หลักการดูแลทวารเทียมที่ดี คือ ไม่ควรให้อุจจาระสัมผัสกับผิวหนังของทารก เนื่องจากทำให้เกิดความระคายเคืองผิวได้ โดยจะกัดผิวมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับชนิดของลำไส้ที่ยกขึ้นมาเช่น ถ้าเป็นลำไส้เล็กอุจจาระที่ออกมาจะกัดผิวได้มากกว่าอุจจาระจากลำไส้ใหญ่ แต่ข้อดีในการยกทวารเทียมของเด็กคือเป็นการยกแบบชั่วคราว โดยมากจะได้รับการปิดให้กลับไปถ่ายทางก้นได้หลังจากผ่าตัดแก้ไขสาเหตุความผิดปกติได้แล้ว

เนื่องจากหลักการคือ ไม่ให้อุจจาระสัมผัสกับผิวหนังของทารก จึงควรปฏิบัติดังนี้

* ถ้าใช้ถุงทวารเทียม ต้องตัดขนาดถุงให้พอดีกับขนาดของลำไส้ จึงจะประสบความสำเร็จ ซึ่งต้องใช้การฝึกฝน แต่ปัญหาในปัจจุบันที่พบจริงคือ ถุงทวารเทียมสำหรับเด็กหาซื้อได้ยาก ไม่มีขายตามร้านขายยาทั่วไป มีเฉพาะ รพ.ขนาดใหญ่เท่านั้น การใช้ถุงของผู้ใหญ่จะมีปัญหาที่รูใหญ่เกินไป และแป้นติดใหญ่ไม่กระชับกับตัวเด็กทำให้หลุดง่าย ที่สำคัญส่วนใหญ่ไม่อยู่ในสิทธิรักษาต้องจ่ายเงินเองทำให้ผู้ปกครองบางส่วนไม่สามารถใช้ถุงทวารเทียมได้

แต่หากฝึกฝนจนชำนาญ สามารถตัดขนาดได้พอดีกับลำไส้แล้ว จะช่วยลดปัญหาแผลจากอุจจาระกัด และลดเลือดออกของลำไส้เวลาทำความสะอาดแผลได้ เนื่องจากจะทำแผลเปลี่ยนถุงประมาณ 1-3 วันต่อครั้ง ในขณะที่ถ้าใช้สำลี ก็อซ ต้องเปลี่ยนบ่อยๆ ทุก 2-3 ชั่วโมงหรืออาจจะต้องบ่อยกว่านั้นถ้าทารกอยู่ในช่วงท้องเสียถ่ายเหลว

*ในกรณีหาถุงทวารเทียมไม่ได้ ควรใช้วิธีทำแผลด้วยสำลี ก็อซ แต่ต้องเปลี่ยนบ่อยๆ และต้องวางสำลีและก็อซรอบๆ ทวารเทียมในลักษณะเป็นวงรอบทวารเทียมเพื่อกันไม่ให้อุจจาระสัมผัสผิวได้

*สำหรับในกรณีที่มีแผลรอบทวารเทียมไปแล้ว ต้องระวังไม่ให้อุจจาระมากัดผิวทำให้เกิดแผลใหม่ได้อีก ซึ่งต้องเปลี่ยนสำลึและก็อซบ่อยขึ้น ส่วนแผลเดิมให้ใช้วาสลีนทาเพื่อป้องกันผิว หากทาวาสลีนแล้วยังไม่ดีขึ้น ให้ใช้ยาทาบริเวณแผล โดยมียาหลายชนิด เช่น Silver sulfadiazine cream หรือ Silver nitrate ครีมซึ่งเป็นยาสีขาวชนิดเดียวกับทาในแผลไฟใหม้, ยาทารอบทวารเทียมโดยเฉพาะ คือ stomahesive power(ผงแป้งโรย) หากสามารถแก้ไขไม่ให้อุจจาระที่ออกมาใหม่มากัดผิวได้อีก แผลจะค่อยๆ ดีขึ้นแน่นอนค่ะ

*ในกรณีที่สามารถดูแลผิวหนังรอบทวารเทียมได้ดีแล้ว บางครั้งหากทารกมีอาการท้องเสีย อาจกลับมามีแผลได้อีก เนื่องจากอุจจาระในช่วงนั้นจะมีความสามารถในการกัดผิวได้มากกว่าปกติ ดังนั้นในช่วงที่มีอาการถ่ายเหลว ท้องเสีย ต้องให้ความเอาใจใส่ ดูแลเปลี่ยนแผลบ่อยขึ้นกว่าเดิมอีก

แผลรอบทวารเทียมถือเป็นปัญหาที่สร้างความกังวลให้กับผู้ปกครองเป็นอย่างมาก แต่สามารถแก้ไขได้ เท่าที่ผ่านมาก็มีนวัตกรรมจากคุณแม่หลายๆ ท่านที่พยายามแก้ไขปัญหา บางท่านเอาแพมพอร์สมาตัดเย็บเป็นชิ้นเล็กเพื่อให้กระชับกับทวารเทียมมากขึ้น บางท่านตัดเย็บผ้าอ้อมให้มีขนาดพอดีกับทวารเทียมและท้องเด็ก ซึ่งทั้งหมดก็เพื่อให้อุจจาระไม่ลงมาโดนผิวและเปลี่ยนง่าย บ่อยมากขึ้น......สุดท้ายก็ขอเป็นกำลังใจให้คุณแม่ค่ะ

