ภูมิแพ้ หรือ อาการแพ้ (Allergy) เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้กับคนทุกคน บางคนมีอาการแพ้อา หารทะเล บางคนแพ้อากาศเย็น บางคนแพ้ผงฟู บางคนแพ้ยา นอกจากนี้ ภูมิแพ้ในแต่ละคนก็ยังมีความรุนแรงที่แตกต่างกันอีก บางคนแพ้แบบขึ้นลมพิษ บางคนมีอาการคันหรือผื่นลอกทั่วตัว แต่บางรายแพ้อย่างรุนแรง เฉียบพลัน หายใจไม่ออก/หายใจลำบาก หมดสติ และอาจถึงเสียชีวิตได้ อาการ/ปฏิกิริยาภูมิแพ้ชนิดที่รุนแรงเฉียบพลันนั้น เรียกว่า “แอแนฟิแล็กซิส (Anaphylaxis)” เป็นอาการ/ปฏิกิริยาที่อันตรายอย่างมาก ถ้าให้การรักษาไม่ทันท่วงที ก็มีโอ กาสเสียชีวิตได้ทันที ดังนั้นอาการ/ปฏิกิริยาแพ้ชนิดรุนแรง เฉียบพลันนี้ เป็นสิ่งที่เราทุกคนควรต้องทราบ

อาการจากแอแนฟิแล็กซิส จะเกิดได้กับอวัยวะทุกระบบ โดยเฉพาะผิวหนัง ระบบทาง เดินหายใจ ระบบหัวใจและหลอดเลือด และตา

ทั้งนี้ ควรจะสงสัยหากอาการต่างๆเหล่านี้เกิดขึ้นในเวลาเป็นนาที หลังจากที่ได้รับสารต้นเหตุ คือ สาร/ตัวกระตุ้นหรือสารก่อภูมิแพ้ โดยอาการเริ่มต้น คืออาการบวมและคันบริเวณที่ได้รับสารก่อภูมิแพ้ เช่น หากได้รับอาหารที่แพ้ จะมีอาการบวม คันปาก และคอ มีอาการปวดท้อง และถ่ายเหลว, ถ้าเกิดจากแมลงกัดต่อย ก็จะมีอาการบวมและคันบริเวณที่ถูกกัด มีผื่นลม พิษลามทั่วตัว

อาการอื่นๆโดยทั่วไป คือมักมีการขึ้นผื่น อาจจะเริ่มที่ฝ่ามือ ฝ่าเท้า ศีรษะ และผื่นฯจะลามทั้งตัวและคัน หนังตาและรอบปากจะบวม ผิวหนังจะแดงบางส่วนหรือทั่วตัว บางคนอาจจะมีหนังตาบวม ปากบวม คอบวมรู้สึกเหมือนมีก้อนในคอ เสียงแหบ เนื่องจากกล่องเสียงและสายเสียงบวม หลอดลมตีบทำให้หายใจลำบาก ผู้ป่วยจะกระสับกระส่าย มีความดันโลหิตต่ำ อ่อน เพลีย ชีพจรเต้นเร็ว หน้ามืด เป็นลม และในที่สุดผู้ป่วยจะหมดสติภายในไม่กี่นาที

อนึ่ง อาการทางระบบอวัยวะต่างๆที่เกิดจากแอแนฟิแล็กซิส ที่พบบ่อย ได้แก่

อาการทางระบบหัวใจและหลอดเลือด เช่น เวียนศีรษะ หน้ามืด เป็นลม ที่อาการทั้ง หมดเกิดจากมีภาวะความดันโลหิตต่ำ

อาการระบบทางเดินอาหาร เช่น แน่นท้อง ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน

อาการทางระบบทางเดินหายใจตอนบน เช่น คัดจมูก น้ำมูกไหล จาม หายใจเสียงดัง พูดลำบาก/เสียงแหบ กลืนลำบาก

อาการทางระบบทางเดินหายใจตอนล่าง เช่น ไอ แน่นหน้าอก หายใจมีเสียงหวีด หายใจไม่ออก/หายใจลำบาก

อาการทางผิวหนัง เช่น ลมพิษ หนังตาบวม ปากจะบวม

อาการทางตา เช่น ตาบวม ตาแดง คันตา น้ำตาไหล

ก. การป้องกันการเกิดแอแนฟิแล็กซิสเมื่อยังไม่เคยมีปฏิกิริยานี้มาก่อน คือ การหมั่นสังเกตว่าตนเองมีอาการแพ้อะไรหรือไม่ เช่น ทานอาหารบางชนิดแล้วมีผื่นคัน หรือลมพิษ ถ้ามี ก็ควรหลีกเลี่ยงการทานอาหารชนิดนั้นๆอีก นอกจากนี้ไม่ควรทานอาหารที่ทำจากแมลงแปลกๆที่เราไม่เคยทานมาก่อน เพราะจะมีโอกาสแพ้ได้สูง หรือถูกแมลงบางชนิดกัดแล้วเกิดอาการแพ้ ก็ต้องระวังไม่ให้สัมผัสแมลงชนิดนั้นอีก

