มือเท้าเย็น เป็นอาการพบได้บ่อยอาการหนึ่ง มักพบในผู้หญิงมากกว่าในผู้ชาย เกิดจากการไหลเวียนโลหิตบริเวณมือ เท้าลดลง ซึ่งปกติการไหลเวียนโลหิตบริเวณนี้น้อยกว่าส่วนอื่นของร่างกายอยู่แล้วซึ่งเป็นไปตามแรงโน้มถ่วงของโลก ดังนั้นอวัยวะส่วนอยู่ต่ำ เลือดก็จะไหลไปเลี้ยงน้อยกว่า และเมื่อมือเท้าเย็นต่อเนื่อง จะก่ออาการชาจากเนื้อเยื่อขาดเลือดได้

สาเหตุที่ทำให้การไหลเวียนโลหิตในบริเวณ มือเท้าไม่ดี พบได้หลากหลายสาเหตุมาก ทั้งที่ไม่ใช่โรค หรืออาจจากโรค
ที่พบได้บ่อยและไม่ได้เกิดจากโรค เช่น

• อยู่ในที่มีอุณหภูมิที่เย็นตลอดเวลา เช่น อยู่ในห้องปรับอากาศ
• ปัญหาทางอารมณ์/จิตใจ เช่น เครียด กังวล จะส่งผลให้หัวใจเต้นเร็วเลือดจึงไหลออกจากหัวใจลดลง และร่างกายสร้างสาร Adrenalin สูงขึ้นส่งผลให้หลอดเลือดตีบแคบลง
• และ/หรือสูบบุหรี่/ได้รับควันบุหรี่เรื้อรังเพราะสารพิษในควันบุหรี่ทำให้หลอดเลือดตีบ

จากโรค เช่น จากภาวะซีด/โลหิตจาง อาจจากขาดอาหารหรือ วิตามินเกลือแร่ที่ช่วยสร้างเม็ดเลือด อาการจะเกิดบ่อยขึ้นช่วงมีประจำเดือนจากการเสียเลือด เนื้อเยื่อจึงขาดเลือด ขาดออกซิเจน

• โรคเบาหวาน เพราะจะทำให้หลอดเลือดตีบ
• โรคของหลอดเลือด เพราะจะทำให้เกิดหลอดเลือดตีบเป็นๆหายๆได้
• ภาวะขาดไทรอยด์ฮอร์โมนจากโรคของต่อมไทรอยด์ เพราะไทรอยด์ฮอร์โมนมีหน้าที่ควบคุมอุณหภูมิและการใช้พลังงานของร่างกาย
• โรคของเส้นประสาทส่งผลให้หลอดเลือดหดตัว มักร่วมกับอาการชาตลอดเวลาและกล้ามเนื้อเมือเท้าอ่อนแรง
• และโรคหัวใจ เพราะจะส่งผลให้หัวใจบีบตัวไม่มีประสิทธิภาพ เนื้อเยื่อต่างๆจึงขาดเลือด

การดูแลตนเอง คือ

• รักษาสุภาพจิต
• ให้ความอบอุ่นกับมือเท้าเมื่อต้องอยู่ในที่มีอากาศเย็น
• และเพิ่มการไหลเวียนโลหิตบริเวณมือ เท้าและป้องกันภาวะซีดจากขาดอาหาร โดย กินอาหารมีประโยชน์ให้ครบ 5 หมู่ในทุกๆวัน ดื่มน้ำสะอาดอย่างน้อยวันละ 6-8 แก้ว เคลื่อนไหวร่างกาย และออกกำลังกายสม่ำเสมอตามควรกับสุขภาพ ไม่สวมรองเท้า ถุงเท้ารัดเท้า สวมใส่เสื้อผ้าที่หลวมสบาย

คำแนะนำ: ถ้าปรับตัวแล้วอาการไม่ดีขึ้น หรือมีอาการอื่นๆร่วมด้วย เช่น มีอาการชาตลอดเวลา หรือ ร่วมกับอาการปวดมือ เท้า หรือ เป็นตะคริวบ่อยที่มือ เท้า หรือ มือ มือเท้าอ่อนแรง หรือมือเท้ามีอาการเขียวคล้ำ เป็นต้น ควรรีบพบแพทย์ เป็นแพทย์ทั่วไปได้คะ

บรรณานุกรม
1. http://www.healthguidance.org/entry/15717/1/Cold-Hands-and-Feet.html [2012, Oct 25].
2. http://www.mayoclinic.com/health/cold-hands/MY01232/DSECTION=causes [2012, Oct 25].

พญ. พวงทอง ไกรพิบูลย์

ขอบคุณคุณหมอมากค่ะอยากจะขอถามเพิ่มค่ะ

วันนี้มีอาการเพิ่มมาอีกอย่างคือ ปลายเล็บมีสีม่วงช้ำ และรู้สึกชานิดๆด้วยน่ะค่ะ

อย่างนี้ต้องรีบไปพบแพทย์มั้ยคะ และควรดูแลเบื้องต้นอย่างไรก่อนไปพบแพทย์

การดูแลตนเองเมื่อยังไม่ได้พบแพทย์ คือ รักษาให้มือ เท้าอุ่น และดื่มน้ำให้พอเพียงอย่างน้อยวันละ 6-8 แก้ว แต่เมื่อมีปลายเล็บเริ่มเป็นสีม่วง และชา ไม่ว่าจะกี่นิ้ว ควรรีบพบแพทย์ จะเหมาะสมกว่าการดูแลตนเอง ไม่ควรรอคะ ซึ่งเป็นแพทย์ทั่วไปได้

พญ. พวงทอง ไกรพิบูลย์