จิตวิทยาผู้สูงวัย ตอนที่ 260 โรควิตกกังวล (1)
- โดย ดร. วิทยา มานะวาณิชเจริญ
- 8 เมษายน 2563
- Tweet
คำว่า “วิตกกังวล” (Anxiety) เช่นเดียวกับคำว่า “การซึมเศร้า” (Depression) เป็นสิ่งที่ผู้คนส่วนมากเข้าใจจากประสบการณ์ของตนเอง ในทางปฏิบัติ ทุกๆ คนรู้สึกวิตกกังวลในบางครั้ง เกี่ยวกับสถานการณ์ที่เขาประสบด้วยตนเอง ระดับของการวิตกกังวลของผู้ที่แสวงหาการรักษาพยาบาล (Treatment) จะสูงกว่าธรรมดามาก เรียกว่า “ความผิดปรกติ” (Disorder) เลยทีเดียว
ความผิดปรกติดังกล่าว เป็นสภาวะ (State) ของกลุ่มอาการที่มีลักษณะพิเศษ (Characteristics) ในเรื่องการกระสับกระส่ายสุดขั้ว (Extreme restlessness), การนอนไม่หลับ (Insomnia), และความอ่อนเพลีย (Fatigue) ซึ่งสร้างความทุกข์ (Distress) และการเสื่อมถอยในการทำงาน (Impairment of function)
โรควิตกกังวลอาจแสดงออก (Manifest) ใน 4 รูปแบบ โดยที่รูปแบบแรกก็คือ ความหวาดกลัว (Phobia) ซึ่งเป็นความกลัวมากๆ อย่างไร้เหตุผล (Irrational) หรือไม่เหมาะสม (Inappropriate) ต่อสิ่งของหรือเหตุการณ์ อาทิ ที่กว้างเวิ้งว้าง (Open space) และแมงมุม (Spider)
รูปแบบที่ 2 คือความกลัวโดยทั่วไป (Generalized anxiety) ซึ่งเป็นลักษณะพิเศษของผู้ใหญ่สูงวัย ที่มีความรู้สึกถาวร (Perpetual) หรือบ่อยครั้ง (Frequent) ของการวิตกกังวลที่ควบคุมไม่ได้ (Uncontrollable), การรบกวนการนอนหลับ (Sleep disturbance), และกล้ามเนื้อที่ไม่คลายตัว (Muscle rigidity)
รูปแบบที่ 3 คือความผิดปรกติของการยึดติดและเฉียบพลัน (Obsessive-compulsive disorder) ซึ่งเป็นสภาวะ (Condition) ของที่ผู้ป่วยที่ต้องการบรรเทา (Relieve) การวิตกกังวล โดยถูกบังคับ (Compelled) ให้กระทำซ้ำ (Repeat) อาทิ ล้างมือบ่อยๆ เพื่อขจัดฝุ่นผง (Dirt) ที่กระตุ้น (Invoke) ให้เกิดการวิตกกังวล จากการศึกษาผู้ป่วยอายุ 93 ปี ของกลุ่มนักวิจัย
รูปแบบที่ 4 หรือสุดท้าย คือ ความตื่นตระหนกผิดปรกติ (Panic disorder) ซึ่งมีลักษณะพิเศษของการจู่โจมความตื่นตระหนก (Panic attack) หรือการจู่โจมอย่างกะทันหันของความหวาดหวั่นอย่างสุดขีด (Overwhelming apprehension), การหายใจติดขัด (Shortness of breath), และความรู้สึกสูญเสียการควบคุม
การวิตกกังวลไม่ค่อยพบ (Relatively rare) ในผู้ใหญ่สูงวัย เมื่อเปรียบเทียบกับประชากรกลุ่มเยาว์วัย แต่มิได้หมายความว่า ไม่มีเหตุที่น่ากังวล (Concern) เนื่องจากภายในกลุ่มอายุใดก็ตาม การวิตกกังวลเป็นการเจ็บป่วยทางจิต (Mental illness) และมักพบเคียงคู่ (Tandem) กับการซึมเศร้า แม้ว่ากลุ่มอาการวิตกกังวลโดยทั่วไปแล้วค่อนข้างเสถียร (Stable) กว่าการซึมเศร้า และโรคสมองเสื่อม (Dementia)
แต่นั่นอาจเป็นเพราะผู้ใหญ่สูงวัยไม่ค่อยรายงานกลุ่มอาการวิตกกังวล นักวิจัยเห็นพ้องต้องกันว่า ประมาณ 10% ของผู้ใหญ่สูงวัยที่รายงานรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งของความผิดปรกติในการวิตกกังวล ส่วนใหญ่แล้วเกิดจากความหวาดกลัว
แหล่งข้อมูล:
- Stuart-Hamilton Ian. (2012). The Psychology of Ageing (5th Ed). London, UK: Jessica Kingsley Publishers.
- Anxiety - https://en.wikipedia.org/wiki/Anxiety[2020, April 7].