นอกจากนั้น ต้องไม่ใช้ยาเกินความจำเป็น โดยเฉพาะยาปฏิชีวนะ เพราะการแพ้ชนิดรุน แรงที่พบบ่อย คือ จากยาปฏิชีวนะ และหมั่นสังเกตว่าแพ้อาหารทะเลหรือไม่ ถ้าแพ้อาหารทะเล ก็มีโอกาสแพ้สารทึบแสงที่ต้องฉีดเข้าหลอดเลือดในระหว่างการตรวจทางรังสีวิทยา (เช่น เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ หรือเอมอาร์ไอ) ดังนั้นถ้าจำเป็นต้องตรวจดังกล่าว ต้องแจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบว่า เคยแพ้อะไรหรือไม่ และแพ้อย่างไร เพื่อหลีกเลี่ยงการแพ้สารทึบแสง

ข. การป้องกันแอแนฟิแล็กซิสเกิดเป็นซ้ำ คือ การหลีกเลี่ยงการใช้ยาหรือทานอาหารที่เคยแพ้นั้นโดยเด็ดขาด กรณีที่มีประวัติการแพ้สารก่อภูมิแพ้ชนิดใดนั้น ต้องมีการแจ้งต่อ ครูที่โรงเรียน เจ้าหน้าที่ที่บริษัท โรงพยาบาล โดยการแจ้งไว้ในประวัติส่วนตัวของแต่ละคน

เมื่อวันที่11-12ไปแอดมิทที่ รพ.มาแต่ก็เราก็ไม่ค่อยมีผื่น หรือ คันมากหนัก แต่ยังคงมีอาการปวดท้องนิดหน่อยแต่จะมีอาการตัวร้อนจากในผิวหนังซึ่งวัดไข้ก็ปกติ จะเกี่ยวกับพิษที่เราได้รับจากการกินอาหารที่เราแพ้ไหมคะ? แล้วหลังจากออกจาก รพ. กลับมาแล้วยังคงรู้สึกถึงความร้อนที่ผุดจากใต้ผิวหนังช่วงแขน วัดไข้ก็ปกติ เลยเช็ดตัว ดื่มน้ำให้ขับพิษออก แล้วตื่นเช้ามายังคงรู้สึกเหมื่อยเนื้อเหมื่อยตัวได้ไหมคะ? แล้วอาการที่เราแพ้จะเป็นหนักอีกไหมคะ เเต่ก็ได้ยามาทานตามนี้คะ 1.Ranitidine 150 MG. 2.Cpm 4 MG Tab 3.atarax 10 MG tab 4.prednisolone 5 MG. อาการเราจะกลับมากำเริบได้อีกไหมคะ แล้วอาหารที่เราควรงดช่วงนี้ แล้วผลไม้เราสามารถรับประทานได้ไหมคะ จะทำให้เรามีอาการปวดท้องตามมาไหมคะ ช่วงนี้พยายามดื่มน้ำให้ขับพิษจากทางปัสสะวะ ที่เรารุ้สึกตัวร้อนแบบผุดๆใต้ผิวหนังเกี่ยวกับพิษที่ยังหลงเหลือจากอาหารที่เราทานไปได้ไหมคะ

การป้องกันการเกิดแอแนฟิแล็กซิสเมื่อยังไม่เคยมีปฏิกิริยานี้มาก่อน คือ การหมั่นสังเกตว่าตนเองมีอาการแพ้อะไรหรือไม่ เช่น ทานอาหารบางชนิดแล้วมีผื่นคัน หรือลมพิษ ถ้ามี ก็ควรหลีกเลี่ยงการทานอาหารชนิดนั้นๆอีก นอกจากนี้ไม่ควรทานอาหารที่ทำจากแมลงแปลกๆที่เราไม่เคยทานมาก่อน เพราะจะมีโอกาสแพ้ได้สูง หรือถูกแมลงบางชนิดกัดแล้วเกิดอาการแพ้ ก็ต้องระวังไม่ให้สัมผัสแมลงชนิดนั้นอีก

การป้องกันแอแนฟิแล็กซิสเกิดเป็นซ้ำ คือ การหลีกเลี่ยงการใช้ยาหรือทานอาหารที่เคยแพ้นั้นโดยเด็ดขาด กรณีที่มีประวัติการแพ้สารก่อภูมิแพ้ชนิดใดนั้น ต้องมีการแจ้งต่อ ครูที่โรงเรียน เจ้าหน้าที่ที่บริษัท โรงพยาบาล โดยการแจ้งไว้ในประวัติส่วนตัวของแต่ละคน