คุณหมอคะ ยาstomahesive power นี่เป็นยาที่ใช้ทาแผลจากการโดนอุจจาระกัดรอบลำไส้โดยเฉพาะเลยใช่ไหมคะ ลักษณะของยาคือเป็นผงแป้งใช้โรยตรงแผล แล้วแผลจะแห้งไปเองใช่ไหมคะ แล้วจะหาซื้อที่ไหนได้คะ 

แล้วถ้าสมมุติเราใช้ยาดังกล่าวโรยรอบแผลแล้วตัดรูของถุงถ่ายอุจจาระให้แค่พอดีกับลำไส้ที่โผล่ออกมาโดยไม่ต้องตัดใหญ่เท่าแผลรอบลำไส้แล้วให้ถุงถ่ายฯแปะทับแผลไปเลย แบบนี้จะเป็นอะไรไหมคะ แล้วแผลมันจะหายไปเองรึป่าว

ขอบคุณค่ะ

คุณหมอคะ

ยาstomahesive power มันสามารถใช้กับเด็กทารกได้ไหมคะ มันจะไม่มีผลข้างเคียงใช่ไหมคะ

ลืมบอกไปคะว่าอุจจาระของลูกดิฉันจะมีลักษณะเป็นน้ำด้วยเป็นเนื้อด้วยปนกันไปแต่เป็นน้ำจะค่อนข้างมากหน่อย เนื่องจากลำไส้ที่ออกมานั้นเป็นช่วงต้นๆของลำไส้ทั้งหมดจึงทำไห้ย่อยไม่ค่อยไได้เท่าไหร่นัก คุณหมอช่วยแนะนำให้หน่อยจะได้ไหมคะ ว่าควรจะใช้วิธีไหนดี

stomahesive powder เป็นยาผงแป้งที่ใช้โรยแผลจากทวารเทียมโดยเฉพาะค่ะ คงต้องหาซื้อตามโรงพยาบาลจังหวัดหรือโรงพยาบาลศูนย์ ถ้าเป็นร้านขายยาก็ต้องเป็นร้านใหญ่หน่อยค่ะ

ถ้าเป็นแผลไปแล้ว ต้องการจะใช้ถุงปิดทับก็ใช้ได้ แต่ต้องซับให้แห้งก่อนปิดถุงและย้ำว่าต้องตัดขนาดรูให้เท่าขนาดลำไส้เท่านั้นนะคะ และถ้าขอบถุงเริ่มหลุดก็ต้องเปลี่ยนเลย ไม่อย่างนั้นอุจจาระก็จะไปกัดผิวทำให้เป็นแผลอีก แล้วแผลเก่าจะค่อยๆ แห้งไปเองค่ะ หรือถ้าจะโรยยาก็โรยเฉพาะตรงที่มีแผล รอให้แห้งสักครู่ แล้วจึงปิดถุงทับค่ะ ถ้าโรยทั่วไปหมดอาจจะทำให้ติดถุงได้ไม่แน่น

หรือจะมีอีกผลิตภัณฑ์คือ stomahesive paste ตัวนี้จะมีลักษณะเหมือนครีมข้นสีน้ำตาลบรรจุในหลอดคล้ายยาสีฟัน เวลาใช้คือ ทาบนผิวหนังบริเวณที่จะปิดถุง จะช่วยทำให้ติดได้กระชับขึ้น และเคลือบผิวไว้อีกชั้นหนึ่งเผื่อว่าอุจจาระออกมาก็จะโดนยาชั้นนี้ก่อน แต่ยาตัวนี้เวลาทาต้องรอให้แห้งก่อนถึงจะปิดถุงได้ ไม่งั้นยาจะเหนียวติดหนังและแผล อาจใช้ไดร์เป่าผมช่วยให้แห้งก่อน ผู้ปกครองบางส่วนไม่ชอบใช้เพราะบอกว่าเวลาแกะมันเหนียวติดผิว ลอกได้ยาก แต่โดยส่วนตัวที่เคยใช้ ถ้ารอให้แห้งสักครู่แล้วติดถุง พอตอนเปลี่ยนจะลอกออกได้เป็นแผ่นไม่ติดผิวค่ะ เวลาเปลี่ยนใหม่ก็ต้องลอกยาเดิมออกให้หมดก่อน ตัวยา stomahesive paste ราคาค่อนข้างแพงและหาซื้อยากกว่า stomahesive powder ค่ะ

stomahesive paste และ powder สามารถใช้ได้กับทารก และจากที่ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่าลำไส้ที่ยกขึ้นมาเป็นลำไส้เล็กส่วนต้นนั้น น้ำย่อยจะกัดผิวได้มากกว่าลำไส้ใหญ่ แนะนำว่าควรฝึกใส่ถุงครอบโดยตัดขนาดถุงให้พอดีกับลำไส้ จะดีกว่าการใช้ก็อซ และสำลีค่ะ