เรียน คุณ a0dfa,

ก่อนตอบคำถามของคุณ ขอแจ้งข้อมูลเกี่ยวกับการใช้ยาคุมกำเนิด หากคุณรับประทานยาคุมฯได้อย่างถูกต้องและสม่ำเสมอ อัตราเสี่ยงในการตั้งครรภ์คือ น้อยกว่า 1 เปอร์เซ็นต์เท่านั้น หากต้องการให้ได้ผล 100 เปอร์เซ็นต์ แนะนำให้ทำหมันถาวรนะครับ

กลับมาที่คำถามของคุณ หากรับประทานยาคลาดเคลื่อน แต่ไม่ได้ลืมรับประทานยา ตัวยายังคงมีประสิทธิภาพเช่นเดิมครับ

ขอแนะนำวิธีปฏิบัติที่ถูกต้องในการรับประทานยาคุมกำเนิดเพิ่มเติม คือ

1. รับประทานยาตามเวลา สม่ำเสมอ เวลาคลาดเคลื่อน +/- ไม่เกิน 1 ชั่วโมง เพื่อป้องกันการลืมรับประทานยาและ ช่วยให้ระดับยาคุมฯในเลือดค่อนข้างคงที่ตลอดวัน ไม่สูงบ้างต่ำบ้าง จนอาจทำให้เกิดภาวะเลือดออกกะปริบกะปรอย เนื่องจากเยื่อบุโพรงมดลูก (ที่คงตัวอยู่ได้ด้วยฮอร์โมนเพศในยาคุมกำเนิด) ไม่เกิดการฉีกขาดหรือหลุดลอกก่อนกำหนด

2. รับประทานยาทุกชนิดด้วยน้ำเปล่าสะอาดเท่านั้น เนื่องจากเครื่องดื่มบางชนิดจะทำให้ตัวยาตกตะกอน ร่างกายไม่สามารถดูดซึมยาได้ เช่น ชา (รวมถึงชาเขียว) กาแฟ โกโก้ นม (รวมถึงโยเกิร์ตพร้อมดื่ม) น้ำเต้าหู้ น้ำอัดลม โซดา หรือน้ำผลไม้บางชนิดจะกระตุันให้ตับที่เป็นแหล่งในการกำจัดยา ผลิตเอนไซม์หรือน้ำย่อยที่ใช้ในการกำจัดยาได้เพิ่มขึ้น จึงทำให้ระดับยาในเลือดลดต่ำลง จนอาจไม่ได้ผลในการคุมกำเนิดหรือรักษาโรค เช่น น้ำส้มคั้น น้ำเกรปฟรุต น้ำแครนเบอร์รี่ น้ำแอปเปิ้ล เป็นต้น

3. ไม่ควรลืมรับประทานยา เนื่องจากหากลืมรับประทานยาเกิน 2 วัน อัตราเสี่ยงในการตั้งครรภ์จะเท่ากับสตรีที่ไม่ได้รับประทานยาคุมกำเนิดมาก่อน โดยที่

- หากลืมรับประทานยา 1 วัน ให้รับประทานยาเม็ดที่ลืมทันทีที่นึกได้ หรือหากนึกได้ใกล้เวลารับประทานยาเม็ดต่อไป ก็ให้รับประทานยาคุมฯ พร้อมกัน 2 เม็ดในเวลาที่เคยรับประทานยา เช่น หากลืมรับประทานยาเม็ด คืนวันที่ 5 เช้าวันที่ 6 ก็ให้รับประทานยาทันที จากนั้น กลางคืนวันที่ 6 ก็ให้รับประทานยาตามปกติ

- หากลืมรับประทานยา 2 วัน ก็ให้ปฏิบัติเช่นเดียวกัน โดยเช้าวันที่ 7 รับประทานยาเม็ดวันที่ 5 กลางคืนรับประทานยาเม็ดวันที่ 7 ตามปกติ เช้าวันที่ 8 รับประทานยาเม็ดวันที่ 6 และกลางคืนรับประทานยาตามปกติ

- แต่หากลืมรับประทานยาเกิน 2 วัน ให้หยุดรับประทานยา และรอจนกว่าประจำเดือนจะมา จึงเริ่มต้นรับประทานยาแผงใหม่ (แผงเก่า อาจทิ้งไป หรือเก็บไว้สำรองกรณี อาเจียน ท้องเสีย หรือทำยาหล่น) ระหว่างนั้นอาจใช้วิธีการสวมถุงยางอนามัยไปก่อน

4. ไม่ซื้อยาหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารใด ๆมาใช้ร่วมกัน "ก่อน"ที่จะปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เนื่องจากอาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา หรือ ที่เรียกว่า "ยาตีกัน" จนอาจทำให้ยาที่ใช้ไม่ได้ผล หรืออาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพ

และแนะนำเพิ่มเติม หากมีข้อสงสัยเร่งด่วนเกี่ยวกับการใช้ยา สามารถสอบถามได้จากเภสัชกรร้านยาใกล้บ้าน ไม่ควรรอคำตอบจากทางหน้าเว็บ เนื่องจากอาจช้าไม่ทันการ เสี่ยงต่อการเกิดอันตรายถึงแก่ชีวิตได้

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล

แนะนำบทความดี ๆจากกองบรรณาธิการของเราที่ ยาเม็ดคุมกำเนิด (Birth control pill) แพทย์หญิง กีรติ ลีละพงศ์วัฒนา สูตินรีแพทย์

ยาลดประสิทธิภาพยาคุมกำเนิด (Common medications that reduce efficacy of birth control medications) ภก. กรชัย ฉันทจิรธรรม เภสัชกร