เรียน คุณ mintt1234,

เรื่องการรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉินนั้น ในทางการแพทย์ใช้เมื่อมีความจำเป็นและฉุกเฉินเท่านั้น เมื่อไม่สามารถใช้วิธีการคุมกำเนิดได้ตามแผน เช่น เมื่อถูกข่มขืน หรือ เมือ่ถุงยางอนามัยแตก ฉีกขาด จากการเก็บรักษาไม่ถูกต้อง เลือกไม่ถูกขนาด แกะห่อโดยใช้ของมีคม ซึ่งหากเป็นการใช้อย่างถูกต้อง จะแตกฉีกขาดยากมาก เนื่องจากต้องมีการควบคุมการผลิตอย่างเข้มงวด

สาเหตุที่ไม่ใช้แทนการคุมกำเนิดตามปกตินั้น เนื่องจากอัตราเสี่ยงในการตั้งครรภ์ค่อนข้างสูง คือ 8-15 เปอร์เซ็นต์ (เทียบกับชนิดปกติ เมื่อใช้อย่างถูกต้อง จะมีอัตราเสี่ยง น้อยกว่า 1 เปอร์เซ็นต์) และ หากใช้มากเกินกว่า 2 ครั้งต่อเดือน จะมีอัตราเสี่ยงในการเสียชีวิตจากการตกเลือดภายในช่องท้อง สาเหตุจากการตั้งครรภ์นอกมดลูก แต่จากข้อมูลการศึกษาวิจัย พบว่าสตรีที่มีการใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินมากเกินกว่า 3 ครั้ง "ตลอดชีวิต" จะมีอัตราเสี่ยงในการเกิดมะเร็งต่ออวัยวะต่าง ๆมากกว่าสตรีทั่วไปที่ได้รับยาคุมกำเนิดปกติ ที่พบได้บ่อยจากการใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินเกินความจำเป็น
คือ มะเร็งสมอง มะเร็งเต้านม มะเร็งมดลูก/รังไข่ หรือมะเร็งตับ เป็นต้น

การรับประทานยาคุมกำเนิดฉุกเฉินอย่างถูกต้องมีได้ 2 วิธีคร้บ

1. รับประทานยา 2 เม็ดห่างกัน 12 ชั่วโมง โดยรับประทานยาเม็ดแรกทันที แต่ไม่เกิน 72 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ และเม็ดที่สองห่างจากเม็ดแรก 12 ชั่วโมง

ข้อดีคือ หลังจากเม็ดแรกแต่ไม่ถึง 12 ชั่วโมง หากมีเพศสัมพันธ์อีก ก็ไม่ต้องรับประทานยาเพิ่มอีก และการรับประทานยาแยกกัน ช่วยลดอาการคลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะ จากการได้รับยาพร้อมกันได้

ข้อเสีย คือ อาจทำให้ลืมรับประทานยา เป็นสาเหตุเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ได้

2. รับประทานยาพร้อมกัน 2 เม็ดทันที เพื่อให้ได้ระดับยาในเลือด

ข้อดี คือ ไม่ต้องกังวลเรื่องการลืมรับประทานยา แต่ข้อเสีย คือ อาจเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน แน่นท้อง จากการได้รับยาพร้อมกัน ขนาดสูงพร้อมกัน

ส่วนการรับประทานยา ควรดื่มน้ำเปล่าสะอาดเท่านั้น เนื่องจากเครื่องดื่มบางชนิดจะทำให้ตัวยาตกตะกอน ร่างกายไม่สามารถดูดซึมยาได้ เช่น ชา (รวมถึงชาเขียว) กาแฟ โกโก้ นม (รวมถึงโยเกิร์ต) น้ำเต้าหู้ โซดา น้ำอัดลม หรือน้ำผลไม้บางชนิดจะกระตุ้นให้ตับที่เป็นแหล่งในการกำจัดตัวยาออกจากร่างกาย สร้างเอนไซม์หรือน้ำย่อยเพิ่มมากขึ้น จึงส่งผลให้ร่างกายกำจัดตัวยาได้มากและเร็วขึ้น จนอาจไม่เหลือตัวยาในการออกฤทธิ์ เช่น น้ำส้มคั้น น้ำเกรปฟรุต (รวมถึงเนื้อส้มโอ) น้ำแอปเปิ้ล น้ำแครนเบอร์รี เป็นต้น ส่วนที่คุณสอบถามมา น่าจะเป็นเวลา 1 ชั่วโมงครึ่งนะครับ น่าจะส่งผลน้อย แต่คราวต่อไปควรเว้นช่วงหลังยาอย่างน้อย 3-4 ชั่วโมง คุณสามารถสอบถามข้อมูลเกี่ยวกับการใช้ยาได้จากเภสัชกรรร้านยาใกล้บ้าน "ก่อน" เริ่มต้นใช้ยาหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารใด ๆ เพื่อการใช้ยาได้อย่างถูกต้องและปลอดภัย ไม่ควรรอคำตอบจากทางหน้าเว็บ ซึ่งอาจช้าไม่ทันการ เสี่ยงต่อความพิการหรือเสียชีวิตได้

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล

แนะนำบทความดี ๆจากกองบรรณาธิการของเราที่ ยาเม็ดคุมกำเนิด (Birth control pill) แพทย์หญิง กีรติ ลีละพงศ์วัฒนา สูตินรีแพทย์