เรียน คุณ thaninton

โดยทั่วไปทางการแพทย์ จะใช้ยาคุมฉุกเฉินเมื่อไม่สามารถใช้วิธีการคุมกำเนิดปกติได้ เช่น เมื่อถูกข่มขืน หรือ ถุงยางอนามัยฉีกขาด รั่วซึม (ซึ่งเกิดขึ้นได้ยากมาก หากเลือกใช้ขนาดถูกต้อง เก็บรักษาอย่างดี (ไม่ใกล้ที่ร้อนหรือเก็บไว้นานเกิน) เปิดใช้อย่างถูกต้อง (ฉีกตามรอยปรุที่มีไว้ ไม่ใช้มีดหรือของมีคม (ฟันกัด)) สวมใส่ขณะอวัยวะเพศแข็งตัว และใช้กระดาษทิชชูพันรอบโคน พร้อมกับถอดออกขณะอวัยวะเพศยังไม่อ่อนตัวลง) ไม่แนะนำให้ใช้แทนการรับประทานยาคุมกำเนิดปกติ เนื่องจากมีอัตราเสี่ยงในการตั้งครรภ์ค่อนข้างสูงกว่าแบบปกติ คือ 8-15 เปอร์เซ็นต์ เทียบกับปกติ น้อยกว่า 1 เปอร์เซ็นต์ และยังมีปริมาณฮอร์โมนค่อนข้างสูง คือ 1500 ไมโครกรัม เทียบกับชนิดปกติ คือ 50-75 ไมโครกรัม

- การรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉินอาจปฏิบัติได้ 2 แบบ แต่ต้องรับประทานยาภายใน 48-72 ชั่วโมงของการมีเพศสัมพันธ์ ยิ่งทิ้งไว้นาน โอกาสเสี่ยงในการตั้งครรภ์จะยิ่งเพิ่มสูงขึ้น

1. รับประทานยาเม็ดแรกภายในเวลาที่กำหนด จากนั้นอีก 12 ชั่วโมง จึงรับประทานยาเม็ดที่สอง
วิธีนี้มีข้อดี คือ อาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องอืด แน่นท้อง จะค่อนข้างน้อย และหากมีเพศสัมพันธ์ซ้ำอีกก่อนรับประทานยาเม็ดต่อไป ก็ไม่ต้องรับประทานยาหรือปฏิบัติตนเพิ่มเติม

ข้อเสีย คือ มักจะลืมรับประทานยาเม็ดที่สอง ทำให้เสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ได้ง่าย

2. รับประทานยาพร้อมกัน 2 เม็ดทันที ภายในเวลา 72 ชั่วโมงของการมีเพศสัมพันธ์ครั้งแรก

ข้อดี คือ ไม่ต้องกังวลว่าจะลืมรับประทานยา

ข้อเสีย คืออาการคลื่นไส้ อาเจียนค่อนข้างสูงกว่าวิธีแรก และหากจะมีเพศสัมพันธ์ซ้ำอีก ต้องใช้วิธีอื่นในการคุมกำเนิด เช่นการสวมถุงยางอนามัยเสริม

อาการไม่พึงประสงค์ - คลื่นไส้ อาเจียน ท้องอืด แน่นท้อง ประจำเดือนมาผิดปกติ (มาช้า หรือไม่มา)

ข้อควรระวัง - จากข้อมูลของบริษัทยา ห้ามรับประทานยาเกิน 2 กล่องต่อเดือน เนื่องจากเสี่ยงต่อการเกิดการตั้งครรภ์นอกมดลูก จนเสี่ยงต่อการตกเลือดในช่องท้องจนเสียชีวิตได้

แต่จากข้อมูลการศึกษาย้อนหลังพบว่าสตรีที่ได้รับยาคุมกำเนิดฉุกเฉินเกินกว่า 3 ครั้งตลอดชีวิต จะมีอัตราเสี่ยงในการเกิดมะเร็งต่ออวัยวะต่าง ๆสูงมากกว่าสตรีที่ไม่เคยได้รับยาคุมฉุกเฉินมาก่อน

เช่น มะเร็งสมอง มะเร็งเต้านม มะเร็งมดลูก/รังไข่ หรือมะเร็งตับ เป็นต้น

หากคุณยังไม่ได้แต่งงาน และยังไม่ต้องการรับประทานยาคุมกำเนิด แนะนำวิธีการสวมถุงยางอนามัย ซึ่งนอกจากช่วยคุมกำเนิดแล้ว ยังช่วยป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้อีกด้วย เช่น หนองใน ซิฟิลิส แผลริมอ่อน พยาธิในช่องคลอด เริม ไวรัสตับอักเสบชนิดบี/ซี หรือโชคร้ายสุด คือไวรัส เอชไอวี ที่เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคเอดส์ ที่ปัจจุบันยังไม่มียารักษาให้หายขาด และยังช่วยป้องกันไวรัสเอชพีวี ที่เป็นสาเหตุกระตุ้นให้เกิดมะเร็งปากมดลูกในเพศหญิง หรือหูดหงอนไก่/มะเร็งองคชาติในเพศชายด้วย

กลับมาที่คำถามของคุณ หลังจากรับประทานยาประมาณ 5-7 วันจะมีเลือดออกจากช่องคลอด แต่ไม่ใช่เลือดประจำเดือนตามปกติ ซึ่งโดยทั่วไปเลือดประจำเดือนจะมาช้ากว่าปกติ ประมาณ 7-10 วัน แต่หากเกินจากกำหนดเดิม 2 สัปดาห์ แนะนำให้ซื้อชุดอุปกรณ์ตรวจการตั้งครรภ์มาตรวจเบื้องต้นก่อนปรึกษาแพทย์ต่อไป

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล

แนะนำบทความดี ๆจากกองบรรณาธิการของเราที่

ยาเม็ดคุมกำเนิด (Birth control pill)

แพทย์หญิง กีรติ ลีละพงศ์วัฒนา

สูตินรีแพทย์

ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน (Emergency contraceptive pill)

รศ.ดร.นพ.บัณฑิต ชุมวรฐายี

ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น