โรคของเลือดและอวัยวะก่อกำเนิดเลือด ( disease of blood and blood forming organ ) ผิดปกติอย่างถาวรและอาจเป็นอันตราย    

ในใบเค้าบอกมาอย่างงี๊คับ

ขอชื่นชมในความตั้งใจของคุณนะคะ และเสียใจที่คุณไม่ได้รับโอกาสในการเป็นทหาร

แต่ลองอ่านคำตอบของหมอแล้วคุณจะเข้าใจค่ะ

การตัดม้ามเป็นการช่วยรักษาโรคเลือดทางพันธุกรรมบางชนิดโดยเฉพาะโรคธาลัสซีเมียซึ่งเป็นโรคเลือดทางพันธุกรรมที่พบได้บ่อยที่สุดในประเทศไทย ในโรคธาลัสซีเมียมีภาวะเม็ดเลือดแดงแตกเรื้อรังทำให้เกิดภาวะซีดเรื้อรังซึ่งต้องการการรักษาด้วยการให้เลือดเป็นประจำหรือต้องให้เลือดเป็นครั้งคราวตามอาการ

ทำไมม้ามจึงโตในผู้ป่วยธาลัสซีเมีย

เมื่อร่างกายมีปัญหาเรื่องซีด อวัยวะที่สร้างเม็ดเลือดแดงเพื่อแก้ไขภาวะซีดคือไขกระดูกต้องทำการสร้างเม็ดเลือดแดงมากขึ้นให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายเพราะเม็ดเลือดแดงเป็นส่วนสำคัญในการนำออกซิเจนไปเลี้ยงส่วนต่างๆของร่างกาย ขณะเดียวกันอวัยวะอื่นได้แก่ม้ามและตับซึ่งเคยเป็นอวัยวะที่สร้างเม็ดเลือดตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดาและหยุดทำหน้าที่นี้ไปตั้งแต่ก่อนเกิดต้องทำหน้าที่สร้างเม็ดเลือดแดงช่วยในกรณีที่มีความต้องการให้มีเม็ดเลือดแดงออกมามากกว่าปกติเช่นในโรคธาลัสซีเมียหรือโรคเลือดอื่นๆทำให้ตับและม้ามโตมากกว่าปกติ เมื่อม้ามโตมาก ทำให้เกิดอาการแน่นอึดอัด หรือปวดท้อง และบางคนม้ามทำงานมากเกินปกติ เนื่องจากม้ามมีหน้าที่หลายอย่างทั้งเกี่ยวข้องในการสร้างภูมิคุ้มกันของร่างกายเพื่อต่อสู้กับเชื้อโรคและสิ่งแปลกปลอมต่างๆที่เข้าสู่ร่างกาย รวมทั้งทำลายเม็ดเลือดที่ผิดปกติ เมื่อม้ามทำงานมากเกินปกติ ทำให้ทั้งเม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาวและเกล็ดเลือดลดจำนวนลงด้วย เมื่อม้ามทำงานมากกว่าปกติผู้ป่วยต้องรับเลือดถี่ขึ้น บางคนเพิ่งรับเลือดไปเพียง 1-2 สัปดาห์ก็กลับซีดมากอีก บางคนมีอาการมากต้องการเลือดทุกสัปดาห์ แพทย์จึงต้องตัดสินใจในการรักษาด้วยการตัดม้าม เพื่อชะลอภาวะซีดให้ห่างออก หรือเพื่อช่วยลดอาการแน่นอึดอัดจากการที่มีม้ามโตมาก

ผลตามจากการตัดม้าม

ก่อนตัดม้ามแพทย์จะพิจารณาว่าจำเป็นที่จะต้องตัดม้ามจริงๆและน่าจะเกิดผลดีมากกว่าผลเสีย เพราะเมื่อไม่มีม้ามโอกาสที่ร่างกายจะติดเชื้อมากกว่าปกติและอาการรุนแรงด้วยดังนั้นหากเป็นไปได้แพทย์ก็จะตัดม้ามหลังอายุ 5 ปีไปแล้วเพื่ออย่างน้อยร่างกายจะมีภูมิต้านทานเชื้อโรคบางส่วน และหากมีวัคซีน (ก่อนหน้านี้ยังมีปัญหาเรื่องวัคซีน) แพทย์จะให้วัคซีนป้องกันเชื้อแบคทีเรียบางชนิดที่จะติดเชื้อได้ง่ายในผู้ที่ไม่มีม้ามก่อนตัดม้ามแพทย์ หลังตัดม้ามแพทย์อาจให้รับประทานยาที่มีฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อแบคทีเรียไว้เลยทุกวัน หรือให้ติดบ้านไว้แล้วรับประทานทันทีเมื่อมีไข้สูงแล้วรีบไปพบแพทย์เพื่อป้องกันการติดเชื้อรุนแรง ซึ่งบางคนอาการรุนแรงและโรคลุกลามเร็วจนเสียชีวิต

การเป็นทหาร มีโอกาสที่จะมีการบาดเจ็บจากการฝึกซ้อมหรือการปฏิบัติงานการไม่รับผู้ที่ตัดม้ามแล้วจึงมีเหตุผลสมควรและคุณคงเข้าใจนะคะ

หมอชื่นชมที่คุณมีจิตใจเสียสละและรักชาติด้วยใจจริงค่ะ คุณสามารถไปทำหน้าที่อื่นๆตามที่สภาวะร่างกายจะอำนวยให้ด้วยความตั้งใจดีก็นับเป็นประโยชน์ต่อสังคมและประเทศชาติได้มากเช่นกันค่ะ

ขออวยพรให้โชคดี แข็งแรงและประสบความสำเร็จค่ะ

ศ. พญ. อรุณี เจตศรีสุภาพ