เรียน คุณ a72b1,

ก่อนตอบคำถามของคุณ ขอให้ข้อมูลว่ายาคุมกำเนิดชนิดรับประทานนั้น ออกฤทธิ์แบบเม็ดต่อเม็ด และหมดฤทธิ์ในแต่ละแผง ไม่มีการสะสมระหว่างแผง แม้จะรับประทานมานานกี่ปี

การรับประทานยาคุมกำเนิดที่ถูกต้องนั้น

- ต้องรับประทานยาให้สม่ำเสมอ เวลาคลาดเคลื่อนไม่เกิน +/- 1 ชั่วโมง เพื่อให้ระดับยาในเลือดค่อนข้างคงที่ ป้องกันการลืมรับประทานยา และป้องกันการเกิดเลือดออกกะปริบกะปรอย เนื่องจากระดับยาในเลือดสูงต่ำ
ไม่เท่ากันระหว่างวัน

- รับประทานยาด้วยน้ำเปล่าสะอาดเท่านั้น เนื่องจากเครื่องดื่มบางชนิดจะทำให้ตัวยาตกตะกอน ร่างกายไม่สามารถดูดซึมได้ เช่น ชา (รวมถึงชาเขียว) กาแฟ โกโก้ นม (รวมถึงนมเปรี้ยวพร้อมดื่ม) น้ำเต้าหู้ โซดา น้ำอัดลม เป็นต้น หรือน้ำผลไม้บางชนิดจะกระตุ้นให้ตับที่เป็นแหล่งกำจัดยา สร้างเอนไซม์หรือน้ำย่อยที่ใช้กำจัด/เผาผลาญยาเพิ่มมากขึ้น จึงกำจัดยาต่าง ๆได้มาก/เร็วขึ้น จนอาจไม่มีฤทธิ์ในการรักษาหรือคุมกำเนิด เช่น น้ำส้มคั้น น้ำเกรปฟรุต น้ำแอปเปิ้ล น้ำแครนเบอร์รี เป็นต้น

- ไม่ ซื้อยาหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารใด ๆ มาใช้ร่วมกัน โดยที่ยังไม่ได้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เนื่องจากอาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา หรือที่เรียกว่า "ยาตีกัน" จนตัวยาไม่ได้ผลในการรักษาหรือเกิดอันตรายรุนแรงถึงแก่ชีวิตได้

กลับมาที่คำถามของคุณ เนื่องจากไม่ทราบว่าตัวยาสมุนไพร ประกอบด้วยตัวยาใดบ้าง แต่หากมีการดักจับไขมัน ซึ่งตัวยาคุมกำเนิดเป็นฮอร์โมนเพศที่ต้องละลายด้วยไขมัน ตัวยาจึงอาจละลาย/ดูดซึมได้น้อยลง เป็นเหตุให้ระดับยาคุมกำเนิดในเลือดลดต่ำลง สังเกตได้จากเกิดการหลุดลอกฉีกขาดของเยื่อบุโพรงมดลูก จนเป็นเหตุให้เกิดภาวะเลือดออกกะปริบกะปรอยคล้ายเลือดประจำเดือน หรือในผลิตภัณฑ์บางประเภทมีส่วนประกอบที่ช่วยให้รู้สึกอิ่ม (คล้ายกับเมล็ดแมงลัก) ก็จะดูดซึมตัวยาได้ หรือบางสูตรอาจผสมสมุนไพรช่วยระบาย ร่างกายก็จะขับถ่ายยาออกไป จนไม่ได้ผลการรักษา
ดังนั้น จึงควรงดสมุนไพรดังกล่าว เนื่องจากอาจเกิดการล้มเหลวในการยับยั้งไม่ให้มีไข่ตก เสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ได้
ต่อจากนี้ไป หากมีเหตุจำเป็นต้องเข้ารับบริการทางการแพทย์หรือต้องซื้อยามาใช้เอง ต้องแจ้งแพทย์หรือเภส้ัชกรทุกครั้ง ว่ากำลังรับประทานยาคุมกำเนิดอยู่ เพื่อปรับเปลี่ยนหรือคัดเลือกยาให้เหมาะสม

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล

แนะนำบทความดี ๆจากกองบรรณาธิการของเราที่

หมายเหตุ - รายการยาที่ส่งผลต่อยาคุมกำเนิดไม่ใช่รายการยาทั้งหมดที่มี ต้องสอบถามจากเภสัชกรทุกครั้ง เพื่อประเมินว่ามีปฏิกิริยาระหว่างกันหรือไม่

ยาเม็ดคุมกำเนิด (Birth control pill) แพทย์หญิง กีรติ ลีละพงศ์วัฒนา สูตินรีแพทย์

ยาลดประสิทธิภาพยาคุมกำเนิด (Common medications that reduce efficacy of birth control medications) ภก. กรชัย ฉันทจิรธรรม เภสัชกร