หมอเข้าใจว่าโรคที่หนูเป็นคือโรคที่เรียกทางการแพทย์ว่า SLE หรือ systemic lupus erythematosus

คำถามที่หนูถามเป็นคำถามที่น่าสนใจมากและมีคณะแพทย์ผู้ศึกษาเรื่อง MPV ในโรค SLE ลงในวารสารทางการแพทย์ใน พ.ศ. 2557 นี่เอง(Sabin Safak และคณะใน Afr Health Sci, 2014; 14: 919-924. doi10.4314/ahs.v-4i4.21) เป็นที่ทราบกันในวงการแพทย์มานานแล้วว่าโรค ผู้ป่วยโรค SLE จะมีปัญหาในอวัยวะหลายระบบ ในระบบเลือดอาจพบว่ามีภาวะซีด เม็ดเลือดขาวต่ำและเกล็ดเลือดต่ำได้ อาจเป็นเพียงอย่างหนึ่งอย่างใดหรือหลายอย่างร่วมกันขึ้นกับอาการของโรคและการรักษา MPV ย่อมาจาก mean platelet volume หมายถึง ค่าเฉลี่ยของปริมาตรของเกล็ดเลือดซึ่งตรวจได้จากเครื่องตรวจวิเคราะห์เม็ดเลือดอัตโนมัติ และจะมีค่าเฉลี่ยปกติของเครื่องแต่ละแบบไว้ในวงเล็บซึ่งอาจมีค่าแตกต่างกันบ้างเล็กน้อย MPV ที่มีค่าตัวเลขมากกว่าค่าปกติ หมายถึงเกล็ดเลือดมีขนาดใหญ่ MPV เล็ก แสดงว่าเกล็ดเลือดมีขนาดเล็ก

(หมอเคยเขียนเรื่องเกล็ดเลือดและหน้าที่ของเกล็ดเลือดในเรื่องก่อนๆแล้ว แต่อยากสรุปง่ายๆอีกครั้ง คือเกล็ดเลือดเป็นส่วนประกอบหนึ่งในเลือด นอกเหนือไปจาก เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว น้ำเลือด และสารช่วยในการแข็งตัวของเลือดรวมทั้งสารอื่นๆ ที่จำเป็นในการดำรงชีวิตเกล็ดเลือดมีหน้าที่ในการช่วยให้เลือดแข็งตัว ดังนั้นคนปกติจะมีเกล็ดเลือดปกติทั้งจำนวนและหน้าที่คนที่มีเกล็ดเลือดผิดปกติ จะมีปัญหาเลือดออกได้)

เกล็ดเลือดสร้างมาจากเซลล์ต้นกำเนิดในไขกระดูกโดยการแตกออกของเซลล์นั้นเมื่อเซลล์เจริญถึงระยะที่จะปล่อยเกล็ดเลือดออกมาได้ ทำให้ได้เกล็ดเลือดจำนวนมากเกล็ดเลือดที่ออกมาใหม่ๆจะมีขนาดโตกว่าเกล็ดเลือดที่มีอายุหลายวันแล้วขนาดของเกล็ดเลือดใหญ่หรือเล็กมีความสำคัญและช่วยในการวินิจฉัยโรคและภาวะหลายอย่าง มีการศึกษา MPV ในหลายโรค พบว่า MPV ที่ต่ำกว่าปกติเป็นค่าที่ช่วยบอกว่าโรคที่เป็นอยู่กำลังอยู่ในภาวะที่ยังมีการอักเสบหรือกำเริบอยู่ (มี inflammation หรือโรคอยู่ในระยะ active )

ในการศึกษาในโรค SLE ดังกล่าวข้างต้นที่ได้บอกอ้างอิงที่มา เป็นการศึกษาใน ผู้ใหญ่ 3 กลุ่ม โดยมีผู้เข้าร่วมการวิจัยกลุ่มละ 44 ราย กลุ่มที่ 1 และ 2 เป็นผู้ป่วย SLE กลุ่มที่ 3 เป็นคนปกติไม่เป็นโรคเรียกว่ากลุ่มควบคุม กลุ่มผู้ป่วยกลุ่มที่1 คือกลุ่มที่มีอาการอักเสบของข้ออยู่ กลุ่มที่2 ไม่มีการอักเสบของข้อแล้ว (โรค SLE มักพบว่ามีการอักเสบตามข้อทำให้พบอาการ ปวด บวม แดง ร้อนของข้อ เมื่อได้รับการรักษาอาการปวดข้อจะดีขึ้นด้วย) ผลการศึกษาค่า MPV ในผู้ป่วยทั้ง 3 กลุ่ม พบว่าในผู้ป่วยกลุ่มที่ 1 มีค่า MPV ต่ำกว่ากลุ่มที่ 2 และกลุ่มที่ 3 อย่างมีความสำคัญทางสถิติ คณะผู้วิจัยได้สรุปว่า MPV ที่เล็กกว่า 7.2 เฟมโตลิตร(fl) เป็นตัวบ่งชี้ว่าอาการของโรคที่มีการอักเสบของข้อยังอยู่ในภาวะที่โรคกำเริบอยู่ กลไกที่ทำให้ MPV ต่ำเกิดจากในภาวะที่มีการอักเสบของข้อเกล็ดเลือดขนาดใหญ่ในบริเวณที่มีการอักเสบของข้อจะถูกกำจัดไป จึงเหลือแต่เกล็ดเลือดขนาดเล็ก

ในกรณีของหนู หมอไม่ทราบว่าหนูมีอาการของโรคมากน้อยขนาดไหน การมี MPV ต่ำอาจช่วยบอกว่าโรคยังอาจอยู่ในภาวะที่มีการอักเสบอยู่ ซึ่งเมื่อรักษาภาวะอักเสบดีแล้วและหากไตไม่มีปัญหา MPV ก็จะกลับมาปกติได้(โรคไตทำให้พบ MPVต่ำได้เช่นกัน)

การปฏิบัติตัวของหนูที่หมอจะแนะนำคือการรักษาตามคำแนะนำของแพทย์ และติดตามการรักษาอย่างสม่ำเสมอเนื่องจากโรค SLE เป็นโรคเรื้อรังที่ต้องการการดูแลรักษานาน ผู้ป่วยและครอบครัวต้องการกำลังใจที่เข้มแข็งอดทนที่จะฟันฝ่าอุปสรรคทั้งเรื่อการดำเนินโรคความยากลำบากในการต้องไปพบแพทย์อย่างสม่ำเสมอนอกเหนือไปจากการเสริมสร้างกำลังกายและกำลังใจของตนเองให้เข้มแข็ง

หมอขออวยพร ให้โรคของคุณสงบและดีขึ้นทุกวันนะคะ

ศาสตราจารย์แพทย์หญิงอรุณี เจตศรีสุภาพ