เรียน คุณ 8e5f2

จากคำถามที่คุณถามมา สันนิษฐานว่าหมายถึง ยาคุมประเภทฉุกเฉินนะครับ

- สามารถรับประทานยาได้ แต่หากคราวต่อไปควรใช้ยาอย่างถูกต้องนะครับ เนื่องจากบางตัวยา การใช้ยาอย่างไม่ถูกต้องตามคำแนะนำ อาจส่งผลให้ยาไม่ได้ผลตามต้องการ หรือเสี่ยงต่อการเป็นอันตรายต่อสุขภาพได้

- การใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉินนั้น ทางการแพทย์มีข้อบ่งใช้กรณีที่ไม่สามารถใช้การคุมกำเนิดตามปกติได้ เช่น เมื่อถูกข่มขืน หรือเมื่อถุงยางอนามัยฉีกขาด รั่วซึม (ซึ่งเกิดได้ยากมาก เนื่องจากต้องการผ่านการทดสอบทั้งเรื่องแรงดึง แรงกระชาก เป่าลม ยกเว้นแต่เมื่อเก็บรักษาไม่ถูกต้อง เช่น เก็บในที่ร้อน เก็บไว้นานเกิน หรือการเปิดใช้โดยฟันฉีกซอง หรือใช้ของมีคมตัดเปิดซอง การสวมใส่ไม่ถูกต้อง (ต้องสวมขณะอวัยวะเพศชายแข็งตัว และต้องบีบช่วงปลายที่เป็นส่วนเก็บน้ำอสุจิ เพื่อไล่อากาศออก) เจลหล่อลื่นที่ใช้ต้องเป็นสูตรน้ำเท่านั้น (โลชั่น หรือน้ำมัน เบบี้ออยล์ จะทำให้ถุงยางฉีกขาดได้ง่าย) การถอดต้องถอดขณะที่อวัยวะเพศยังไม่อ่อนตัว ใช้กระดาษทิชชูสะอาดพันรอบโคนและค่อย ๆรูดออกช้า ๆ) ไม่นิยมใช้แทนการคุมกำเนิดปกติ เนื่องจากโอกาสเสี่ยงในการตั้งครรภ์ค่อนข้างสูง คือ 8-15 เปอร์เซ็นต์ (ชนิดปกติ คือ น้อยกว่า 1 เปอร์เซ็นต์) และมีปริมาณฮอร์โมนค่อนข้างสูง คือ 1,500 ไมโครกรัม (เทียบกับชนิดปกติ คือ 50-75 ไมโครกรัม)

สามารถรับประทานยาได้ 2 แบบ คือ

1. รับประทานยา 1 เม็ดทันที (แต่ไม่เกิน 72 ชั่วโมงของการมีเพศสัมพันธ์) จากนั้นเว้นอีก 12 ชั่วโมง จึงรับประทานยาอีก 1 เม็ด

ข้อดี คือ อาการไม่พึงประสงค์ด้านคลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะ ท้องอืดจะน้อยกว่า และหากมีเพศสัมพันธ์ซ้ำอีกก่อนหน้ารับประทานยาเม็ดที่สอง ก็ไม่จำเป็นต้องรับประทานยาเพิ่มอีก ข้อเสีย คือมักลืมรับประทานยาเม็ดที่สอง หรือรับประทานยาไม่ถูกต้อง จนเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ได้

2. รับประทานยาพร้อมกัน 2 เม็ดทันที แต่ไม่เกิน 72 ชั่วโมงของการมีเพศสัมพันธ์

ข้อดี คือ ไม่ต้องกังวลเรื่องการลืมรับประทานยา และระดับยาในเลือดสูงขึ้นทันที
ข้อเสีย คือ พบอาการไม่พึงประสงค์ได้มากกว่า เช่น เวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ท้องอืด

ข้อควรระวังของการใช้ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน คือ ไม่ควรใช้เกิน 2 กล่องต่อเดือน เนื่องจากอาจเสี่ยงต่อการเสียชีวิตจากการตกเลือดภายในช่องท้อง สาเหตุจากการตั้งครรภ์นอกมดลูกได้ และจากการศึกษาวิจัย พบว่าสตรีที่ได้รับยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน มากเกินกว่า 3 ครั้งตลอดชีวิต จะมีอัตราเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งต่ออวัยวะต่่าง ๆสูงมากกว่าสตรีที่ได้รับยาคุมกำเนิดปกติ ที่พบได้บ่อย คือ มะเร็งสมอง มะเร็งเต้านม มะเร็งมดลูก/รังไข่ หรือมะเร็งตับ เป็นต้น
หากคุณยังไม่ได้แต่งงาน แนะนำให้ใช้วิธีการสวมถุงยางอนามัยจะเหมาะสมกว่านะครับ นอกจากช่วยคุมกำเนิดแล้วยังช่วยป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้อีกด้วย เช่น หนองใน ซิฟิลิส แผลริมอ่อน เริม ตับอักเสบชนิดบี/ซี พยาธิในช่องคลอด หรือโชคร้ายสุดคือ เอชไอวี ที่เป็นสาเหตุของโรคเอดส์
ที่ปัจจุบันยังไม่มียารักษาให้หายขาด นอกจากนี้ยังช่วยป้องกันไวรัสเอชพีวี ที่เป็นสาเหตุกระตุ้ให้เกิดมะเร็งปากมดลูกในเพศหญิง และหูดหงอนไก่ / มะเร็งองคชาติในเพศชายได้อีกด้วย

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล

แนะนำบทความดี ๆจากกองบรรณาธิการของเราที่
การคุมกำเนิด (Contraception)
แพทย์หญิง กีรติ ลีละพงศ์วัฒนา
สูตินรีแพทย์
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ กามโรค (STD: Sexually transmitted disease)
รองศาสตราจารย์ แพทย์หญิง วรลักษณ์ สมบูรณ์พร
สูตินรีแพทย์