เรียน คุณ eye poko,

การรับประทานยาสตรีที่เป็นยาสมุนไพร จะใช้สมุนไพรที่มีฤทธิ์คล้ายกับเอสโตรเจน ที่เรียกว่า ไฟโตเอสโตรเจน เพื่อชดเชยในผู้ที่ภาวะฮอร์โมนเพศไม่สมดุล เช่น สตรีวัยหมดประจำเดือน หรือประจำเดือนมาผิดปกติ ไม่แนะนำให้ใช้ในผู้ที่มีความผิดปกติของเต้านม หรือ มดลูก หรือรังไข่ เนื่องจากฮอร์โมนเดี่ยว ไม่สมดุลเหมือนกับในธรรมชาติ อาจกระตุ้นให้เกิดก้อนซิสต์หรือเนื้องอกได้

นอกจากนี้ยังมีส่วนประกอบของแอลกอฮอล์ด้วย อาจทำให้เกิดการแพ้ หรือความผิดปกติที่ตับได้ ธรรมชาติ เพศหญิงจะมีฮอร์โมนเพศ 2 ชนิด ทำงานร่วมกันให้เกิดภาวะสมดุล เช่น เอสโตรเจนกระตุ้นให้มีการสร้างเยื่อบุโพรงมดลูก โปรเจสตินจะทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกคงอยู่ เมื่อถึงเวลามีประจำเดือนโปรเจสตินจะลดระดับลง ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกเริ่มหลุดลอกเป็นเลือดประจำเดือน หรือเอสโตรเจนจะกระตุ้นให้เต้านมมีการขยายขนาดขึ้น แต่ถ้ามีเดี่ยว ๆก็จะกระตุ้นให้เกิดก้อนซิสต์หรือมะเร็งเต้านมได้

การที่คุณรับประทานยาคุมกำเนิด ก็เป็นการเสริมฮอร์โมนเพศที่สมดุลอยู่แล้ว เพียงแต่เลือกชนิดที่เหมาะสมกับตัวคุณ และรูปแบบการมีประจำเดือน ได้แก่

- ถ้ามีลักษณะที่เข้าได้กับการมีเอสโตรเจนสูง เช่น มีรูปร่างเป็นผู้หญิงชัดเจน มีอก เอว รูขุมขนค่อนข้างเล็ก ผิวค่อนข้างแห้ง ขนน้อย ประจำเดือนมักมาปริมาณมาก (ต้องเปลี่ยนผ้าอนามัยหลายแผ่นต่อวัน) หรือ มาจำนวนวันมาก (5-7 วัน) แพทย์จะเลือกชนิดที่มีโปรเจสตินปริมาณสูง เพื่อให้สมดุลกับปริมาณเอสโตรเจนที่มีในร่างกายมากอยู่แล้ว

- ถ้ามีลักษณะที่เข้าได้กับการมีโปรเจสตินสูง เช่น รูปร่างค่อนข้างตรง อกเอว ไม่ค่อยชัดเจน รูขุมขนค่อนข้างกว้าง ขนดก ผิวมัน เป็นสิวง่าย ประจำเดือนมักมาปริมาณน้อย หรือน้อยวัน แพทย์จะเลือกยาคุมกำเนิดชนิดที่มีปริมาณเอสโตรเจน ค่อนข้างสูง เพื่อให้สมดุลกับฮอร์โมนโปรเจสตินที่มีในร่างกายค่อนข้างมากอยู่แล้ว ทั้งนี้มีปัจจัยอื่น ๆร่วมด้วยอีก เช่น ทนต่อผลข้างเคียงของตัวยาได้หรือไม่ เช่น เอสโตรเจนสูง มักทำให้เกิดอาการคัดตึงเต้านมมาก เลือดประจำเดือนมามาก หรือทำให้ปวดมวนมาก หรือในบางรายอาจเกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียนค่อนข้างสูง การที่จะมีผิวพรรณดี หรือสุขภาพดี ต้องเริ่มจากการปรับพฤติกรรมสุขภาพ ให้ได้ตามบทสุขบัญญัติแห่งชาติ

1. อาหาร เลือกรับประทานอาหารที่ดีมีประโยชน์ ครบ 5 หมู่ เน้นผักสด ผลไม้ที่มีรสไม่หวานจัด (จะได้กากใย และสารต้านอนุมูลอิสระ) ลดอาหารจำพวกแป้งขัดสี เนื่องจากจะทำให้เกิดน้ำตาลสูง จากงานวิจัยพบว่าผู้ที่รับประทานอาหารหวานจัด มักเกิดผิวอักเสบ เป็นสิวง่าย ทำให้เซลล์เหี่ยวย่น แผลหายยาก และมักเป็นแผลเป็นง่าย

2. ออกกำลังกาย การออกกำลังกาย ช่วยให้เลือดไหลเวียนดี กำจัดของเสียออกทางเหงื่อ นอกจากนี้ยังช่วยกระตุ้นให้มีการหลั่งเอนดอร์ฟินที่เป็นสารแห่งความสุข ช่วยให้ร่างกายสดชื่น โดยควรออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาทีต่อวัน และ 5 วันต่อสัปดาห์

3. อารมณ์ พยายามไม่เครียด ทั้งจากเรื่องงาน เรียน หรือแม้แต่การอดนอน นอนดึก เนื่องจากเมื่อเกิดความเครียด ร่างกายจะมีการหลั่งสารแห่งความเครียด คอร์ติซอลที่เป็นสารคล้ายสเตียรอยด์ จะเก็บกักสารอาหารทุกอย่าง เช่น ไขมัน น้ำตาล เกลือโซเดียม แคลเซียม ฯ ทำให้เกิดหน้ามัน ผิวเหี่ยวย่น บวมน้ำ น้ำตาล/ไขมันสูง หรือกระดูกพรุน

4. นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ อย่างน้อย 6-8 ชั่วโมงต่อวัน และไม่ควรเข้านอนดึกเกิน 23.00 น. เนื่องจากช่วงเวลา เทียงคืนถึง ตีสอง ต่อมใต้สมองจะมีการหลั่งฮอร์โมน Growth Hormone ซึ่งช่วยซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของร่างกาย ลดการเหี่ยวย่นของเซลล์ผิว ช่วยเรื่องความจำระยะยาว

ดังนั้นจะเห็นว่าไม่ได้ขึ้นกับการรับประทานยา หรือยาสมุนไพรแต่อย่างเดียว ต้องมีหลายปัจจัยประกอบกัน การจะมีผิวพรรณดี ต้องดีมาจากด้านในของร่างกาย ถ้าอดอาหาร นอนไม่พอ ไม่ออกกำลังกาย ท้องผูก เครียด ผิวพรรณคงจะดีไปได้ยาก จะกลายเป็นน้อง แพน "ด้า" มากกว่านะครับ เป็นกำลังใจให้

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล