เรียน คุณ 53ad3,

ยาคุมกำเนิดชนิดรับประทาน ที่คุณสอบถามมานั้น ในท้องตลาดมี 2 ประเภท คือ 21 เม็ด และ 28 เม็ด (ตัวยา 21 เม็ด + 7 เม็ดวิตามิน)

วิธีการเริ่มต้นรับประทานยาคุมกำเนิดนี้แผงแรก

- ชนิด 21 เม็ดนั้น ให้รับประทานยาเม็ดแรกภายในวันแรก แต่ไม่เกินวันที่ 5 ของการมีประจำเดือน เพื่อให้ตัวยาสามารถยับยั้งได้ตั้งแต่ร่างกายได้รับยาเม็ดแรกครบ 24 ชั่วโมง โดยรับประทานให้ตรงวันบนแผง ไล่ตามลูกศร เพื่อช่วยเตือนความจำ ไม่ลืมรับประทานยา ไม่ต้องกังวลแบบที่พูดกันว่า การกินยาคุม 21 เม็ดนี้ย้อนศรแล้วจะทำให้ท้อง จากนั้นรับประทานในเวลาใกล้เคียงของทุกคืน (เหตุผลจะแจ้งภายหลังนะครับ) จนหมดแผง จากนั้นเว้น 7 วัน (สมมติว่าเม็ดสุดท้ายหมดคืนวันที่ 23 มกราคม 2557 ก็ให้เริ่มรับประทานยาแผงใหม่ ในคืนวันที่ 30 มกราคม 2557) โดยไม่ต้องสนใจว่าประจำเดือนจะมาหรือไม่ จะหมดแล้วหรือยังไม่หมด โดยมั่นใจว่าต้องรับประทานยาได้อย่างถูกต้อง สม่ำเสมอ

- ชนิด 28 เม็ด เริ่มรับประทานยาจากเม็ดที่ 1 จนถึงวันที่ 28 จากนั้นเริ่มรับประทานยาแผงต่อไป โดยไม่ต้องเว้นยา ช่วง 7 วัน ทางบริษัทเสริมวิตามินให้อีก 7 เม็ด เพื่อกันการสับสนในการใช้ยา

คำแนะนำอื่น ๆ

• ควรรับประทานก่อนนอน โดยรับประทานร่วมกับน้ำสะอาด การรับประทานยาร่วมกับนม/ผลิตภัณฑ์จากนม นมถั่วเหลือง ชา กาแฟ โกโก้ อาจทำให้การดูดซึมฮอร์โมนเปลี่ยนแปลงไป
• ควรรับประทานยาในเวลาใกล้เคียงกัน +/- ไม่เกิน 1 ชั่วโมง เพื่อให้ระดับฮอร์โมนในเลือดสม่ำเสมอ หากระดับยาในเลือดไม่คงที่ อาจทำให้เกิดภาวะเลือดออกกะปริบกะปรอยได้ เนื่องจากผนังเยื่อบุมดลูกฉีกขาด จากระดับฮอร์โมนที่ลดต่ำลง
• ไม่ซื้อยาหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารใช้เอง โดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เนื่องจากอาจทำให้ระดับฮอร์โมนลดต่ำลง จนอาจเกิดการล้มเหลวในการคุมกำเนิด
• ไม่ควรลืมรับประทานยา เนื่องจากอาจเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ได้ โดยเฉพาะช่วง 7 วันแรกของการรับประทานยาแผงแรก กรณีลืมในช่วง 7 วันแรกนี้ (เช่นของคุณ) ควรใช้วิธีสวมถุงยางอนามัยร่วมด้วย เพื่อเพิ่มความมั่นใจในการป้องกันการตั้งครรภ์ การลืมรับประทานยา ไม่ควรลืมรับประทานยาเกิน 2 เม็ด เนื่องจากระดับฮอร์โมนจะลดต่ำลงจนอาจเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ได้
• ถ้าลืมรับประทานยา 1 เม็ด ให้รับประทานยาทันทีทีนึกได้ หรือหากนึกได้ใกล้เวลามื้อถัดไป ก็ให้รับประทานยาเพิ่มเป็น 2 เม็ด (ดังที่คุณแจ้งมา) แต่การรับประทานยาปริมาณมากในครั้งเดียว จะยิ่งเพิ่มอัตราการทำให้เกิดคลื่นไส้อาเจียนมากขึ้น
• หากลืมรับประทานยา 2 เม็ด ให้รับประทานยา 1 เม็ดทันทีที่นึกได้ หรือหากนึกออกใกล้เวลากลางคืน ก็ให้รับประทาน 2 เม็ดในคืนนั้น และอีก 1 เม็ดให้ปฏิบัติเหมือนกัน คือรับประทาน 1 เม็ดเช้า อีก 1 เม็ดรับประทานเวลากลางคืนตามปกติ จากนั้นรับประทานต่อไปทุกคืนตามปกติจนกว่าจะหมดแผง เช่น หากลืมรับประทานยาวันที่ 15 และ 16 เช้าวันที่ 17 รับประทานยาเม็ดวันที่ 15 กลางคืนรับประทานยา เม็ดวันที่ 16 / เช้าวันที่ 18 รับประทานยาเม็ดวันที่ 17 กลางคืนรับประทานยาเม็ดวันที่ 18 ตามปกติ กลางคืน 19 ก็รับประทานได้ตรงตามวันพอดี
• หากลืมรับประทานยา 3 เม็ด ไม่แนะนำให้รับประทานยาแผงนั้นต่อไป ให้หยุดยาและรอจนกว่าเลือดประจำเดือนจะมา จะได้มั่นใจว่าไม่ตั้งครรภ์ ระหว่างนั้นให้ใช้วิธีสวมถุงยางอนามัยไปก่อน ไม่ควรใช้วิธีรับประทานยาคุมฉุกเฉิน เนื่องจากอาจทำให้เลือดประจำเดือนไม่มา อาจสับสนว่าตั้งครรภ์หรือไม่
• หากมีการคลื่นไส้ อาเจียน ภายใน 30 นาที ให้รับประทานยาเม็ดใหม่ทันที หรือรอจนอาการดีขึ้น แต่ไม่ควรเกินกลางคืนของวันถัดไป (ปฏิบัติเหมือนลืมรับประทานยา 1 เม็ด) แต่ถ้าเกิน 1 ชั่วโมงไปแล้ว ไม่จำเป็นต้องรับประทานยาเม็ดใหม่ เนื่องจากจะมีตัวยาบางส่วนถูกดูดซึมไปแล้ว
• หากมีอาการท้องเสีย ถ่ายเหลว ภายในเวลาไม่เกิน 1 ชั่วโมง ไม่จำเป็นต้องรับประทานยาเม็ดใหม่ เนื่องจากตัวยายังเดินทางไปไม่ถึงลำไส้ใหญ่

แนะนำให้ปรึกษาเภสัชกรร้านยาได้ทุกร้านนะครับ เนื่องจากจะตอบคำถามได้ตรงประเด็นและทันเวลา

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล

ขอบคุณรูปภาพแผงยาสวย ๆจาก www.mims.com/thailand

แนะนำบทความดี ๆจากอาจารย์แพทย์กองบรรณาธิการของเราครับ

ยาเม็ดคุมกำเนิด (Birth control pill) โดยแพทย์หญิง กีรติ ลีละพงศ์วัฒนา สูตินรีแพทย์