อาการกระตุกขณะนอนหลับ เกิดจากการทำงานของกล้ามเนื้อเป็นระยะในขณะนอนหลับ ซึ่งอาจมีระดับความรุนแรงที่มากน้อยแตกต่างกัน เช่น บางคนมีอาการกระดิกนิ้วหัวแม่เท้า กระดิกเท้า หรือกระดิกนิ้วมือเป็นระยะ ๆ บางคนมีอาการรุนแรงถึงขั้นเตะถีบ ฟาดแขนฟาดขา หรือแม้กระทั่งกระตุกทั้งตัว ซึ่งอาการกระตุกทั้งหลายเหล่านี้เกิดขึ้นแล้วผู้ที่กระตุกอาจจะรู้สึกตัวหรือไม่รู้สึกตัวก็ได้ แต่ส่วนใหญ่มักจะไม่รู้สึกตัว โดยมักจะตื่นเพียงเล็กน้อยแล้วนอนหลับต่อ ซึ่งหากมีอาการกระตุกรุนแรง และบ่อยครั้ง ก็อาจส่งผลทำให้รู้สึกนอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอในตอนเช้าและง่วงในเวลากลางวันได้

ส่วนสาเหตุของอาการกระตุกขณะหลับนั้นยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด แต่ส่วนใหญ่มักสันนิษฐานว่าอาจเกิดจากความเครียด ความวิตกกังวลก่อนการนอนหลับ การอดนอน และเกิดจากโรคบางชนิด เช่น เบาหวาน ไต โรคเส้นเลือดในสมองตีบ หรือการได้รับยาบรรเทาอาการซึมเศร้า นอกจากนี้ยังมีการสันนิษฐานว่าอาการกระตุกขณะนอนหลับอาจเกิดจากปฏิกิริยาที่สับสนของสมอง โดยเมื่อร่างเข้าสู่ภาวะนอนหลับ ระบบการทำงานต่าง ๆ ของร่างกายก็เริ่มปรับตัวทำงานน้อยลง เช่น หัวใจเต้นช้าลง หายใจช้าลง กล้ามเนื้อส่วนต่าง ๆ ก็ปรับตัวสู่การทำงานที่ช้าลงเช่นกัน โดยกล้ามเนื้อจะได้รับสัญญาณจากสมองเพื่อให้คลายตัวลงพร้อม ๆ กัน เพื่อเตรียมพร้อมสู่การนอนหลับ

แต่ในบางครั้ง เมื่อกล้ามเนื้อได้รับสัญญาณให้คลายตัวลงพร้อม ๆ กัน อาจทำให้สมองเกิดความสับสนว่าเราตกจากที่สูงลงมาหรือไม่ เนื่องจากไม่มีการทำงานของกล้ามเนื้อเพื่อให้ร่างกายยืน นอน นั่ง สมองจึงตอบสนองด้วยการให้กล้ามเนื้อเกร็งตัวและกระตุกอย่างรวดเร็ว ในบางครั้งสมองจึงอาจสร้างความรู้สึกคล้ายกับว่าเราตกจากที่สูงร่วมด้วยนั่นเอง