เด็กผู้หญิงอายุ 17 ปี เกณฑ์ปกติของความเข้มข้นของเลือดตามที่กำหนดโดยองค์การอนามัยโลก คือ ฮีโมโกลบิน (Hemoglobinหรือ Hb) ต้องเกิน 12 g/dl ของลูกสาวต่ำไปเล็กน้อยเท่านั้น ฮีโมโกลบินปริมาณนี้ไม่ทำให้เกิดอาการอะไร แต่ควรทบทวนหาสาเหตุที่ทำให้มีโลหิตจางเพื่อป้องกันไม่ให้ฮีโมโกลบินต่ำไปกว่านี้และเกิดอาการของภาวะโลหิตจางตามมาเช่นเหนื่อย เพลีย

สาเหตุในเด็กหญิงอายุขนาดนี้ที่ทำให้โลหิตจางที่พบบ่อยๆคือประจำเดือนมามากและนาน ทำให้เสียเลือดจนเกิดปัญหาโลหิตจาง และอีกปัญหาหนึ่งคือเด็กสาวๆสมัยนี้ชอบมีหุ่นผอมบาง ซึ่งของลูกสาวหมอดูแล้วว่าน้ำหนักปกติแต่ลูกอาจต้องการลดน้ำหนัก รับประทานอาหารน้อยลงหรือเลือกรับประทาน จึงทำให้ได้สารอาหารไม่ครบโดยเฉพาะพวกอาหารที่มีธาตุเหล็ก ได้แก่เนื้อสัตว์ ไข่แดง เลือดสัตว์ ผักใบเขียว ทำให้เกิดภาวะโลหิตจางจากกการขาดธาตุเหล็ก หรืออาจขาดสารอาหารพวก โฟเลต หรือ วิตามินบี 12 โดย 2 ภาวะหลังนี้พบน้อยและอาจทำให้ปริมาณเม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดต่ำลงด้วย ผลเลือดที่ส่งมาหมอเห็นแต่เม็ดเลือดขาว(white blood cell หรือ WBC)ปกติ แต่ไม่เห็นผลเกล็ดเลือดแต่คาดว่าปกติ หมอเห็นค่าอีโอสิโนฟิล(eosinophil หรือ E) อยู่ในระดับปกติ หมอจึงไม่นึกถึงว่ามีพยาธิในลำไส้ซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดภาวะโลหิตจางจากกการขาดธาตุเหล็กได้

หากทบทวนแล้วไม่ใช่เรื่องดังกล่าวข้างต้น ลูกอาจเป็นพาหะธาลัสซีเมียชนิดที่ไม่รุนแรง ซึ่งก็จะไม่มีปัญหาสุขภาพใดๆ ต่อลูกสาว ลูกจะแข็งแรงมีชีวิตเหมือนคนปกติ อายุยืน เรียนหนังสือทำงานได้ไม่ต่างจากคนปกติ
ในอนาคตหากมีคู่ครองซึ่งอาจเป็นพาหะธาลัสซีเมียได้เช่นกัน สามารถมีลูกซึ่งมีโอกาสเป็นโรคธาลัสซีเมียก็ได้ หมอจึงแนะนำให้คู่สมรสทุกคู่ควรตรวจกรองโอกาสเสี่ยงต่อการมีลูกเป็นโรคธาลัสซีเมียชนิดรุนแรงทุกคู่ ก่อนจะมีบุตร
โดยสรุป ขณะนี้หากยังไม่มีอาการใด ลองทบทวนเรื่องที่ว่าประจำเดือนมามากหรือไม่ หากมามากและนานควรไปปรึกษาสูตินรีแพทย์

ทบทวนเรื่องการรับประทานอาหารว่าครบไหม หากไม่ครบควรเพิ่มอาหารที่หมอได้บอกไว้ ถ้าไม่ได้มีปัญหาในเรื่องที่หมอกล่าวถึงและยังสุขสบายดีทุกอย่าง คือไม่มีไข้ ไม่มีเลือดออกที่ใด ไม่มีจุดเลือดออกตามผิวหนัง ไม่มีก้อนในที่ต่างๆโตขึ้น ไม่ปวดข้อหรือปวดกระดูก ไม่มีผื่นขึ้นที่หน้าหรือตามตัว ไม่มีผมร่วงหรือแผลในปาก ก็ยังไม่จำเป็นต้องไปพบแพทย์ เนื่องจากภาวะโลหิตจางอาจเป็นอาการร่วมของโรคอื่นๆอีกมากมาย

ถ้าไม่มีอาการผิดปกติใดๆ อย่าเพิ่งวิตกไปนะคะ เนื่องจากหมอมีข้อมูลจากคำถามสั้นจึงต้องอธิบายมาก เกรงว่าอ่านแล้วจะวิตกกังวลมากเกินไป

ขอให้โชคดีและแข็งแรงค่ะ

ศ. พญ. อรุณี เจตศรีสุภาพ