Dear Khun bc823,

ขออนุญาตตอบคำถามเป็นข้อ ๆครับ

1. ยาคุมกำเนิดจะออกฤทธิ์ต่อเนื่อง เม็ดต่อเม็ดครับ โดยการรับประทานยาแผงแรกให้รับประทานยาภายในวันแรกที่มีประจำเดือน (หรือช้าสุดไม่เกินวันที่ 5 ของประจำเดือน) เพื่อให้ตัวยาออกฤทธิ์ยับยั้งไม่ให้มีไข่ตกได้ตั้งแต่รับประทานยาครบ 24 ชั่วโมง ดังนั้น คุณสามารถมีเพศสัมพันธ์ตามปกติได้ ยกเว้นหากคุณยังไม่แต่งงาน และต้องการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ด้วย วิธีที่ดีที่สุด คือใช้ถุงยางอนามัย และคุณก็ไม่จำเป็นต้องได้รับฮอร์โมนในยาคุมกำเนิดติดต่อกันเป็นเวลานาน ในช่วงที่หยุดยา 7 วัน จะเลยช่วงที่รังไข่ผลิตไข่ไปแล้ว ช่วงนั้นจะมีการฝ่อของไข่ และเริ่มมีการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูก กลายเป็นเลือดประจำเดือน

- หากรับประทานยาอย่างถูกต้องและสม่ำเสมอ โอกาสเสี่ยงในการตั้งครรภ์จะน้อยกว่า 1 เปอร์เซ็นต์

- รับประทานยาเวลาใกล้เคียงกันของทุกวัน +/- ไม่เกิน 1 ชั่วโมง เพื่อให้ระดับยาในเลือดสม่ำเสมอ ป้องกันการเกิดเลือดออกกะปริบกะปรอย และป้องกันการลืมรับประทานยา

- รับประทานยา "ทุกชนิด" ด้วยน้ำเปล่าสะอาดเท่านั้น ไม่ควรรับประทานยาร่วมกับเครื่องดื่มอื่น ๆ เช่น ชา (รวมถึงชาเขียว) กาแฟ โกโก้ นม (รวมถึงผลิตภัณฑ์จากนม) น้ำเต้าหู้ น้ำอัดลม หรือน้ำแร่ เนื่องจากอาจทำให้ตัวยาตกตะกอน ร่างกายไม่สามารถดูดซึมได้ หรือการรับประทานยาร่วมกับน้ำผลไม้บางชนิด เช่น น้ำส้ม น้ำแอปเปิ้ล น้ำเกรปฟรุต น้ำแครนเบอร์รี จะเร่งการทำงานของเอนไซม์ ที่ตับ ทำให้กำจัดยาออกไปเร็วขึ้น จึงทำให้เพิ่มความเสี่ยงในการตั้งครรภ์ได้

- ไม่ควรลืมรับประทานยา เนื่องจากจะเสี่ยงต่อการเกิดเลือดออกกะปริบกะปรอย และเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์

-- หากลืมรับประทานยา 1 เม็ด ให้รับประทานยาทันทีที่นึกออก หรือหากนึกออกใกล้มื้อถัดไป ให้รับประทานยาพร้อมกัน 2 เม็ด เช่น ลืมรับประทานยาวันที่ 19 ธ.ค. ให้รับประทาน 1 เม็ดในเช้า วันที่ 20 ธ.ค. และ อีก 1 เม็ดในคืนวันที่ 20 ธ.ค. ตามเวลาปกติ หรือ หากนึกออกใกล้คืนวันที่ 20 ธ.ค. ก็ให้รับประทานยาพร้อมกัน 2 เม็ด

-- หากลืมรับประทานยา 2 เม็ด ให้ปฏิบัติดังข้างต้น 2 วันติดกัน

-- หากลืมรับประทานยา 3 เม็ด ให้หยุดยาคุมแผงนั้นทันที ห้ามใช้อีก และให้ใช้วิธีอื่นในการคุมกำเนิดแทน เช่น การสวมถุงยางอนามัย และรอจนกว่าประจำเดือนจะมาตามปกติ และให้เริ่มต้น เหมือนเริ่มแผงที่ 1 ใหม่

- ไม่ซื้อยาหรือผลิตภัณฑ์เสริมอาหารใด ๆมาใช้ร่วมกัน โดยที่ไม่ได้ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เนื่องจากอาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยา หรือที่เรียกง่าย ๆ "ยาตีกัน" ซึ่งอาจส่งผลได้หลายแบบ เช่น ลดระดับยาคุมกำเนิด จนเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ หรืออาจลดผลของตัวยาอื่น จนการรักษาไม่ได้ผล ตัวอย่างเช่น ยาต้านชัก

-- ยาต้านอาการชัก จะกระตุ้นให้เอนไซม์ในตับทำงานเร็วขึ้น ตัวยาคุมกำเนิดจะถูกกำจัดเร็วขึ้น จึงเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์ แต่ตัวยาคุมกำเนิดจะทำให้ระดับยาต้านอาการชัก เพิ่มสูงขึ้น จนเกิดอาการพิษต่อระบบประสาท หรือกดการหายใจได้

2. หากมีการอาเจียน ก่อนรับประทานยา ไม่ได้ส่งผลต่อการออกฤทธิ์ของยาในเม็ดต่อไป แต่ถ้ามีการอาเจียนหลังจากรับประทานยาลงไปไม่ถึง ครึ่งชัวโมง ให้รับประทานยาเม็ดใหม่ทดแทน ยกเว้นว่ายังคงมีอาการต่อเนื่องอยู่ ให้รอจนกว่าถึงเวลาเช้า จนกว่าอาการจะดีขึ้น จึงรับประทานยาคุมเม็ดต่อไปแทน หรือหากอาการอาเจียนยังไม่ดีขึ้น ให้ปฏิบัติเหมือนการลืมรับประทานยา 1 เม็ด โดยอาจไปรับประทานยารวมกัน 2 เม็ดในคืนต่อไป แต่ถ้าเกิน 2 ชั่วโมงไปแล้ว ก็ไม่จำเป็นต้องรับประทานยาเม็ดใหม่หรือหากมีการท้องเสีย ภายในไม่เกิน 2 ชั่วโมง หลังจากรับประทานยา ตัวยาจะถูกดูดซึมไปแล้ว ไม่จำเป็นต้องรับประทายาใหม่ แต่ถ้าเกิน 2 ชั่วโมง แนะนำให้รับประทานยาเม็ดใหม่เสริม
หรือแนะนำให้ใช้วิธีการสวมถุงยางอนามัยร่วมด้วย ดังนั้นจากกรณีของคุณ มีการอาเจียนเวลาห้าทุ่ม เม็ดยาของคืนก่อนถูกดูดซึมไปหมดแล้ว เมื่อรับประทานยาเวลาเที่ยงคืนได้ตามปกติ ไม่มีการอาเจียนต่อ ตัวยายังคงออกฤทธิ์คุมกำเนิดได้ปกติ

ขอแนะนำเพิ่มเติม หากมีข้อสงสัยเร่งด่วนเกี่ยวกับการใช้ยา สามารถปรึกษาเภสัชกรร้านยาทันที ไม่ควรรอคำตอบจากทางหน้าเว็บ ซึ่งอาจช้าไม่ทันการ อาจเป็นอันตรายต่อสุขภาพของคุณได้

เภสัชกรประดิษฐ์ งามศิริผล

แนะนำบทความดี ๆจากกองบรรณาธิการของเราที่ ยาเม็ดคุมกำเนิด (Birth control pill) แพทย์หญิง กีรติ ลีละพงศ์วัฒนา สูตินรีแพทย์