หมอเห็นเลือดของแฟนคุณ ยังบอกว่าเป็นพาหะธาลัสซีเมียไม่ได้ค่ะแม้ว่าจะนึกถึงมากก็ตาม ต้องมีการตรวจเลือดเพิ่มค่ะ หมอขอชื่นชมตรงที่คุณมีความตระหนักในเรื่องการป้องกันโรคธาลัสซีเมียชนิดรุนแรง หมอจะแปลผลเลือดให้คุณทราบดังนี้นะคะ

แฟนคุณมีภาวะซีดเล็กน้อย เนื่องจากผู้ชายควรมีความเข้มข้นของเลือด คือดูค่าฮีโมโกลบิน (hemoglobin หรือ Hb) มากกว่า 13 กรัมต่อเดซิลิตร ของแฟนคุณ Hb11กรัมต่อเดซิลิตรจึงถือว่าซีดเล็กน้อยซึ่งแฟนคุณจะไม่มีอาการให้เห็นด้วยปริมาณฮีโมโกลบินดังกล่าวไม่ทำให้เกิดอาการ

ที่เด่นชัดคือเม็ดเลือดแดงของแฟนคุณมีขนาดเล็ก(ดูจากค่า mean corpuscular volume หรือ MCV ซึ่งปกติจะมากกว่า 80 เฟมโตลิตร ของแฟนคุณได้ 56 เฟมโตลิตร) และติดสีจาง (ดูจากค่า mean corpuscular hemoglobin หรือ MCH ซึ่งปกติจะมากกว่า 26-27 พิโคแกรม ของแฟนคุณได้ 16.6 พิโคแกรม)

ในทางปฏิบัติแพทย์อาจต้องดู สไลด์เลือดประกอบด้วย แต่อย่างไรก็ตามจากการวิเคราะห์ด้วยเครื่องตรวจนับเม็ดเลือดอัตโนมัติในปัจจุบันก็พอบอกผลได้มากอยู่ (ดูสไลด์เลือดเพื่อไม่ให้ถูกหลอกจากเครื่องตรวจในบางกรณี)

เมื่อพบว่ามีภาวะซีด มีเม็ดเลือดแดงเล็กและติดสีจางในบ้านเราต้องนึกถึงภาวะที่ทำให้ตรวจพบเช่นนี้ได้บ่อยคือ เรื่องพาหะธาลัสซีเมีย และภาวะซีดจากการขาดธาตุเหล็ก ซึ่งภาวะขาดธาตุเหล็กเกิดจากการไม่รับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กหรือได้รับไม่เพียงพอ หรือการดูดซึมธาตุเหล็กมีปัญหา หรือมีการเสียเลือดไปทางหนึ่งทางใด

สิ่งที่จะช่วยเพิ่มคือดูความแตกต่างของเม็ดเลือดแดง ว่าใหญ่เล็กมากน้อยแตกต่างกันหรือไม่คือดูค่า red cell distribution width หรือ RDW ซึ่งค่าปกติจะอยู่ประมาณ 14- 16 % ถ้า RDW อยู่ในเกณฑ์ใกล้เคียงปกตินึกถึง พาหะธาลัสซีเมีย ถ้า RDW มาก ก็นึกถึงภาวะซีดจากการขาดธาตุเหล็ก ซึ่งเคยมีงานวิจัยว่าภาวะซีดจากการขาดธาตุเหล็ก มักมีค่า RDW มากกว่า 21% ของแฟนคุณได้ 20 % แต่ที่น่าสังเกตอีกอย่างคือปริมาณเม็ดเลือดแดงของแฟนคุณค่อนข้างสูง คือสูงเกิน 5 ล้านเซลล์ต่อลูกบาสก์มิลลิเมตร (RBC= 6,600,000) ซึ่งจะพบในพาหะธาลัสซีเมียมากกว่าภาวะซีดจากการขาดธาตุเหล็ก

หมอจึงคิดว่าแฟนคุณเป็นพาหะธาลัสซีเมียมากกว่า

คำถามคือจะทำอะไรต่อไป

หากคุณมีแผนการจะมีบุตรหมอแนะนำให้คุณไปพบแพทย์ด้วยเพื่อตรวจว่าคุณเป็นพาหะธาลัสซีเมียด้วยหรือไม่ โดยการดูชนิดของฮีโมโกลบิน ( hemoglobin typing) ซึ่งจะบอกได้ส่วนหนึ่ง แต่หากยังบอกไม่ได้จากการตรวจชนิดของฮีโมโกลบินและการตรวจเลือดเบื้องต้นสงสัยว่าจะเป็นพาหะธาลัสซีเมีย อาจต้องตรวจดีเอ็นเอเพิ่ม ในการจะทำอะไรต่อ แพทย์จะให้คำปรึกษาแนะนำค่ะ

หากเป็นพาหะธาลัสซีเมียเพียงคนเดียวอีกคนปกติ ส่วนใหญ่บุตรจะไม่เป็นโรคธาลัสซีเมีย แต่หากเป็นพาหะธาลัสซีเมียทั้งคู่ มีโอกาสที่จะมีบุตรเป็นโรคธาลัสซีเมีย แต่โรคธาลัสซีเมียมีอาการแตกต่างกันมากตั้งแต่รุนแรงน้อยถึงรุนแรงมาก ที่มีโครงการตรวจกรองโรคธาลัสซีเมียคือการควบคุมป้องกันโรคชนิดรุนแรง การตรวจกรองโดยทั่วไปจะดูขนาดเม็ดเลือดแดง (mean corpuscular volume หรือ MCV) กับ การตรวจดีซีไอพี (Dichlorophenol indophenol precipitation) (DCIP) test ถ้าสงสัยก็จะมีการตรวจชนิดของฮีโมโกลบินหรือตรวจดีเอ็นเอเพิ่มด้วยแล้วแต่กรณี

ขออวยพรให้พบแต่สิ่งดีๆค่ะ

ศาสตราจารย์แพทย์หญิงอรุณี เจตศรีสุภาพ