ขี้แมวขึ้นสมอง (ตอนที่ 1)
- โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
- 18 กรกฎาคม 2563
- Tweet
รศ.พญ.ชวัลญ์ญา รัตนพิทูลย์ หัวหน้าศูนย์โรคปรสิต เปิดใจกับทีมข่าว ภายหลังศูนย์วิจัยโรคปรสิต ออกมาเตือน “ทาสแมว” ระวังติดเชื้อโรคขี้แมวขึ้นสมอง เมื่อพบผู้ป่วยชายวัย 30 ปี มีรอยโรคขนาด 5 มิลลิเมตร ที่ตาขวา และเกือบ 1 มิลลิเมตร ที่ตาซ้าย ซึ่งสิ่งที่ส่งให้สังคมวิตกกังวล คือ เชื้อจะก่อโรคทางตา ส่วนหญิงตั้งครรภ์เสี่ยงแท้ง
รศ.พญ.ชวัลญ์ญา กล่าวว่า เชื้อ Toxoplasmosis มักพบในสัตว์เลือดอุ่นโดยเฉพาะแมว พบเชื้อได้ใน “ขี้แมว” เพราะปกติแมวจะมีวิถีชีวิตที่จะไปหากินตามสิ่งแวดล้อม มักจะได้รับเชื้อเรียกว่า Toxoplasmosis หรือ “โรคขี้แมวขึ้นสมอง”
ตัวโปรโตซัวตัวนี้จะอาศัยอยู่ในลำไส้ของแมว หลังจากแมวถ่ายออกมาแล้ว จะมีระยะติดต่ออยู่ในอุจจาระของแมว ถ้าสมมติเราเอามือไปสัมผัส ล้างมือไม่สะอาด ไปหยิบอาหารเข้าปาก ตัวนี้ก็จะมีโอกาสที่จะติดจากสัตว์สู่คนได้
ส่วนใหญ่พอเชื้อนี้อยู่ในลำไส้คน จะมีกลไกในร่างกายที่เชื้อไปอยู่ในลำไส้แล้วก็ไปอยู่ที่สมอง ถ้าคนไข้ที่เป็น HIV หรือกลุ่มคนภูมิคุ้มกันบกพร่อง พอไปอยู่ที่สมอง ร่างกายจะมีกลไกในการกำจัด อาจจะสร้างแคลเซียมมาห่อหุ้มตัวพยาธิตัวนี้ ทำให้เกิดเป็นที่มาของคำพูดว่าโรคขี้แมวขึ้นสมอง
ซึ่งรศ.พญ.ชวัลญ์ญา ย้ำว่า ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันดีจะไม่เป็นโรคนี้ เมื่อเข้าไปอยู่ในคนจะอยู่ในลำไส้ แต่ตัวโปรโตซัวตัวนี้มีความสามารถพิเศษซึ่งยังไม่มีงานวิจัยมายืนยันชัดเจนว่า เชื้อไปตามกล้ามเนื้อไปที่สมองได้ยังไง
ในภาวะปกติ คนปกติผู้ที่ติดเชื้อมักไม่แสดงอาการ หรือมีอาการคล้ายไข้หวัด แต่ถ้าเป็นผู้ป่วย HIV อาจมีอาการที่รุนแรงขึ้น เช่น มีไข้ ปวดหัว มึนงง ชัก คลื่นไส้ ส่วนในหญิงตั้งครรภ์ถือเป็นจุดสำคัญที่อาจส่งผลต่อเด็ก
รศ.พญ.ชวัลญ์ญา ได้กล่าวถึง อาการของโรคนี้ว่า ในคนปกติจะมีอาการไข้ ครั่นเนื้อครั่นตัวเหมือนเป็นหวัดธรรมดา แต่ในคนที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง อย่างกลุ่มที่ได้รับสเตียรอยด์นานๆ ให้ยาเคมีบำบัด หรือว่าเป็นกลุ่มที่เป็นภูมิคุ้มกันบกพร่องจากสาเหตุอื่นๆ ก็จะทำให้เกิดตัวเชื้อตัวนี้ไปอยู่ตามกล้ามเนื้อของคนไข้ หรือไปอยู่ที่บริเวณสมองของคนไข้ อันนี้ก็เป็นจุดหนึ่งที่ทำให้มีพยาธิสภาพในร่างกายได้
ไม่เพียงเท่านี้ ยังมีงานวิจัยเชื้อโรคขี้แมวขึ้นสมองที่สามารถส่งผลกระทบต่อบุคลิกภาพ และพฤติกรรมโดยอาจจะทำให้เกิดบุคลิกภาพแบบหวั่นไหว โรคจิตเภท โรคซึมเศร้า มีความเสี่ยงในการฆ่าตัวตาย แต่ก็มีการแย้งในประเด็นเหล่านี้เช่นกัน
ส่วนเรื่องสุขภาพจิตก็เคยมีงานวิจัยที่เคยระบุไว้แต่ว่ายังคลุมเครืออยู่ ไม่มีการยืนยันชัดเจน ก็อาจจะต้องศึกษาเพิ่มเติมต่อไป
สำหรับหญิงตั้งครรภ์ที่ได้รับเชื้อโปรโตซัว หรือ พยาธิขี้แมวขึ้นสมอง จะส่งผลต่อลูกที่อยู่ในท้องในช่วงตั้งครรภ์ ที่เรียกว่า “ภาวะพิการตั้งแต่กำเนิด” โดยประเทศในฝั่งอเมริกาหรือยุโรปจะมีการคัดกรอง แต่ว่าเมืองไทยเรายังมีการศึกษาน้อยจึงยังไม่มีการตรวจภูมิคุ้มกันของโรคขี้แมวขึ้นสมอง
แหล่งข้อมูล:
- ทาสแมวระวัง!! โรคสุดแปลก “ขี้แมวขึ้นสมอง” เสี่ยงแท้ง-ซึมเศร้า!!. https://mgronline.com/live/detail/9630000054900 [2020, Jul 17].
