การไปบริจาคเลือดแล้วตรวจไม่ผ่าน และได้ยาไปรับประทาน หมอเข้าใจว่าคงมีภาวะโลหิตจางและได้ยาธาตุเหล็กไปเพื่อเพิ่มธาตุเหล็กในการสร้างเม็ดเลือดแดง โดยปกติถ้ามีภาวะขาดธาตุเหล็ก แล้วให้ยาธาตุเหล็กในปริมาณที่เพียงพอ จะแก้ปัญหาโลหิตจางได้ภายใน 4-6 สัปดาห์ หากได้ยาไปแล้วภาวะขาดธาตุเหล็กไม่ดีขึ้น ต้องสงสัยว่ายังไม่ได้กําจัดสาเหตุที่ทําให้เกิดภาวะโลหิตจาง เช่น มีเลือดออกเรื้อรังในกระเพาะอาหารในพวกที่กินยาแก้ปวดพวกแอสไพรินหรือ ยาซาลิซัยเลตเป็นประจํา หรืออาจเป็นจากการมีภาวะขาดธาตุเหล็กที่เกิดจากการที่ร่างกายต้องการใช้ธาตุเหล็กมากเนื่องจากมีการเจริญเติบโตเร็วมากในช่วงวัยรุ่น ถึงแม้มีธาตุเหล็กอยู่ในปริมาณเท่าๆเดิมแต่มีการใช้ไปมากจึงทําให้ธาตุเหล็กไม่พอรับมือกับการเจริญเติบโตของร่างกายที่เพิ่มมากขึ้นมาก และหากมีการให้ธาตุเหล็กเสริมแต่รับประทานยาไม่สม่ำเสมอก็ไม่แก้ไขปัญหา ปัญหาที่ทําให้ภาวะโลหิตจางยังคงอยู่อีกก็คือเรื่องพาหะธาลัสซีเมีย

ลองอ่านคําตอบของหมอเรื่องภาวะโลหิตจางที่เพิ่งตอบไปเมื่อเร็วๆนี้ด้วยค่ะ แต่เนื่องจากคุณเคยบริจาคเลือดผ่านมาก่อนซึ่งไม่มีปัญหาหมอจึงคิดถึงประเด็นนี้น้อยกว่า อย่างไรก็ตามคุณมีสิทธ์เป็นพาหะธาลัสซีเมียชนิดไม่รุนแรงร่วมกับภาวะขาดธาตุเหล็กก็ได้ การออกกําลังกายหรือเล่นกีฬาในภาวะปกติไม่ทําให้เกิดภาวะโลหิตจาง ยกเว้น ออกกําลังอย่างหนัก เช่นวิ่งมาราธอน หรือพวกที่เล่นคาราเต้ ที่ต้องเอาส่วนของอวัยวะฟาดแรงๆ อาจเกิดภาวะโลหิตจางที่เรียกว่า march hemoglobinuria ซึ่งภาวะนี้พบไม่มาก

ที่มาของการค้นพบโลหิตจางชนิดนี้เนื่องจากในสมัยก่อน พบในทหารที่ฝึกสวนสนาม (marching) มากๆเป็นเวลายาวนานต้องกระทืบส้นเท้าตลอดเวลา และพื้นรองเท้าแข็งเมื่อกระทืบลงไปแรงๆ เม็ดเลือดแดงที่วิ่งผ่านหลอดเลือดที่ส้นเท้าที่ถูกกระทืบ มีสิทธิ์แตก หากถูกกระทืบบ่อยๆเกิดภาวะโลหิตจางจากการแตกของเม็ดเลือดแดงได้และพบสารสีแดงในเม็ดเลือดแดงคือฮีโมโกลบินในปัสสาวะซึ่งภาษาทางการแพทย์เรียกว่า hemoglobinuria

คุณลองพิจารณาดูว่าเล่นกีฬาทุกวันของคุณมีการกระแทกแรงๆ โดยไม่มีอะไรนุ่มๆรับหรือไม่ เช่นพื้นรองเท้ามีการบุกันกระแทกไหม หรือคุณเล่นกีฬาที่ต้องกระแทกส่วนหนึ่งส่วนใดตลอดเกิดการแตกของเม็ดเลือดแดงตลอด การรับประทานยาธาตุเหล็กที่ได้มาจึงไม่ทําให้ภาวะโลหิตจางดีขึ้น

ลองสํารวจตัวเองดู หากยังไม่พบสาเหตุควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจเลือดหาสาเหตุภาวะโลหิตจางต่อไป

โชคดีค่ะ

ศ. พญ. อรุณี เจตศรีสุภาพ