ต่อมทอนซิลโตข้างเดียว (Unilateral tonsillar hypertrophy) เป็นภาวะที่ต่อมทอนซิลข้างหนึ่งมีขนาดใหญ่กว่าปกติหรือใหญ่กว่าข้างตรงข้าม ซึ่งอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ ทั้งที่ไม่อันตรายและที่ควรระวัง ดังนี้:

 สาเหตุที่พบบ่อย:

1. การติดเชื้อ:
• เชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย เช่น คออักเสบ ทอนซิลอักเสบ หรือวัณโรค
• มักมีอาการร่วม เช่น เจ็บคอ มีไข้ กลืนลำบาก หรือมีกลิ่นปาก
2. ก้อนเนื้อหรือซีสต์:
• ถุงน้ำ (Tonsillar cyst), Lymphoepithelial cyst
• ส่วนใหญ่เป็นก้อนเนื้อไม่ร้ายแรง
3. เนื้องอกหรือติ่งเนื้อ (Benign tumor):
• เช่น papilloma, fibroma — พบไม่บ่อยนัก
4. มะเร็ง (Malignancy):
• โดยเฉพาะในผู้ใหญ่ที่มีอายุมากกว่า 40 ปี หรือผู้ที่สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ หรือมีประวัติการติดเชื้อ HPV
• มะเร็งต่อมทอนซิล, มะเร็งหลังโพรงจมูก (Nasopharyngeal carcinoma)
• มักมีอาการร่วม เช่น ก้อนที่คอ น้ำหนักลด กลืนลำบาก เสียงเปลี่ยน

 ควรไปพบแพทย์เมื่อใด:

• ต่อมทอนซิลข้างเดียวโตชัดเจน ไม่ยุบลงใน 2–3 สัปดาห์
• มีอาการผิดปกติร่วม เช่น:
• กลืนลำบาก
• เสียงเปลี่ยน
• น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ
• ก้อนที่คอ (ต่อมน้ำเหลืองโต)
• มีเลือดออกหรือกลิ่นเหม็นผิดปกต

 แนวทางการวินิจฉัย:

• ตรวจร่างกายช่องปากและลำคอ
• ส่องกล้องในโพรงจมูกและลำคอ (Nasoendoscopy)
• อาจตรวจ CT/MRI หรือเจาะชิ้นเนื้อหากสงสัยเนื้องอก

หากคุณหรือคนใกล้ชิดมีอาการดังกล่าว ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทางด้านหู คอ จมูก (ENT) เพื่อประเมินอย่างละเอียด โดยเฉพาะหากไม่มีอาการเจ็บคอหรือไข้ร่วม เพราะมีโอกาสเป็นภาวะร้ายแรงได้