

ยาดูทาสเตอไรด์ที่มีจำหน่ายในประเทศไทยถูกกำหนดให้เป็นยาอันตราย ส่วนสูตรตำรับที่ผสมร่วมกับยา Tamsulosin จัดอยู่ในประเภทยาควบคุมพิเศษ ซึ่งยาเหล่านี้ หากใช้ไม่ถูกวิธี ก็สามารถก่อให้เกิดอันตราย(ผลข้างเคียง)ต่อผู้ป่วยอย่างรุนแรง จึงถือเป็นเหตุผลสำคัญที่ต้องใช้ยานี้ตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น

ดูทาสเตอไรด์มีสรรพคุณ(คุณสมบัติ)อย่างไร?

ดูทาสเตอไรด์

ยาดูทาสเตอไรด์มีสรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ เช่น

  • บำบัดรักษาอาการต่อมลูกหมากโต โดยช่วยทำให้การขับถ่ายปัสสาวะในผู้ป่วยดีขึ้น

ดูทาสเตอไรด์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาดูทาสเตอไรด์มีกลไกการออกฤทธิ์โดย ตัวยาจะยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ 5 แอลฟา รีดักเตส (5 alpha reductase, เอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของฮอร์โมนแอนโดรเจน) ส่งผลให้การเปลี่ยนฮอร์โมน Testosterone ไปเป็นฮอร์โมน Dihydrotestosterone ลดน้อยลง การยับยั้งกลไกดังกล่าวจะช่วยลดอาการบวมของต่อมลูกหมาก และทำให้การขับถ่ายปัสสาวะในบุรุษกลับมาเป็นปกติ

ดูทาสเตอไรด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาดูทาสเตอไรด์มีรูปแบบการจัดจำหน่าย เช่น

  • ยาแคปซูลนิ่มชนิดรับประทาน ที่ประกอบด้วย Dutasteride 0.5 มิลลิกรัม/แคปซูล
  • ยาแคปซูลชนิดรับประทาน ที่ประกอบด้วย Dutasteride 0.5 มิลลิกรัม+ Tamsulosin 0.4 มิลลิกรัม/แคปซูล

ดูทาสเตอไรด์มีขนาดรับประทานอย่างไร?

ยาดูทาสเตอไรด์ มีขนาดรับประทานสำหรับรักษาต่อมลูกหมากโต เช่น

  • ผู้ใหญ่อายุตั้งแต่ 18 ปีขึ้นไป: รับประทาน 0.5 มิลลิกรัม วันละ1ครั้ง เป็นเวลาอย่างน้อย 6 เดือนตามคำสั่งแพทย์ โดยสามารถรับประทานก่อนหรือพร้อมอาหารก็ได้
  • ผู้อายุต่ำกว่า 18 ปี: ห้ามใช้ยานี้

อนึ่ง:

  • ไม่มีข้อบ่งใช้ยานี้กับเด็ก ด้วยเป็นยาที่เกี่ยวกับกระบวนการเมตาโบลิซึม(Metabolism)ของฮอร์โมนเพศชายซึ่งมีความแรงยาสูง จึงส่งผลต่อการเจริญเติบโตและการพัฒนาการของร่างกาย

*****หมายเหตุ: ขนาดยาและระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ได้ การใช้ยาที่เหมาะสมควรต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมยาดูทาสเตอไรด์ ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาล และเภสัชกร ดังนี้

  • ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
  • มีโรคประจำตัวต่างๆ อย่างเช่น โรคตับ โรคมะเร็ง รวมถึงกำลังกินยา/ใช้ยาอะไรอยู่ เพราะยาดูทาสเตอไรด์อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
  • หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารกจนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาดูทาสเตอไรด์ สามารถรับประทานทันทีเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มขนาดรับประทานเป็น 2เท่า ให้รับประทานยาที่ขนาดปกติ

แต่อย่างไรก็ดี เพื่อประสิทธิผลของการรักษา ควรรับประทานยาดูทาสเตอไรด์ ตรงเวลา

ดูทาสเตอไรด์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาดูทาสเตอไรด์สามารถก่อให้เกิดผลไม่พึงประสงค์จากยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง)ต่อระบบอวัยวะต่างๆของร่างกาย ดังนี้ เช่น

