จิตวิทยาผู้ใหญ่ ตอนที่ 270: การบรรเทาความรู้สึกอย่างเป็นระบบ (1)

  • โดย ภู ภักดิ์วิไลเกียรติ
  • 14 มิถุนายน 2563
  • Tweet
จิตวิทยาผู้ใหญ่-270

      

เนื่องจากการทำเคมีบำบัด (Chemotherapy) ครั้งแล้วครั้งเล่า มิเชล (Michelle) ได้วิวัฒนา (Develop) อาการคลื่นไส้ที่เกิดจากการเรียนรู้ (Anticipatory nausea) ซึ่งไม่สามารถบรรเทา (Relieved) ได้ด้วยการให้ยา (Medication) ตอนนี้เธอเลือกที่จะลองการรักษาโดยที่ไม่ใช้ยา (Non-medical treatment) เรียกว่าการบรรเทาความรู้สึกอย่างเป็นระบบ (Systematic desensitization)

การบรรเทาความรู้สึกอย่างเป็นระบบ คือขั้นตอน (Procedure) ที่ขจัดเงื่อนไข (Un-condition) หรือพิชิต (Overcome) สิ่งกระตุ้นความหวาดกลัว (Fearful stimuli) โดยจับคู่ระหว่างความคิดหรือรูปภาพ (Images) ที่กระตุ้นความวิตกกังวล (Anxiety-provoking thought) กับความรู้สึกที่ผ่อนคลาย (Relaxation)

การบรรเทานี้ซึ่งได้รับการพัฒนาโดยโจเซฟ โวล์พ (Joseph Wolpe) ในต้นคริสต์ทศวรรษ 1950s ได้ถูกนำมาใช้บ่อย (Frequently) ในการรักษาที่ไม่ใช้ยา เพื่อบรรเทาความเครียด (Anxiety) และความกลัว (Fear) ทั้งในตัวเด็กและผู้ใหญ่ อาการคลื่นไส้ที่เกิดจากการเรียนรู้ตั้งอยู่บนพื้นฐานเดียวกับการวางเงื่อนไขแบบคลาสสิค (Classical conditioning) ของพัฟลอฟ (Pavlov)

ในกรณี (Case) ของมิเชล เธอกำลังจะลองขจัดเงื่อนไข หรือทดแทน (Override) สิ่งที่เหนี่ยวนำการสร้างความวิตกกังวล (Anxiety-producing cues) ของการทำเคมีบำบัด เช่นการใช้กลิ่น (Smell) หรือการมอง (Sight) ผ่อนคลายความรู้สึก ซึ่งขั้นตอนของการบรรเทาความรู้สึกนี้ มีทั้งหมด 3 ขั้นตอน ด้วยกัน

ขั้นตอนที่ 1 คือการเรียนรู้เพื่อรู้สึกผ่อนคลาย มิเชลได้รับการสอนให้ผ่อนคลายโดยการเกร็ง (Tensing) แล้วคลายกล้ามเนื้อ (Muscles) เป็นส่วนๆ เริ่มจากกล้ามเนื้อส่วนนิ้วโป้งเท้า แล้วเลื่อนขึ้นมาที่กล้ามเนื้อส่วนน่อง (Calves), ต้นขา (Thighs), หลัง (Back), แขน (Arms), ไหล่ (Shoulders), คอ (Neck), ตามด้วยใบหน้า (Face), และหน้าผาก (Forehead)

มิเชลได้ฝึกการผ่อนคลายแบบเจตนา (Intentional relaxation) วันละ 15 - 20 นาทีเป็นเวลาหลายสัปดาห์ หลังจากที่เธอได้เรียนรู้เกี่ยวกับการผ่อนคลายร่างกายของเธอ มิเชลก็พร้อมที่จะเข้าสู่ขั้นตอนที่ 2 ซึ่งก็คือการทำรายการลำดับชั้นของความวิตกกังวล (Anxiety hierarchy) มิเชล ได้เขียนรายการ 7 - 12 สถานการณ์ความเครียด (Stressful situation) ในตัวเธอที่เกี่ยวข้องกับการทำเคมีบำบัด (Chemotherapy)

สิ่งที่เธอได้เขียนไว้มี 1. ขับรถไปคลินิก 2. เดินเข้าคลินิก 3. อยู่ในห้องรอตรวจ 4. ได้กลิ่นสารเคมี ( Smelling chemical) 5. อยู่ในห้องทำเคมีบำบัด 6. ได้รับการฉีดยา (Injection) 7. รู้สึกคลื่นไส้ (Nausea) และ 8. อาเจียน (Vomiting)

      

แหล่งข้อมูล:

  1. Plotnik Rod. (2002). Introduction to Psychology (6th Ed). Pacific Grove, CA: Wadsworth -Thompson Learning.
  2. Conditioninghttps://www.britannica.com/science/conditioning [2020, June 13].
  3. Joseph Wolpehttps://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Wolpe[2020, June 13].