เรียน คุณ f229e,

เนื่องจากคุณไม่ได้ให้ข้อมูลรายละเอียดการรับประทานยาคุมกำเนิดมา ทั้งชนิด รูปแบบ วันที่รับประทานยา
ดังนั้น ช่วงนี้แนะนำให้หยุดรับประทานยาไว้ก่อน และปรึกษาเภสัชกรร้านยาใกล้บ้าน เพื่อร่วมกันพิจารณาคัดเลือกยาคุมฯที่มีปริมาณฮอร์โมนเพศเหมาะสมกับรูปแบบการมีประจำเดือน รวมถึงสอบถามว่ามีข้อห้ามใช้ หรือข้อควรระวังใด ๆหรือไม่ ขออนุญาตให้ข้อมูลเบื้องต้น คือ

- การคัดเลือกยาจะพิจารณาถึงลักษณะทางกายภาพและรูปแบบการมีประจำเดือน

- หากมีลักษณะรูปร่างอกเอวชัดเจน ผิวค่อนข้างแห้ง ขนน้อย รูขุมขนค่อนข้างเล็ก ประจำเดือนมาปริมาณค่อนข้างมาก (ต้องเปลี่ยนหลายแผ่นต่อวัน) หรือมาหลายวัน (5-7 วัน) ลักษณะเข้ากันได้กับผู้ที่มีปริมาณฮอร์โมนเอสโตรเจนค่อนข้างชัด จึงควรเลือกยาคุมฯชนิดที่มีปริมาณฮอร์โมนโปรเจสตินที่เด่นกว่า เพื่อให้ฮอร์โมนเพศในร่างกายเข้าสู่สมดุล

- หากมีลักษณะรูปร่างค่อนข้างตรง อกเอวไม่ค่อยชัด ผิวค่อนข้างมัน หน้ามัน เป็นสิวง่าย ขนดก รูขุมขนกว้าง ประจำเดือนมาปริมาณไม่มาก หรือมาน้อยวัน (2-4 วัน) ลักษณะแบบนี้เข้ากันได้กับผู้ที่มีฮอร์โมนโปรเจสตินเด่นชัด จึงควรเลือกยาคุมฯชนิดที่มีปริมาณเอสโตรเจนค่อนข้างสูง เพื่อปรับให้ฮอร์โมนเพศของร่างกายเข้าสู่สมดุล

- มีข้อห้ามใช้หรือไม่ เช่น มีโรคเกี่ยวกับหัวใจและหลอดเลือด หลอดเลือดดำอุดตัน ไมเกรนที่ไม่สามารถควบคุมได้ โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง มีก้อนที่เต้านม หรือมีเลือดออกจากมดลูกไม่ทราบสาเหตุ โรคตับ เป็นต้น

- การรับประทานยาคุมกำเนิดที่ถูกต้อง คือ ควรรับประทานยาภายในวันแรกที่มีประจำเดือน เพือ่ให้ตัวยาออกฤทธฺ์ควบคุมไม่ไห้มีไข่ตกได้ตั้งแต่รับประทานยาครบ 24 ชั่วโมง หรืออาจช้าสุดไม่เกินวันที่ 5 ของประจำเดือน เพื่อความมั่นใจว่าไม่มีการตั้งครรภ์ก่อนหน้า และตัวยาสามารถยับยั้งไม่ให้มีไข่ตกได้ในรอบเดือนนี้

- รับประทานยาอย่างถูกต้อง และสม่ำเสมอ ควรเป็นเวลาก่อนเข้านอน เพื่อให้ใกล้เคียงกับเวลาตามธรรมชาติ และป้องกันอาการคลื่นไส้ อาเจียน รวมถึงไม่ต้องพกยาออกไปรับประทานนอกบ้าน ควรรับประทานยาในเวลาใกล้เคียงกันทุกคืน เวลาคลาดเคลื่อน +/- ไม่เกิน 1 ชั่วโมง เพื่อให้ระดับยาในเลือดสม่ำเสมอ ป้องกันภาวะเลือดออกกะปริบกะปรอย และกันการลืมรับประทานยา

- รับประทานยา "ทุกชนิด" ด้วยน้ำเปล่าสะอาดเท่านั้น เนื่องจากเครื่องดื่มอื่น ๆอาจทำให้ตัวยาไม่ละลาย ตกตะกอน และร่างกายไม่สามารถดูดซึมยาได้ เช่น ชา (รวมถึง ชาเขียว) กาแฟ โกโก้ นม โยเกิร์ต น้ำเต้าหู้ โซดา น้ำอัดลม เป็นต้น หรือน้ำผลไม้บางชนิดอาจกระตุ้นให้ตับมีการสร้างเอนไซม์หรอืน้ำย่อยที่ใช้ในการกำจัดยาเพิ่มมากขึ้น จึงกำจัดยาได้มากและเร็วขึ้น จนเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ เช่น น้ำส้มคั้น น้ำเกรปฟรุต น้ำแอปเปิ้ล หรือน้ำแครนเบอร์รี่ เป็นต้น

- ไม่ซื้อยา หรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารใด ๆมาใช้ร่วมกัน โดยที่ยังไม่ได้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เนื่องจากอาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา หรือที่เรียกว่า "ยาตีกัน" จนเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ หรือ เสี่ยงต่อการเกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ เช่น ยาปฏิชีวนะ ยาปวดไมเกรน ยาสตรี สมุนไพรที่กระตุ้นฮอร์โมน ฯ

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล

แนะนำบทความดี ๆจากกองบรรณาธิการของเราที่ ยาเม็ดคุมกำเนิด (Birth control pill) แพทย์หญิง กีรติ ลีละพงศ์วัฒนา สูตินรีแพทย์