จิตวิทยาผู้ใหญ่ ตอนที่ 248: ทฤษฎีการวางเงื่อนไข (3)

  • โดย ปานชนก แก้วจินดา
  • 12 มกราคม 2563
  • Tweet
จิตวิทยาผู้ใหญ่-248

      

บางสิ่งบางอย่างมักยากที่จะเรียนรู้ เหมือนกับเงื่อนไขเหล่านี้ บางอย่างก็เกิดการเรียนรู้ง่ายมาก เช่นความกลัวจากการถูกฉีดยา (Injection) การที่จะเข้าใจว่าทำไมการเรียนรู้บางอย่างถึงง่าย บางอย่างถึงยาก เราจะไปดูตัวอย่างจาก 3 ห้องทดลอง (Laboratory)

นักจิตวิทยาแยกการเรียนรู้ทั้ง 3 แบบอย่างไร โดยทั้ง 3 แบบนั้นเรียกว่า การวางเงื่อนไขแบบคลาสสิค (Classical), การวางเงื่อนไข แบบการกระทำ (Operant), และ การเรียนรู้แบบรับรู้ (Cognitive)

ขณะนี้อยู่ในยุคต้นทศวรรษ 1900s และเรากำลังทำงานเป็นช่างเทคนิคในประเทศรัสเซีย ในห้องทดลองของ อีวาน ปัฟลอฟ (Ivan Pavlov) เขาชนะรางวัลโนเบิล (Nobel Prize) จากการศึกษาเรื่องปฏิกิริยา (Reflex) ในระบบย่อยอาหาร (Digestion) ยกตัวอย่างเช่น เขาค้นพบว่าเมื่ออาหารอยู่ในปากของสุนัข อาหารจะกระตุ้นให้สุนัขน้ำลายไหล (Salivation)

ในฐานะที่เป็นช่างเทคนิค งานของเราคือการป้อนอาหารหลายๆ รูปแบบให้สุนัขและวัดปริมาณน้ำลายจากสุนัข แต่แล้วในไม่ช้าเราก็เจอ (Encounter) ปัญหา กล่าวคือ เมื่อเราวางอาหารไว้ใกล้ๆ สุนัข หลายๆ ครั้ง พวกมันก็จะเริ่มน้ำลายไหลทันที ที่เห็นอาหาร

ในตอนแรก ปัฟลอฟคิดว่าการที่เกิดน้ำลายไหลล่วงหน้า (Anticipatory) แบบนี้ จะเป็นปัญหาน่ารำคาญ (Bothersome) สำหรับมัน แต่ภายหลังเขาได้รู้เหตุผลว่าการที่สุนัขเกิดน้ำลายไหลขึ้นมานั้นเป็นส่วนหนึ่งของการเรียนรู้ (Learning)

จากการทดลองที่รู้จักกันดี (Well-known experiment) ปัฟลอฟได้สั่นกระดิ่งก่อนที่จะป้อนอาหารเข้าทางปากของสุนัข หลังจากทดลองการสั่นกระดิ่ง แล้วให้อาหารสุนัขไปหลายๆ ครั้งแล้ว สุนัขก็จะเกิดการน้ำลายไหลเมื่อได้ยินเสียงสั่นกระดิ่ง

จากปรากฏการณ์ (Phenomenon) นี้ ปัฟลอฟเรียกมัน ว่า การสะท้อนกลับแบบมีเงื่อนไข (Conditioned reflex) โดยปัจจุบันถูกเรียกว่า การวางเงื่อนไขแบบคลาสสิค

การวางเงื่อนไข แบบคลาสสิคนั้นเป็นการค้นพบ (Discovery) ที่สำคัญมาก เพราะมันจะช่วยให้นักวิจัยต่อยอดการเรียนรู้ เพิ่มเติมได้ในหนทางที่สังเกตได้ (Observable) หรือเที่ยงตรง (Objective)

การวางเงื่อนไขแบบคลาสสิคเป็นการเรียนรู้รูปแบบหนึ่งซึ่งสิ่งเร้าที่เป็นกลาง (Neutral stimulus) ต้องอาศัยความสามารถในการสร้างให้เกิดการตอบสนอง (Response) ที่แต่เดิมจะสร้างขึ้นโดยสิ่งเร้าที่แตกต่างกัน

      

แหล่งข้อมูล:

  1. Plotnik Rod. (2002). Introduction to Psychology (6th Ed). Pacific Grove, CA: Wadsworth -Thompson Learning.
  2. Conditioninghttps://www.britannica.com/science/conditioning [2020, January 11].