จิตใจของคนเราจะมีกลไกชนิดหนึ่งเรียกว่า "กลไกป้องกันทางจิตใจ" ฝรั่งเขาเรียกว่า "Mental Defense Mechanism" กลไกนี้จะทำหน้าที่คอยป้องกันเราไม่ให้เกิดความไม่สบายใจ หรือความทุกข์ใจเมื่อเราต้องเผชิญกับเหตุการณ์หรือประสบการณ์ชีวิตที่ไม่ดีต่าง ๆ

ตัวอย่างเช่น เวลาที่เราเจอเรื่องที่น่ากลัวน่าตกใจ หรือเหตุการณ์ที่คุกคามต่อชีวิตของเรา เราก็จะเกิดอาการตื่นกลัวตกใจอย่างรุนแรง แม้เหตุการณ์นั้นจะผ่านไปนานแล้ว บางครั้งเพียงแค่นึกถึงเรื่องที่เคยเกิดขึ้นอาการตื่นกลัวก็อาจจะกลับมาแบบเดิมได้

โดยทั่วไปเมื่อเวลาผ่านไป อาการตื่นกลัวหรือตกใจอย่างรุนแรงนี้จะค่อย ๆ ลดลง เพราะ "กลไกป้องกันทางจิตใจ" จะทำให้เราค่อย ๆ ลืมความน่ากลัวของเหตุการณ์นั้น จนบางทีแม้จะคิดถึงหรือพูดคุยถึงเรื่องดังกล่าว เราก็ไม่มีอาการตื่นกลัวแต่อย่างใด นั่นก็แปลว่า "กลไกป้องกันทางจิตใจ" ของเรามันทำงานได้ผล

แต่ก็มีบางคนที่กลไกดังกล่าวนี้มันทำงานได้ผลเพียงบางส่วน เช่นทำให้จำเรื่องราวรายละเอียดของเหตุการณ์ไม่ได้ทั้งหมด แต่ยังจดจำความน่าตื่นตกใจของเหตุการณ์ได้อยู่ พอไปเจอสถานการณ์บางอย่างที่มันโยงไปถึงเรื่องราวหรือเหตุการณ์ที่น่ากลัวที่เราเคยเจอในอดีตขึ้นมา เราก็เลยเกิดอาการกลัว ตื่นตกใจขึ้นแต่เพราะ "กลไกป้องกันทางจิตใจ" ของเรามันทำให้เราลืมข้อมูลบางส่วนของเรื่องนี้ไป เราก็เลยไม่รู้ว่ามันเกิดอะไรขึ้น หรือมันเกิดเรื่องแบบนี้ขึ้นมาได้อย่างไร

ในกรณีของคุณ คุณบอกว่า "เวลาคิดว่าตัวเองเป็นใคร มาทำอะไรอยู่ที่นี่" มันจะทำให้คุณมีอาการเบลอ ใจสั่นหวิวขึ้นมา เป็นปมที่น่าสนใจครับ

ลองพิจารณาดูว่าตอนที่มันเกิดอาการแบบนี้ "คุณกำลังทำอะไรอยู่และทำอยู่กับใคร อะไรคือสิ่งที่กระตุ้นความคิดของคุณให้เกิดคำถามกับตัวเองว่าตัวเองเป็นใคร และมาทำอะไรอยู่ที่นี่" ลองพิจารณาตรงนี้ดู แล้วเขียนมาเล่าให้ฟังอีกนะครับว่าคุณได้ข้อมูลอะไรมาบ้างจากการย้อนพิจารณาตัวเอง ผมจะได้ช่วยพิจารณาอีกทาง แต่บางทีการได้พิจารณาตัวเองอาจทำให้คุณเข้าใจสิ่งที่เคยเกิดขึ้นในมุมมองใหม่ ๆ และอาจทำให้อาการทั้งหลายมันหายไปเลยก็ได้

ระหว่างที่พิจารณาเรื่องราวของตัวเอง คุณอาจจะเกิดอาการแบบที่เป็นอยู่นี้เกิดขึ้นได้ ไม่ต้องกลัวนะครับ ให้ใช้วิธีหายใจเข้าออกช้า ๆ ยาว ๆ ไปเรื่อย ๆ เพื่อสู้กับอาการตื่นกลัวดังกล่าว ทำแบบนี้ไปจนกว่าอาการใจสั่นหวิวมันจะหายไปครับ

เรื่องนี้คงต้องคุยกันยาว เอาไว้คุณลองค้นหาตัวเองอย่างที่ผมแนะนำ แล้วเขียนมาเล่าให้ผมฟังอีกที มันจะได้เป็นข้อมูลเพื่อช่วยวิเคราะห์ปัญหาที่กำลังเกิดขึ้นกับคุณครับ

นพ.อุดม เพชรสังหาร