หมอดูค่าเม็ดเลือดแดงของหนูกับประวัติที่ว่ากินอาหารที่มีธาตุเหล็กมากและกินยาธาตุเหล็กไปเกือบเดือนยังบริจาคเลือดไม่ผ่าน หมอคิดว่าหนูอาจเป็นพาหะธาลัสซีเมียค่ะ หมอทอดเวลาการตอบมาหลายวันคิดว่าหนูคงได้อ่านคำถามของผู้ที่มีปัญหาการไปบริจาคเลือดไม่ผ่านและกินยาธาตุเหล็กเหมือนหนูมาแล้ว

อย่างไรก็ตามดูเลือดหนูค่าฮีโมโกลบิน(ความเข้มข้นของเลือด)ไม่ได้ต่ำ่มาก(ค่าฮีโมโกลบินปกติของหนูควรมากกว่า 12 ก./ดล) และหนูลองย้อนกลับไปอ่านเรื่องพาหะธาลัสซีเมียดูนะคะ คนที่เป็นพาหะธาลัสซีเมียเป็นคนปกติทุกอย่าง มีชีวิตเหมือนปกติ เพียงแต่เวลาแต่งงานก่อนมีลูกควรไปตรวจหาว่าเป็นคู่เสี่ยงต่อการมีลูกเป็นโรคธาลัสซีเมียชนิดรุนแรงไหมก่อนค่ะแล้ววางแผนไม่ให้มีลูกเป็นโรคชนิดรุนแรง

หนูอาจคิดว่าหนูน่าจะเป็นเพียงภาวะขาดธาตุเหล็กเท่านั้น หนูลองทบทวนดูนะคะ ว่าหนูมีการเสียเลือดเช่นการมีประจำเดือนมามากและมานานหรือเปล่า เพราะในกรณีเช่นนี้การกินยาธาตุเหล็กโดยที่ยังไม่ได้แก้ปัญหาก็อาจยังไม่ทำให้ภาวะโลหิตจางเป็นปกติเนื่องจากหนูเคยบริจาคเลือดได้ก่อนหน้านี้

หมอดูค่าขนาดเม็ดเลือดแดงของหนูเล็กกว่าปกติ (MCVต่ำกว่าค่าปกติ) ติดสีฮีโมโกลบินน้อยกว่าปกติ (MCHต่ำกว่าค่าปกติ) ซึ่งก็เป็นได้ทั้งพาหะธาลัสซีเมียและการขาดธาตุเหล็ก แต่ความแตกต่างของเม็ดเลือด (RDW) ไม่ได้ต่างกันมาก ทำให้คิดถึงพาหะธาลัสซีเมียมากกว่า อย่างไรก็ตามผู้ที่มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กนานๆเช่นเสียเลือดนานๆเม็ดเลือดแดงอาจจะเล็กลงจนเกือบเท่ากัน ค่า RDW ไม่ค่อยแตกต่างกันก็เป็นได้ค่ะ

อย่างที่หมอบอกหนูลองสำรวจเรื่องการเสียเลือดไปทางใดทางหนึ่งดูก่อนทั้งการเสียเลือดประจำเดือน หรือเสียไปทางระบบทางเดินอาหารหรือไม่เช่นถ่ายอุจจาระมีเลือดปน หรือถ่ายอุจจาระสีดำเหมือนเส้นผม หากไม่มีอาการเสียเลือดไปทางใด และหนูสบายดีก็ไม่ต้องทำอะไร ยกเว้นหนูค้างคาใจอยากได้คำตอบเร็วๆ

วิธีที่จะให้ทราบง่ายๆคือ ลองตรวจค่า serum ferritin ในช่วงที่ไม่มีการเจ็บป่วยหรือการอักเสบใดๆ ก็จะทราบว่าภาวะโลหิตจางเป็นจากการขาดธาตุเหล็กหรือไม่ หากไม่ใช่ภาวะขาดธาตุเหล็กก็ไปตรวจหาชนิดฮีโมโกลบิน(Hemoglobin typing) หรือหากยังไม่ได้คำตอบก็ตรวจวิเคราะห์ดีเอ็นเอต่อไป

ขออวยพรให้หนูโชคดีค่ะ

ศ.พ.ญ.อรุณี เจตศรีสุภาพ