โลเพอราไมด์ (Loperamide) หรือ อิโมเดียม (Imodium)
- โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
- 12 กรกฎาคม 2563
- Tweet
- บทนำ
- ยาโลเพอราไมด์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
- ยาโลเพอราไมด์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
- ยาโลเพอราไมด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
- ยาโลเพอราไมด์มีขนาดรับประทานอย่างไร?
- เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
- หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
- ยาโลเพอราไมด์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
- มีข้อควรระวังการใช้ยาโลเพอราไมด์อย่างไร?
- ยาโลเพอราไมด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
- ควรเก็บรักษายาโลเพอราไมด์อย่างไร?
- ยาโลเพอราไมด์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
- บรรณานุกรม
- ท้องเสีย (Diarrhea)
- ท้องผูก (Constipation)
- ยาแก้ท้องเสีย (Antidiarrhea drugs)
- ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
- ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
- โรคทางเดินอาหาร โรคระบบทางเดินอาหาร (Digestive disease)
- ยาแก้แพ้ ยาลดน้ำมูก ยาแอนติฮิสตามีน (Antihistamine drug)
- ยาต้านเศร้า(Antidepressants)
บทนำ
ยาโลเพอราไมด์ (Loperamide) หรือยาชื่อการค้าที่รู้จักทั่วไป คือ “อิโมเดียม (Imodium)’ เป็นยาที่ใช้บรรเทาอาการท้องเสียแบบเฉียบพลันทั่วๆไป รวมถึงอาการท้องเสียแบบเรื้อรัง แต่ยานี้ห้ามใช้กับ “อาการท้องเสียที่เกิดจากการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร” สังเกตจากอาการมีไข้สูงหรือมีเลือดปนออกมากับอุจจาระขณะท้องเสีย ซึ่งอาการท้องเสียที่เกิดจากการติดเชื้อมักมีสา เหตุจากเชื้อโรคดังต่อไปนี้ เช่น เชื้ออหิวาตกโรค (Cholera), เชื้อโรคบิดชิเกลลา ( Shigella), อาหารเป็นพิษจาก E.coli, เชื้อโรคไทฟอยด์ (Salmonella) เป็นต้น เชื้อโรคบางชนิด เช่น Clostridium difficile สามารถสร้างพิษที่เรียกว่า Toxin Megacolon ซึ่งนอกจากจะทำให้ท้องเสียแล้วยังสามารถก่อให้เกิดอาการไข้ ปวดท้อง อาจเห็นลักษณะท้องป่องเกิดขึ้น และตามมาด้วยอาการช็อก จนหมดสติได้
หลังรับประทาน ยาโลเพอราไมด์นี้จะเริ่มออกฤทธิ์ภายใน 0.5 - 1 ชั่วโมง จากนั้นยาจะถูกส่งไปเปลี่ยนโครงสร้างที่อวัยวะตับ ร่างกายจะใช้เวลาประมาณ 7 - 14 ชั่วโมงเพื่อกำจัดยาออกจากร่างกายได้ 50% ยานี้ส่วนมากจะถูกขับออกมากับอุจจาระและส่วนน้อยจะถูกขับออกไปทาง ปัสสาวะ
โลเพอราไมด์จัดเป็นยาอันตราย หากใช้ผิดวัตถุประสงค์ไม่เพียงแต่จะไม่หายจากอาการโรค แต่กลับจะทำให้ทรุดหนักกว่าเดิม การใช้ยาจึงควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ผู้ทำการรักษาเท่านั้น
ยาโลเพอราไมด์มีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
สรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ของ ยาโลเพอราไมด์ เช่น
- รักษาและบรรเทาอาการท้องเสียทั้งชนิดเฉียบพลัน และเรื้อรังที่ ‘ไม่ได้’ เกิดจากการติดเชื้อโรค เช่น
- ผลข้างเคียงจากยาต่างๆ
- ผลข้างเคียงจากการฉายรังสีรักษาโรคมะเร็งในช่องท้อง
- ผลข้างเคียงจากยาเคมีบำบัดรักษาโรคมะเร็ง
- โรคลำไส้ใหญ่อักเสบเป็นแผลเรื้อรังที่ไม่มีการติดเชื้อร่วมด้วย หรือ
- โรคลำไส้แปรปรวน
ยาโลเพอราไมด์มีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
กลไกการออกฤทธิ์ของยาโลเพอราไมด์ คือ ตัวยาจะออกฤทธิ์โดยตรงที่ผนังของลำไส้ ทำให้ลำไส้มีการบีบตัวน้อยลง จึงเป็นเหตุผลทำให้หยุดอาการท้องเสียลงได้
ยาโลเพอราไมด์มีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
ยาโลเพอราไมด์มีรูปแบบการจัดจำหน่าย :
- รูปแบบยาแคปซูล ขนาดความแรง 2 มิลลิกรัม/แคปซูล
- รูปแบบยาเม็ด ขนาดความแรง 2 มิลลิกรัม/เม็ด
ยาโลเพอราไมด์มีขนาดรับประทานอย่างไร?
