เรียน คุณ 559bb,

ปัจจุบันพบว่าผู้ป่วยที่มีภาวะถุงน้ำในรังไข่หลายใบ มักมีอาการผิดปกติเกี่ยวกับระบบฮอร์โมนเพศร่วมด้วย ส่วนใหญ่จะมีอาการเกี่ยวกับฮอร์โมนเพศชายเกิน เช่น ประจำเดือนมาช้า หรือมาน้อย หน้ามัน เป็นสิว ขนดก ผมร่วง มีบุตรยาก
ผู้ป่วยมักมาพบแพทย์เมื่อมีอาการมากขึั้น หรือต้องการมีบุตร การรักษาในเบื้องต้นมักเริ่มจากการรับประทานยาคุมกำเนิด ทั้งนี้เพื่อปรับปริมาณฮอร์โมนเพศให้เข้าสู่สมดุล หากอาการยังไม่ดีขึ้นจะให้ยา Metformin เพื่อเพิ่มความไวของ Insulin ต่อตัวรับ ช่วยลดน้ำตาลในเลือด เนื่องจากภาวะน้ำตาลในเลือดสูง จะกระตุ้นให้ตับอ่อนมีการหลั่งอินซูลินเพิ่มมากขึ้น ซึ่งฮอร์โมนอินซูลินที่เพิ่มขึ้นนี้ จะกระตุ้นให้รังไข่กลับมีการผลิตและหลั่งฮอร์โมนแอนโดรเจน ซึ่งเป็นฮอร์โมนเพศชายเพิ่มมากขึ้น เสริมกับการที่มีถุงน้ำหลายใบ

ดังนั้นการรับประทานยา Metformin จะเพิ่มความไวของอินซูลินต่อตัวรับตามกล้ามเนื้อเพิ่มขึั้น ร่างกายสามารถนำน้ำตาลไปใช้ได้ดีขึ้น โดยที่ตับอ่อนไม่จำเป็นต้องผลิตอินซูลินปริมาณมาก ๆ จึงจะกระตุ้นการใช้น้ำตาลได้ (เปรียบเทียบเหมือนคนทำงานมีประสิทธิภาพ และรวดเร็ว ย่อมไม่ต้องใช้คนปริมาณมาก ๆโดยไม่จำเป็น)
ยา Metformin เป็นยากระตุ้นให้ร่างกายนำน้ำตาลไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่ไม่ได้กระตุ้นให้ตับอ่อนมีการผลิตอินซูลินเพิ่มขึ้นเหมือนกับยาลดน้ำตาลในเลือดกลุ่มซัลโฟนิลยูเรีย จึงมักไม่ค่อยพบภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำเฉียบพลัน
วิธีการรับประทานยา ให้รับประทานยาพร้อมหรือหลังอาหารทันที โดยควรเป็นอาหารมื้อหนัก ไมใช่ชา กาแฟหรือขนมปัง เพื่อบรรเทาอาการไม่พึงประสงค์ด้านคลื่นไส้ อาเจียน ท้องอืด แน่นท้อง และควรดื่มน้ำตามมาก ๆ เพื่อช่วยกำจัดยาออกทางปัสสาวะ อาการดังกล่าวจะดีขึ้นเอง เมื่อรับประทานยาไปแล้ว 1-2 สัปดาห์ หากอาการดังกล่าวยังคงเป็นอยู่ แนะนำให้รับประทานยาพร้อมอาหารมื้อเย็น เพื่อลดอาการไม่พึงประสงค์ระหว่างวัน ไม่ต้องกังวลภาวะน้ำตาลต่ำนะครับ หากคุณรับประทานอาหารได้ตามปกติครับ แต่อาจพบปัญหาได้บ้างในผู้ป่วยที่มีภาวะเบื่ออาหารร่วมด้วย
ส่วนระยะเวลาการรับประทานต้องขึ้นกับอาการและความรุนแรงของโรค แต่โดยทั่วไประยะเวลารักษาประมาณ 6 เดือนครับ พยายามรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ครบ 5 หมู่ เน้นผักสด ผลไม้ที่มีรสไม่หวานจัด เลือกโปรตีนที่ย่อยง่าย เช่น เนื้อปลา(ถ้าเป็นปลาทะเล เช่น ปลาทู ก็จะได้รับน้ำมันปลา ที่มีโอเมก้า 3, 6 และ 9) อกไก่ไม่เอาหนัง แป้งชนิดไม่ขัดสี เช่น ข้าวกล้อง ข้าวซ้อมมือ ขนมปังโฮลวีต / เมล็ดธัญพืช

- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เพื่อช่วยให้กล้ามเนื้อดึงน้ำตาลไปใช้เพิ่มขึ้น ช่วยให้สุขภาพร่างกายแข็งแรง กำจัดของเสียออกทางเหงื่อ

- นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ อย่างน้อย 6-8 ชั่วโมงต่อวัน และไม่ควรเข้านอนดึกเกินเวลา 23.00 น. เนื่องจากช่วงที่ร่างกายหลับสนิท เวลา 01.00-02.00 น. ต่อมใต้สมองจะมีการหลั่ง Growth Hormone ช่วยซ่อมแซมร่างกายส่วนที่สึกหรอ ช่วยพัฒนาการเชื่อมต่อของระบบประสาทและสมอง ช่วยเรื่องความจำระยะยาว ป้องกันคอลลาเจนไม่ให้ถูกทำลาย

- พยายามไม่เครียด เพื่อลดการหลั่งคอร์ติซอล ซึ่งเป็นฮอร์โมนเครียดที่จะหลั่งจากต่อมหมวกไต ทำให้เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดได้

เป็นกำลังใจให้นะครับ

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล

แนะนำบทความดี ๆจากกองบรรณาธิการของเราที่ พีซีโอเอส หรือ พีโอเอส: กลุ่มอาการรังไข่มีถุงน้ำหลายใบ (PCOS หรือ POS : Polycystic ovarian syndrome) รองศาสตราจารย์ แพทย์หญิง ประนอม บุพศิริ สูตินรีแพทย์

http://www.pharmacy.mahidol.ac.th/dic/news_week_full.php?id=260

http://www.cbh.moph.go.th/app/intranet/files/km/1385341275_Polycystic%20ovary%20syndrome.pdf