น่าจะเป็นโรคเกล็ดเลือดต่ำใช่ไหมคะ

เกล็ดเลือดเป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งในการทำให้เลือดแข็งตัวไม่มีเลือดออกง่ายหยุดยาก ซึ่งเกล็ดเลือดต้องปกติทั้งจำนวนและคุณภาพ เกล็ดเลือดต่ำ (ต่ำกว่า 150,000/ลบ.มม.) เกิดได้จากหลายสาเหตุ ได้แก่

1. การสร้างเกล็ดเลือดได้น้อยเนื่องจากไขกระดูกซึ่งเป็นที่สร้างเกล็ดเลือดผิดปกติ ได้แก่โรคไขกระดูกฝ่อ(Aplastic anemia) หรือไขกระดูกถูกกดเบียดจากโรคมะเร็งที่เข้าไปที่ไขกระดูก หรือมะเร็งที่เกิดในไขกระดูกในกลุ่มมะเร็งเม็ดเลือดขาว หรือการติดเชื้อรุนแรงบางอย่างก็มีปัญหาไปกดการสร้างเกล็ดเลือด เช่นในวัณโรคแพร่กระจาย

การใช้ยาบางชนิดเช่นยาเคมีบำบัด ยาปฏิชีวนะบางอย่าง ก็มีผลต่อการสร้างเม็ดเลือดต่างๆ รวมทั้งเกล็ดเลือด ทำให้เกล็ดเลือดต่ำด้วย

2. เกล็ดเลือดถูกทำลายมาก ได้แก่โรคที่มีการสร้างแอนติบอดี ซึ่งเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ทำให้เกล็ดเลือดถูกทำลายมากได้แก่โรค ITP(Immune thrombocytopenia) หรือเป็นจากโรคอื่นๆเช่นโรค SLE (Systemic lupus erythematosus) ตามหลังการติดเชื้อไวรัส HIV หรือตับอักเสบซี

3. มีการใช้เกล็ดเลือดมากเช่นในกรณีเลือดออกมาก ต้องการเกล็ดเลือดไปใช้เพื่อให้เลือดหยุดออก ทำให้มีเกล็ดเลือดต่ำตามมา หรือกรณีที่มีการติดเชื้อรุนแรงหรือมีภาวะที่ไปกระตุ้นให้เกิดลิ่มเลือดกระจายทั่วไปในหลอดเลือด (DIC-Disseminated intravascular coagulation)

4. สาเหตุอื่นๆเช่นเกล็ดเลือดถูกกักไว้ในบางที่มาก เช่นพวกที่มีความผิดปกติของหลอดเลือดขนาดใหญ่(Giant hemangioma)

หมอจึงไม่ทราบว่าโรคเกล็ดเลือดต่ำที่คุณถามเกิดจากอะไร ซึ่งการรักษาจะแตกต่างกันไปตามสาเหตุ

แต่หมอจะพยายามตอบค่ะ ส่วนใหญ่หากเป็นโรคที่ทำให้เกล็ดเลือดต่ำมักจะเรียกโรคที่เป็นต้นเหตุ ดังนั้นหมอคาดว่าที่คุณถามน่าจะเป็นโรค ITP

โรค ITP มี 2 แบบ ง่ายๆคือแบบเฉียบพลัน และแบบเรื้อรัง (เดี๋ยวนี้มีการกำหนดวิธีเรียกใหม่ตามระยะเวลาของอาการแตกต่างจากก่อนหน้านี้)

แบบเฉียบพลันมีโอกาสหายสูง โดยเฉพาะในผู้ป่วยเด็กโอกาสหายประมาณร้อยละ 80 ในเวลา 6 เดือน ในผู้ใหญ่โอกาสหายน้อยกว่าเด็ก มีโอกาสเป็นชนิดเรื้อรังมากกว่าเด็ก

การรักษาขึ้นกับอาการเลือดออกร่วมกับปริมาณของเกล็ดเลือด การรักษามีราคาตั้งแต่ราคาถูกได้แก่การให้ยาสเตอรอยด์จนถึงราคาแพงมากเนื่องจากสเตอรอยด์ไม่ได้ผล ได้แก่การให้ IVIG (Intravenous Immunoglobulin) จนถึงยากลุ่มที่เรียก Targeted therapy ไปทำลายเซลล์ที่สร้างแอนติบอดีโดยตรง

หมออธิบายมายาว แต่หมอยังไม่แน่ใจว่าที่คุณถามเป็นภาวะเกล็ดเลือดต่ำจากอะไรแน่ คุณจึงควรถามคุณหมอที่ดูแลคนไข้นะคะ และถามประเด็นที่คุณต้องการทราบให้กระจ่าง คุณหมอส่วนใหญ่ยินดีให้ความกระจ่างแก่ผู้ป่วยและญาติอยู่แล้ว หวังว่าอย่างน้อยคำตอบของหมอคงทำให้คุณเข้าใจได้ระดับหนึ่ง หากคุยกับคุณหมอที่ดูแลจะเข้าใจมากขึ้น

ขออวยพรให้โชคดีค่ะ

ศ.พญ. อรุณี เจตศรีสุภาพ