จิตวิทยาผู้ใหญ่ ตอนที่ 253: วางเงื่อนไขแบบคลาสสิค (3)

  • โดย ปานชนก แก้วจินดา
  • 16 กุมภาพันธ์ 2563
  • Tweet
จิตวิทยาผู้ใหญ่-253

      

การตอบสนองแบบถูกวางเงื่อนไข (Conditioned response: CR) ของสุนัขที่ชื่อแซม (Sam) จะมีอาการน้ำลายไหล (Salivation) ที่เกิดจากเสียงกระดิ่ง (Tone) อันเป็นสิ่งเร้าที่ถูกวางเงื่อนไข (Conditioned stimulus: CS) น้อยกว่าที่เกิด จากอาหาร ซึ่งเป็นสิ่งเร้าที่ ไม่ได้ถูกวางเงื่อนไข (Unconditioned stimulus: UCS)

คำถามหนึ่งที่เราน่าจะสงสัยเกี่ยวกับการวางเงื่อนไขแบบคลาสสิค (Classical conditioning: CC) ก็คือแซมเรียนรู้อะไรจากการ ทดสอบนี้? สิ่งหนึ่งที่แซมได้เรียนรู้คือการได้ยินเสียงกระดิ่ง (Tone) จะทำให้ได้อาหาร CC นี้จะช่วยให้สัตว์และมนุษย์สามารถ คาดเดา (Predict) เหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นต่อไปได้ ซึ่งเป็นข้อมูล (Information) ที่อาจเป็นประโยชน์ในการเอาชีวิตรอด (Survival) ของพวกเขาด้วย

เราสามารถใช้แนวคิดเรื่อง CC เพื่ออธิบายถึงการตอบสนองของคลาร่า (Clara) ต่อน้ำยาหลังโกนหนวด (Aftershave) ของหมอฟันของเธอ แล้วเกิดอะไรขึ้นกับคลาร่ากันแน่?

หลังจากการไปหาหมอฟันหลายๆ ครั้งของคลาร่า เธอได้อยู่ในส่วนหนึ่งของ CC โดยที่เธอก็ไม่รู้ตัว ซึ่งจะสามารถอธิบายได้ ว่าทำไมตอนนี้เธอถึงรู้สึกกังวล (Anxious) และเครียด (Tense) เมื่อเธอได้กลิ่นที่คล้ายน้ำยาหลังหลังโกนหนวด หลังจากที่เราได้รู้ขั้นตอน (Procedure) ทั้งหมด แล้วทำไมเหตุการณ์ของคลาร่า ถึงได้อยู่ใน CC?

ขั้นตอนที่ 1 - เลือกสิ่งเร้า (Stimulus) และการตอบสนอง (Response) โดยมีเงื่อนไข (Term) เพื่ออธิบายการเกิดเหตุการณ์ CC โดยเริ่มจากการแยกแยะ 3 ปัจจัยที่สำคัญ อันได้แก่ (1) สิ่งเร้าที่เป็นกลาง [Neutral stimulus: NS] (2) UCS และ (3) การตอบสนองที่ไม่ได้ถูกวางเงื่อนไข [Unconditioned response: UCR)

สถานการณ์ของคลาร่า ก็คือกลิ่นน้ำยาหลังโกนหนวดของหมอฟันของเธอ ซึ่งเมื่อได้กลิ่นแล้วจะทำให้เธอนึกถึงความเจ็บปวด (Painful) ตอนเธอไปทำฟัน น้ำยาหลังโกนหนวดเป็น NS เพราะมันส่งผลต่อคลาร่า (เมื่อเธอได้กลิ่น) ซึ่งมิได้สร้างความกังวล ให้เธอตั้งแต่ครั้งแรก ความจริงแล้วในครั้งแรก เธอชอบมันด้วยซ้ำ

UCS สำหรับคลาร่า (Clara) คือหลายขั้นตอน (Procedure) ของการทำฟัน ซึ่งได้แก่การฉีดยา (Injection), การเจาะฟัน (Drilling), และการอุดฟัน (Filling) ขั้นตอนเหล่านี้เป็น UCS เพราะมันทำให้เกิด UCR ซึ่งก็คือความรู้สึกกังวล (Anxious) และเครียด (Tense)

      

แหล่งข้อมูล:

  1. Plotnik Rod. (2002). Introduction to Psychology (6th Ed). Pacific Grove, CA: Wadsworth -Thompson Learning.
  2. Conditioninghttps://www.britannica.com/science/conditioning [2020, February 15].