ยาโลเพอราไมด์มีขนาดรับประทาน เช่น
ก. ผู้ใหญ่: ขนาดรับประทานเริ่มต้น คือ 4 มิลลิกรัม แต่หากยังมีอาการท้องเสียอยูให้ รับประทานอีก 2 มิลลิกรัม ทุก 6 ชั่วโมง แต่ทั้งนี้ต้องไม่เกิน 16 มิลลิกรัมต่อวัน
ข. เด็ก (นิยามคำว่าเด็ก): ขนาดรับประทานจะขึ้นกับอายุของเด็ก แต่อย่างไรก็ตาม ขนาดรับประทานและระยะเวลาในการรับประทาน ต้องเป็นไปตามคำแนะนำของแพทย์เท่านั้น
อนึ่ง:
- ยานี้สามารถรับประทานก่อนหรือหลังอาหารก็ได้
*****หมายเหตุ: ขนาดยา และระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษา แพทย์ หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ
เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาโลเพอราไมด์ ผู้ป่วยควรแจ้ง แพทย์ พยาบาล และเภสัชกร เช่น
- ประวัติแพ้ยาทุกชนิด เช่น กินยา/ใช้ยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
- มีโรคประจำตัวต่างๆ รวมทั้งกำลังกินยา/ใช้ยา หรืออาหารเสริมอะไรอยู่ เพราะยาโลเพอราไมด์อาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรืออาจเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆ และ/หรือ กับอาหารเสริม ที่กิน/ที่ใช้อยู่ก่อน
- หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์/มีครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตร เพราะยาหลายประเภทสามารถผ่านทางน้ำนมหรือรก และเข้าสู่ทารก จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงได้
หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
หากลืมรับประทานยาโลเพอราไมด์ สามารถรับประทานเมื่อนึกขึ้นได้ ถ้าเวลาใกล้เคียงกับการรับประทานยาในมื้อถัดไป ไม่จำเป็นต้องเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า
ยาโลเพอราไมด์มีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
ยาโลเพอราไมด์ สามารถก่อให้เกิดผล/อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (อาการข้างเคียง/ผลข้างเคียง) เช่น
- ปากคอแห้ง
- คลื่นไส้-อาเจียน
- ปวดท้อง และ
- ท้องผูก
มีข้อควรระวังการใช้ยาโลเพอราไมด์อย่างไร?
ข้อควรระวังการใช้ยาโลเพอราไมด์ เช่น
- ห้ามใช้ยานี้กับผู้ที่แพ้ยา โลเพอราไมด์
- ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยด้วยลำไส้อักเสบที่มีอาการติดเชื้อในกระเพาะ - ลำไส้
- ระวังการใช้ยานี้กับเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 12 ปีและผู้สูงอายุ
- ระวังการใช้ยากับผู้ป่วยโรคตับ
- ไม่ควรใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์และหญิงให้นมบุตรจากยาผ่านออกมาทางน้ำนมได้
- ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
- ห้ามใช้ยาหมดอายุ
- ห้ามเก็บยาหมดอายุ
***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาโลเพอราไมด์ด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิด ควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด เสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน
ยาโลเพอราไมด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
ยาโลเพอราไมด์มีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่น เช่น
- การใช้ยาโลเพอราไมด์ร่วมกับยาแก้แพ้ สามารถเพิ่มฤทธิ์ผลข้างเคียงของยาแก้แพ้ให้มากขึ้น เช่น วิงเวียนศีรษะ ง่วงนอน ขาดสมาธิ ดังนั้นหากมีผลข้างเคียงดังกล่าว ผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงการทำงานกับเครื่องจักร การขับรถ เพราะจะเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย นอกจากนี้ ยาแก้แพ้กลุ่มนี้ยัง เพิ่มฤทธิ์ของยาโลเพอราไมด์ได้เช่นกัน และอาจมีอาการปวดท้อง ซึ่งหากมีอาการดังกล่าว ให้รีบนำผู้ป่วยไปพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลทันที กลุ่มยาแก้แพ้ดังกล่าว เช่นยา Brompheniramine, Chlorpheniramine, และ Diphenhydramine เป็นต้น
- การใช้ยาโลเพอราไมด์ร่วมกับยาแก้ปวดที่มีฤทธิ์เสพติดบางตัว สามารถทำให้ระดับยาแก้ปวดฯในกระแสเลือดเพิ่มมากขึ้น จนอาจก่อให้เกิดอาการข้างเคียงตามมา เช่น ง่วงนอน วิงเวียนศีรษะ หัวใจเต้นช้า เหงื่อออกมาก ปัสสาวะน้อยลงกว่าปกติ หรือขั้นรุนแรงถึงกับเป็นตะคริวที่หน้าท้อง/ ปวดท้อง กลุ่มยาแก้ปวดที่มีฤทธิ์เสพติดดังกล่าว เช่นยา Codeine, Morphine
- การใช้ยาโลเพอราไมด์ร่วมกับยาต้านเศร้า สามารถก่อให้เกิดอาการข้างเคียงเหล่านี้ตามมาได้ เช่น วิงเวียนศีรษะ ง่วงนอน ขาดสติ จึงควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่เกี่ยวกับเครื่องจักร หรือการขับรถ ยาต้านเศร้าดังกล่าว เช่นยา Amitriptyline และ Nortriptyline
ควรเก็บรักษายาโลเพอราไมด์อย่างไร?
