การที่เด็กมีปัสสาวะสีโค้กต้องนึกถึงภาวะที่มีสารสีแดงที่เรียกฮีโมโกลบินซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญในเม็ดเลือดแดง เมื่อเม็ดเลือดแดงแตก สารนี้จึงละลายอยู่ในกระแสเลือดและขับออกมาทางปัสสาวะเห็นปัสสาวะเป็นสีโค้ก
ในกรณีที่ได้เลือดไป 1 ยูนิต แล้ว อีก 6 ชม มีปัสสาวะสีโค้กส่ิงที่หมอจะต้องนึกถึงคือ

1. เกิดปฏิกิริยาจากหมู่เลือดไม่เข้ากันได้หรือไม่ คือการได้เลือดที่หมู่เลือดไม่ตรงกัน หรือให้เลือดผิดคน ซึ่งปฏิกิริยาดังกล่าวแบบเฉียบพลันมักเกิดเร็วในเวลาไม่นานแต่อาจเกิดได้ภายใน 24 ชม. อย่างไรก็ตามจะไม่มีแต่ปัสสาวะสีโค้ก จะมีอาการอื่นร่วมด้วยเช่น ไข้ หนาวสั่น ปวดหลัง เป็นต้น และปัจจุบันการให้เลือดไม่ตรงกรุ๊ปพบน้อยมาก เพราะจะมีกระบวนการทำงานเป็นระบบในส่วนต่างๆที่เกี่ยวข้อง เพื่อป้องกันปัญหานี้ เมื่อเกิดเหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ผู้เกี่ยวข้องคงดำเนินการหาสาเหตุต่อ

2. เลือดของผู้บริจาคอาจเป็นเลือดที่ขาดเอนไซม์จี6พีดี และมีการแตกของเม็ดเลือดก่อนเวลาสมควรก็เป็นได้ กรณีนี้ถ้าคิดปริมาณเลือดที่ให้กับปริมาณ เลือดในร่างกายผู้รับก็ไม่น่าจะมีปัสสาวะสีโค้กอยู่นาน

3. ผู้ป่วยคือตัวเด็กเองขาดเอนไซม์จี6พีดีหรือไม่ ทำให้เกิดอาการซีดจนต้องรับเลือด และปัสสาวะสีโค้กเป็นผลจากเม็ดเลือดแดงของเด็กเองแตก แต่ไม่ได้สังเกตเห็นในระยะแรก ซึ่งเด็กอาจไม่สบายมีการติดเชื้อ หรือได้รับยาก่อนหน้านั้น เป็นส่วนที่กระตุ้นให้มีการแตกของเม็ดเลือดแดง ปัสสาวะสีโค้กพบในผู้ปวยที่ขาดเอนไซม์นี้ได้ร้อยละ 25-50

4. สาเหตุอื่นๆ เช่น เป็นโรคตับอักเสบ ปัสสาวะสีเข้มจนมองเห็นเป็นสีโค้กแต่ไม่ได้มีการแตกของเม็ดเลือดแดงเป็นต้น
เมื่อมีปัสสาวะสีโค้กแพทย์คงดำเนินการต่อเพื่อการวินิจฉัยหาสาเหตุแล้วค่ะ

ศ.พญ.อรุณี เจตศรีสุภาพ