จิตวิทยาผู้ใหญ่ตอนที่ 153: การหยั่งรู้ความลึก (4)

  • โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
  • 18 มีนาคม 2561
  • Tweet
จิตวิทยาผู้ใหญ่-153

      

      4. มิติแสงและเงา (Light and Shadow) – เมื่อเรามองภาพชาดหาดที่มีเนินทรายสูง เราจะพบว่าขอบที่มีแสงสว่างของรอยเท้าที่เหยียบย่ำไว้ ดูเหมือนจะอยู่ใกล้ ในขณะที่ร่มเงาที่ประทับ (Impress) อยู่บนทราย ดูเหมือนจะอยู่ถอยออกไป (Recede) และด้านที่แสงแดดส่องไปยังเนินเขาทราย (Sand dune) ดูเหมือนจะอยู่ใกล้ ในขณะที่ด้านหลังในร่มเงา ดูเหมือนจะอยู่ห่างไกลออกไป สัญญาณทางเดี่ยวในเชิงลึก (Monocular depth cue) เกี่ยวข้องกับอิทธิพลซึ่งกันและกัน (Interplay) ของแสงแดดและร่มเงา อันประกอบขึ้นเป็นการหยั่งรู้ความลึกของสัญญาณทางเดี่ยว วัตถุที่ได้แสงที่สว่างไสว ดูเหมือนจะอยู่ใกล้ ในขณะที่วัตถุในร่มเงา ดูเหมือนจะอยู่ห่างไกลออกไป

      5. มิติการไล่ระดับสีพื้นผิว (Texture gradient) – เราจะสังเกตเห็นว่าพื้นผิวที่รอยแตกละเอียด (Detailed surface crack) และกว้างในโคลนตม ดูเหมือนจะอยู่ใกล้ ในขณะที่รอยแตกหยาบและแคบ ดูเหมือนจะอยู่ห่างไกล การเปลี่ยนแปลงอย่างมาก (Sharp change) ในพื้นผิวดังกล่าว เป็นสัญญาณทางเดี่ยวในเชิงลึกที่เกิดจากการไล่ระดับสีพื้นผิว โดยที่บริเวณพื้นผิวที่ละเอียดและคมชัดมาก ได้รับการแปลผล (Interpret) ว่าอยู่ใกล้ตัวเรา ส่วนความหยาบและคมชัดน้อย ได้รับการแปลผลว่า อยู่ไกลออกไป

      6. มิติบรรยากาศ (Atmosphere) – หนึ่งในสัญญาณทางเดี่ยวในเชิงลึกที่เราอาจมองข้ามไป (Overlook) เกิดจากการเปลี่ยนแปลงในบรรยากาศ ตัวอย่างเช่น ภาพคนยืนอยู่ริมหน้าผา (Edge of cliff) จะดูเหมือนอยู่ใกล้ กว่าภูเขาที่ห่อหุ้มด้วยหมอก (Fog-shrouded) และภูมิทัศน์ (Landscape) ที่เป็นภูมิหลัง (Background) สัญญาณทางเดี่ยวในเชิงลึกนี้เกิดจากการเปลี่ยนแปลงในบรรยากาศ โดยปรากฏการณ์ของฝุ่นละออง (Dust) หมอกควันพิษ (Smog) เมฆ และไอน้ำ (Water vapor) เราหยั่งรู้ (Perceive) วัตถุที่ชัดเจนว่าอยู่ใกล้ และวัตถุที่ฝ้ามัว (Hazy) ว่า อยู่ไกลออกไป

      7. มิติการเปลี่ยนตำแหน่งไปตามการเคลื่อนไหว (Motion parallax) – ในภาพที่มีคนหลายๆ คน ขี่ม้า (Horseman) หลายๆ ตัว เราหยั่งรู้การเคลื่อนไหวที่รวดเร็ว (Fast-moving) ว่า อยู่ใกล้ตัวเรา แต่หยั่งรู้วัตถุที่เคลื่อนไหวอย่างเชื่องช้าว่า อยู่ใกลออกไป สัญญาณทางเดี่ยวในเชิงลึกเกิดจาการหยั่งรู้การเคลื่อนไหว ดังนั้นการเปลี่ยนตำแหน่งไปตามความเร็ว-ช้าของการเคลื่อนไหว จะทำให้เราหยั่งรู้ความเร็วสูงว่าอยู่ใกล้ และความเชื่องช้าหรือดูเหมือนอยู่นิ่งๆ (Appearing stationary) ว่าอยู่ไกลออกไป

      เราได้เรียนรู้ถึง 7 ประเภทของสัญญาณทางเดี่ยวในเชิงลึก ที่เกี่ยวข้องกับการหยั่งรู้ในความลึกและระยะทาง (Distance) อย่างถูกต้องแม่นยำ เนื่องจากสัญญาณทางเดี่ยว คือการมองด้วยดวงตาเดียว ผู้คนที่มีดวงตาเดียว [หรือปิดตาข้างหนึ่ง] จะสามารถหยั่งรู้ความลึกได้เพียงพอที่จะนำเครื่องบินสู่พื้นดิน ขับรถยนต์ หรือเล่นกีฬาต่างๆ อาทิ เบสบอล (Baseball) และเทนนิส

แหล่งข้อมูล:

  1. Plotnik Rod. (2002). Introduction to Psychology (6th Ed). Pacific Grove, CA: Wadsworth -Thompson Learning.
  2. Depth perception. https://en.wikipedia.org/wiki/Depth_perception [2018, March 17].