โรคเมนิแยร์ (Meniere's disease)
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 8 มีนาคม 2561
- Tweet
- ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
- ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
- หู: กายวิภาคหู (Ear anatomy) / สรีรวิทยาของหู (Ear physiology)
- เวียนศีรษะ (Dizziness)
- ยาแก้เวียนศีรษะและเวียนศีรษะบ้านหมุน (Dizziness and Vertigo medications)
- โรคหูคอจมูก โรคทางหูคอจมูก โรคระบบหูคอจมูก (ENT disease)
- การตรวจทางหูคอจมูก การตรวจทางอีเอ็นที (Clinical examination of Ear Nose Throat or Clinical ENT examination)
โรคเมนิแยร์ (Meniere's disease ย่อว่า MD)เป็นโรคที่มีอาการบ้านหมุนเรื้อรัง ร่วมกับมีหูอื้อ รู้สึกแน่นในหู และมีการได้ยินลดลงเป็นๆหายๆจนในที่สุดอาจหูหนวก อาการเหล่านี้มักเกิดกับหูเพียงข้างเดียว ข้างซ้ายหรือข้างขวามีโอกาสเกิดใกล้เคียงกัน
เมนิแยร์ เป็นโรคมีกลไกเกิดจากความผิดปกติของน้ำในหูชั้นในที่ยังไม่ทราบสาเหตุเกิดชัดเจน เป็นโรคพบได้ทั่วโลก พบได้ประมาณ 15 รายต่อประชากร 1 แสนคน พบทุกอายุ แต่มักพบในช่วงอายุ 40-50 ปี โดยในผู้สูงอายุพบเป็นประมาณ 15%ของผู้ป่วยโรคนี้ทั้งหมด ผู้หญิงพบบ่อยกว่าผู้ชายประมาณ 2 เท่า
อาการ: อาการที่พบในทุกคน คือ บ้านหมุนเป็นๆหายๆเรื้อรัง ร่วมกับมีหูอื้อ รู้สึกแน่นในหู และมีการได้ยินลดลงเป็นๆหายๆ จนในที่สุดอาจเกิดหูหนวกถาวร มักเกิดกับหูเพียงข้างเดียว อาจมี คลื่นไส้อาเจียน ปวดศีรษะ ร่วมด้วย หรืออาการเหล่านั้นอาจเป็นอาการนำมาก่อน(Aura)บ้านหมุน อาการอาจเป็นอยู่นานประมาณอย่างน้อย 20นาทีถึง1วัน เป็นๆหายๆ พยากรณ์ไม่ได้ว่าจะเกิดอาการเมื่อไหร่ บ่อยขนาดไหน อาจเกิดทุกสัปดาห์ เป็นเดือน หรือเป็นปี หรือหลายปี
สาเหตุ: ยังไม่ทราบแน่ชัด โดยอาจเกี่ยวข้องกับหลายปัจจัย เช่น พันธุกรรม โรคออโตอิมมูน การติดเชื้อไวรัสของหู หรือโรคหลอดเลือดของหู
การวินิจฉัย: แพทย์วินิจฉัยได้จาก ประวัติอาการ การตรวจร่างกาย การตรวจหูด้วยการตรวจหูคอจมูกทั่วไป และการตรวจวิธีเฉพาะต่างๆทางหู เช่น ตรวจการได้ยินที่เรียกว่า Audiogram, ตรวจคลื่นไฟฟ้าเพื่อตรวจวัดแรงดันของน้ำในหูชั้นใน(Electrocochleography ย่อว่า ECOG หรือ EchochG), ตรวจความสามารถในการทรงตัว(Balance test) นอกจากนั้น อาจเป็นการตรวจภาพหู หรือ สมอง ด้วยเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ และ/หรือเอมอาร์ไอ ทั้งนี้การตรวจวิธีเฉพาะที่ซับซ้อนต่างๆจะต่างกันในผู้ป่วยแต่ละราย และขึ้นกับดุลพินิจของแพทย์
อนึ่ง อาการที่ช่วยให้แพทย์คิดถึงโรคนี้มากที่สุด คือ เคยมีอาการบ้านหมุนที่เกิดโดยไม่ทราบสาเหตุตั้งแต่ 2 ครั้งขึ้นไป ซึ่งแต่ละครั้งต้องมีอาการนานประมาณ 20นาทีถึง24ชั่วโมง ร่วมกับตรวจพบความผิดปกติของ Audiogram ร่วมกับมีอาการอื่นของหูด้านที่ทำให้เกิดบ้านหมุนโดยเป็นอาการก่อนเกิดบ้านหมุน(Aura) แต่อาการเหล่านี้ ไม่จำเป็นต้องเกิดทุกครั้งที่มีอาการบ้านหมุน เช่น หูอื้อ รู้สึกแน่นในหู หรือมีอาการได้ยินลดลง แลต้องตรวจไม่พบโรคอื่นๆของหูชั้นใน
การรักษา: มีหลายวิธี เช่น
- การใช้ยาต่างๆ เช่น ยาขับน้ำ ยาแก้บ้านหมุน ยาแก้คลื่นไส้ ยาAntihistamine
- การทำกายภาพฟื้นฟูทางหู ที่เรียกว่า Rehab and Hearing Aids
- การผ่าตัดหูชั้นใน ซึ่งจะใช้เฉพาะกับผู้ป่วยบางรายที่ไม่ตอบสนองต่อวิธีดังกล่าวข้างต้นทั้ง 2 วิธี พร้อมกับผู้ป่วยมีอาการเลวลงเรื่อยๆ
- อื่นๆ: คือการดูแลตนเอง ที่สำคัญคือ กำจัด/ลดปัจจัยที่จะกระตุ้นให้เกิดอาการ และ/หรือทำให้อาการเลวลง เช่น อาหารเค็ม เครื่องดื่มกาเฟอีน ช็อกโกแลต สุรา ผงชูรส บุหรี่ ความเครียด และการวิตกกังวล แต่ควรดื่มน้ำสะอาดให้เพียงพอในแต่ละวัน(6-8 แก้ว)เพื่อคงความดันโลหิตให้ปกติ
การพยากรณ์โรค: โรคนี้เป็นโรคที่ยังไม่มีวิธีที่รักษาให้หาย แต่การรักษาปัจจุบัน จะช่วยให้อาการดีขึ้น โรคไม่รุนแรงขึ้น และอาจป้องกันหูหนวกถาวรได้
การป้องกัน: เป็นโรคที่ยังไม่ทราบวิธีป้องกัน เพราะยังไม่ทราบสาเหตุ แต่ลดโอกาสเกิดอาการและลดความรุนแรงของอาการได้จากการหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง/ปัจจัยกระตุ้นให้เกิดอาการ ดังกล่าวในหัวข้อ “การรักษา”
บรรณานุกรม
- https://en.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9ni%C3%A8re%27s_disease [2018,Feb17]
- http://www.entnet.org/content/menieres-disease [2018,Feb17]
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
วว.รังสีรักษา และเวชศาสตร์นิวเคลียร์