เรียน คุณ fdb17,

ก่อนเริ่มต้นใช้ยา แนะนำให้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรร้านยาใกล้บ้านก่อนนะครับ เพื่อดูว่ามีข้อห้ามใช้ หรือข้อควรระวังใดหรือไม่ เช่น มีก้อนที่เต้านม มีประวัติโรคเลือดแข็งตัวผิดปกติ โรคไมเกรนที่ไม่สามารถควบคุมอาการได้ โรคหลอดเลือดดำส่วนปลายอุดตัน หรือมีเลือดออกจากมดลูกโดยไม่ทราบสาเหตุ เป็นต้น

จากนั้นจึงนำปัจจัยอื่น ๆมาพิจารณาคัดเลือกยา โดยมักพิจารณาจากรูปร่าง และรูปแบบการมีประจำเดือน (เพื่อดูว่าฮอร์โมนเพศชนิดใดเด่นชัด) ได้แก่

- มีฮอร์โมนเอสโตรเจนเด่นชัด มักมีรูปร่างอกเอวชัดเจน ผิวค่อนข้างละเอียด รูขุมขนค่อนข้างเล็ก ขนน้อยหรือจาง ผิวค่อนข้างแห้งหรือผิวผสม รูปแบบประจำเดือน มักมีปริมาณมาก (อาจต้องเปลี่ยนผ้าอนามัยหลายแผ่นต่อวัน) หรือมาหลายวัน 5-7 วัน

แบบนีี้ควรเลือกยาคุมกำเนิดชนิดที่มีฮอร์โมนเอสโตรเจนปริมาณน้อยหรือโปรเจสตินเด่นชัด เพื่อปรับสมดุลของฮอร์โมนเพศในร่างกาย

- มีฮอร์โมนโปรเจสตินเด่นชัด มักมีรูปร่างค่อนข้างตรง อกเอวไม่ชัดเจน รูขุมขนค่อนข้างกว้าง ผิวค่อนข้างมัน ขนดก หน้ามัน เป็นสิวง่าย รูปแบบประจำเดือน มักมาปริมาณไม่มาก (อาจเพียงวันละแผ่นก็พอ) หรือมาเพียง 2-3 วันก็หยุด
แบบนี้ควรเลือกยาคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมนโปรเจสตินปริมาณน้อย หรือเอสโตรเจนเด่นชัด เพื่อให้เกิดสมดุลของฮอร์โมนเพศในร่างกาย

ส่วนการรับประทานยาแผงแรก ให้รับประทานยาเม็ดแรก ภายในวันแรกที่มีประจำเดือน (หรือช้าสุดไม่ควรเกินวันที่ 5 ของประจำเดือน) เพื่อให้ตัวยาสามารถออกฤทธิ็ยับยั้งไม่ให้มีไข่ตกได้ตั้งแต่รับประทานยาเม็ดแรกครบ 24 ชั่วโมง

- ควรรับประทานยาสม่ำเสมอ ไม่ควรลืมรับประทานยา เวลารับประทานยาไม่ควรช้าหรือเร็วกว่าเดิมเกิน 1 ชั่วโมง เพื่อให้ระดับยาในเลือดสม่ำเสมอ และป้องกันการลืมรับประทานยา

- ให้รับประทานยาด้วยน้ำเปล่าสะอาดเท่านั้น เนื่องจากเครื่องดื่มอื่น ๆ อาจทำให้ยาตกตะกอน ร่างกายไม่สามารถดูดซึมได้ เช่น ชา (ชาเขียว ชาแดง) กาแฟ โกโก้ นม (รวมถึงโยเกิร์ต) น้ำเต้าหู้ โซดา น้ำอัดลม หรือน้ำผลไม้บางชนิด อาจกระตุ้นให้ตับที่เป็นแหล่งกำจัดยา ผลิตเอนไซม์หรือน้ำย่อยที่ใช้เผาผลาญหรือกำจัดยาเพิ่มมากขึ้น จึงอาจกำจัดยาได้มากและเร็วขึ้น จนระดับยาในเลือดลดต่ำลงได้ เช่น น้ำเกรปฟรุต น้ำส้มคั้น น้ำแอปเปิ้ล น้ำแครนเบอร์รี เป็นต้น

- ไม่ซ์้อยาหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารใด ๆมาใช้ร่วมกัน โดยที่ไม่ได้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เนื่องจากอาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา "ยาตีกัน" จนเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์หรือไม่ได้รับผลการรักษาจากยาอื่น

หากมีข้อสงสัยเร่งด่วนเกี่ยวกับการใช้ยา สามารถสอบถามได้จากแพทย์หรือเภสัชกร ไม่ควรรอคำตอบจากทางหน้าเว็บ เนื่องจากอาจช้าไม่ทันการ เสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ได้

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล

แนะนำบทความดี ๆจากกองบรรณาธิการของเราที่

ยาเม็ดคุมกำเนิด (Birth control pill)

แพทย์หญิง กีรติ ลีละพงศ์วัฒนา
สูตินรีแพทย์

ยาที่ลดประสิทธิภาพยาคุมกำเนิด (Common medications that reduce efficacy of birth control medications)
ภก. กรชัย ฉันทจิรธรรม