ควรเก็บยาโลเพอราไมด์ เช่น
- เก็บยาระหว่างอุณหภูมิ 15 - 30 องศาเซลเซียส (Celsius)
- เก็บยาในภาชนะที่ปิดมิดชิด พ้นแสง/แสงสว่าง/ แสงแดด และความชื้น
- ไม่เก็บยาในห้องน้ำ และ
- เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
ยาโลเพอราไมด์มีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
ยาโลเพอราไมด์ในประเทศไทย มียาชื่อการค้าอื่นและบริษัทผู้ผลิต เช่น
| ชื่อการค้า | บริษัทผู้ผลิต |
|---|---|
| Diara (ไดอะรา) | Burapha |
| Diarent (ดิเอเรนท์) | Chew Brothers |
| Diarine (ไดอะรีน) | Burapha |
| Diarodil (ไดแอโรดิล) | Greater Pharma |
| Dicotil (ไดโคติล) | Picco Pharma |
| Entermid (เอ็นเทอร์มิด) | Nakornpatana |
| Imodium (อิโมเดียม) | Janssen-Cilag |
| Imonox (อิโมน็อก) | Medicine Products |
| Impelium (อิมพีเลียม) | T.O. Chemicals |
| K.B. Peramide (เค.บี. เพอราไมด์) | K.B. Pharma |
| Leon (ลีออน) | T P Drug |
| Lomide (โลไมด์) | Siam Bheasach |
| Lomy (โลมาย) | Masa Lab |
| Lopela (โลเพอลา) | Pharmasant Lab |
| Loperamide GPO (โลเพอราไมด์ จีพีโอ) | GPO |
| Lopercin (โลเพอร์ซิน) | Polipharm |
| Loperdium (โลเพอร์เดียม) | General Drugs House |
| Lopil (โลพิล) | Bangkok Lab & Cosmetic |
| Mantil (แมนทิล) | T. Man Pharma |
| Miderlar (ไมเดอลาร์) | Chinta |
| Operium (โอเพอเรียม) | P P Lab |
| Patardium (พาตาร์เดียม) | Patar Lab |
| Perasian (เพอเรเซียน) | Asian Pharm |
| Ropa (โรพา) | Utopian |
| Ropermide (โรเพอไมด์) | Medicpharma |
| SBOB (เอสบีโอบี) | Thai Nakorn Patana |
| Setonox (เซโทน็อก) | Putchubun Dispensary |
| Tedium (ทีเดียม) | T. Man Pharma |
บรรณานุกรม
- https://en.wikipedia.org/wiki/Loperamide [2020,July11]
- https://www.mims.com/Captcha/DefaultCaptcha?returnUrl=http%3a%2f%2fwww.mims.com%2fthailand%2fdrug%2finfo%2floperamide%3fmtype%3dgeneric [2020,July11]
- https://www.mims.com/Captcha/DefaultCaptcha?returnUrl=http%3a%2f%2fwww.mims.com%2fThailand%2fdrug%2finfo%2fImodium%2f%3fq%3dloperamide%26type%3dbrief [2020,July11]
- https://www.drugs.com/drug-interactions/loperamide-index.html?filter=2&generic_only=#B [2020,July11]
- https://www.drugs.com/cdi/loperamide-oral-solution-and-suspension.html [2020,July11]