  • ผลต่อผิวหนัง: เช่น ศีรษะล้าน อาจพบภาวะภาวะขนดก
  • ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น ซึมเศร้า
  • ผลต่อระบบประสาท: เช่น มีอาการวิงเวียน

มีข้อควรระวังการใช้ดูทาสเตอไรด์อย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาดูทาสเตอไรด์ เช่น

  • ห้ามใช้กับผู้ที่มีประวัติแพ้ยานี้
  • ห้ามใช้ยานี้กับ สตรี เด็ก และผู้สูงอายุ
  • ห้ามปรับขนาดรับประทานหรือเพิ่มระยะเวลาการใช้ยานี้ด้วยตนเอง
  • ห้ามบริจาคโลหิตขณะที่ใช้ยาชนิดนี้
  • ระวังการใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคตับ และห้ามใช้กับผู้ป่วยโรคตับที่อยู่ในระยะรุนแรง
  • ระวังการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมากขณะที่ได้รับยาชนนิดนี้
  • ระหว่างการใช้ยานี้ควรได้รับการตรวจร่างกาย และการตรวจสภาพต่อมลูกหมากเป็นระยะๆตามคำแนะนำของแพทย์ ผู้ป่วยจึงควรมาพบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดหมายทุกครั้ง
  • ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
  • ห้ามใช้ยาหมดอายุ
  • ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา”ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาดูทาสเตอไรด์ด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกครั้ง ควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด(อ่านเพิ่มเติมได้ใน เว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอ

ดูทาสเตอไรด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ยาดูทาสเตอไรด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น

  • การใช้ยาดูทาสเตอไรด์ร่วมกับยากลุ่ม Calcium channel blocker เช่น Diltiazem สามารถเพิ่มระดับปริมาณยาดูทาสเตอไรด์ในกระแสเลือดจนอาจทำให้ผู้ป่วยได้รับผลข้างเคียงจากยาดูทาสเตอไรด์สูงขึ้นตามมา หากมีความจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดรับประทานให้เหมาะสมกับผู้ป่วยเป็นรายบุคคลไป
  • การใช้ยาดูทาสเตอไรด์ร่วมกับยา Amiodarone, Ciprofloxacin, Clarithromycin, Nifedipine, Amprenavir, อาจเพิ่มความเสี่ยงในการทำให้สมรรถภาพทางเพศถดถอยลงได้มากขึ้น หากไม่มีความจำเป็นใดๆ ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยาร่วมกัน

ควรเก็บรักษาดูทาสเตอไรด์อย่างไร?

ควรเก็บยาดูทาสเตอไรด์ ภายใต้อุณหภูมิ 25 องศาเซลเซียส(Celsius) ห้ามเก็บยาในช่องแช่แข็งตู้เย็น เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง ห้ามเก็บยาในห้องน้ำหรือในรถยนต์ และเก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงแดด ความร้อนและความชื้น

ดูทาสเตอไรด์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ยาดูทาสเตอไรด์ มียาชื่อการค้า และบริษัทผู้ผลิต/ผู้จำหน่าย เช่น

ชื่อการค้าบริษัทผู้ผลิต
Avodart (อะโวดาร์ท)GlaxoSmithKline
Duodart (ดูโอดาร์ท)GlaxoSmithKline

อนึ่ง ยาชื่อการค้าอื่นของยานี้ เช่น Urodart, Dutamax

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Dutasteride[2017,Sept30]
  2. https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2008/021319s014lbl.pdf[2017,Sept30]
  3. https://www.drugs.com/cdi/dutasteride.html[2017,Sept30]
  4. https://www.drugs.com/pro/dutasteride-capsules.html[2017,Sept30]
  5. http://www.mims.com/thailand/drug/info/dutasteride/?type=brief&mtype=generic[2017,Sept30]
  6. http://www.mims.com/thailand/drug/info/avodart/?type=brief[2017,Sept30]
  7. http://www.mims.com/thailand/drug/info/duodart/?type=brief [2017,Sept30]