แคลเซียมในเลือดต่ำ (Hypocalcemia)
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 12 ธันวาคม 2562
- Tweet
- โรคกระดูก (Bone disease)
- โรคหัวใจ โรคหัวใจและหลอดเลือด (Heart disease หรือ Cardiovascular disease)
- โรคไต (Kidney disease)
- โรคกระดูกพรุน โรคกระดูกบาง (Osteoporosis and Osteopenia)
- หัวใจเต้นผิดจังหวะ ภาวะหัวใจเสียจังหวะ (Arrhythmia)
- ยากันชัก ยาต้านชัก (Anticonvulsant drugs)
- ตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis)
แคลเซียมในเลือดต่ำ (Hypocalcemia) หมายถึง ภาวะที่มีเกลือแร่ แคลเซียม (Calcium) ในเลือดต่ำกว่าค่าปกติของห้องปฏิบัติการนั้นๆ ในที่นี้คือต่ำกว่า 8 mg/dL (Milligram/deciliter) ทั้งนี้ค่าปกติของแคลเซียมในเลือดในผู้ใหญ่คือ 8 - 10.5 mg/dL
*อนึ่ง ค่าการตรวจเลือดของแต่ละห้องปฏิบัติการ แตกต่างกันได้ แต่ไม่มากนัก
ภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำเป็นภาวะพบได้เรื่อยๆไม่บ่อยนัก ซึ่งสถิติที่แท้จริงยังไม่มีราย งาน แต่การศึกษาในผู้ป่วยที่รักษาอยู่ในหอผู้ป่วยวิกฤต (Intensive care unit, ICU) ของ โรงพยาบาลต่างๆ รายงานพบภาวะนี้ได้ประมาณ 15 - 88% ภาวะนี้พบได้ทุกอายุและทุกเพศ
สาเหตุ
สาเหตุของภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำมีได้หลากหลาย ที่พบบ่อย เช่น
- โรคไต
- ร่างกายได้รับวิตามิน ดี และ/หรือแมกนีเซียมต่ำ เช่น จากการบริโภคสารอาหารทั้ง 2 ชนิดนี้ในปริมาณน้อย หรือมีโรคที่ทำให้ร่างกายดูดซึมสารอาหารนี้ได้น้อย เช่น ลำไส้อักเสบเรื้อรัง
- ผลข้างเคียงจากยาบางชนิด เช่น ยาระบาย/ยาแก้ท้องผูก, ยา Rifampin,ยากันชักยาต้านชัก
- โรคตับอ่อนอักเสบ
- โรคของต่อมพาราไทรอยด์
อาการ
อาการที่พบได้บ่อยจากมีแคลเซียมในเลือดต่ำได้แก่
- ไม่มีอาการ ถ้าแคลเซียมในเลือดต่ำเพียงเล็กน้อย
- เครียด หรือ ซึมเศร้า
- ความดันโลหิตต่ำ
- กล้ามเนื้อหดเกร็งโดยเฉพาะกล้ามเนื้อ มือ เท้า
- ชามือ เท้า ริมฝีปาก รอบๆปาก
- อาจมีจุดเลือดออกจุดเล็กๆกระจายตามผิวหนังทั่วตัวหรือเกิดห้อเลือดได้
- ถ้าแคลเซียมในเลือดต่ำมาก อาจเกิดหัวใจเต้นผิดจังหวะและ/หรือกล้ามเนื้อกล่องเสียงหดเกร็งจนเกิดหายใจลำบาก ซึ่งทั้ง 2 กรณีเป็นอันตรายถึงเสียชีวิต (ตาย) ได้
- ชัก
- โรคกระดูกพรุนเมื่อแคลเซียมในเลือดต่ำเรื้อรัง
การวินิจฉัย
แพทย์วินิจฉัยภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำได้จาก
- ประวัติอาการผู้ป่วย
- ประวัติการเจ็บป่วยทั้งในอดีตและในปัจจุบัน
- ประวัติการใช้ยาต่างๆ
- การตรวจร่างกาย และ
- ที่สำคัญคือ การตรวจเลือดดูค่าแคลเซียม
การรักษา
แนวทางการรักษาภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำคือ
- การชดเชยให้ร่างกาย/เลือดมีค่าแคลเซียมปกติด้วยการให้ยาแคลเซียมทางหลอดเลือดดำ เช่นยา Calcium gluconate
- เสริมอาหารด้วยยาแคลเซียมเม็ด เช่นยา Calcium bicarbonate
- แนะนำบริโภคอาหารที่มีแคลเซียมสูง*
- นอกจากนั้นคือ การรักษาสาเหตุที่จะแตกต่างกันไป ขึ้นกับแต่ละสาเหตุ เช่น การรักษาโรคลำไส้อักเสบเรื้อรังเมื่อสาเหตุเกิดจากลำไส้อักเสบเรื้อรัง เป็นต้น
*อาหารโดยทั่วไปจะมีแคลเซียมต่ำ แต่อาหารที่มีแคลเซียมสูงได้แก่
- นม และอาหารที่เป็นผลิตภัณฑ์ของนม เช่น โยเกิร์ต เนย
- ผักทุกชนิดที่ใบเขียวเข้ม
- ปลาซาร์ดีน
- ปลาซาลมอนสีชมพู
- อาหารต่างๆที่เสริมอาหารด้วยแคลเซียม
การพยากรณ์โรค
การพยากรณ์โรคของภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำจะขึ้นกับสาเหตุ เช่น ถ้าสาเหตุเกิดจากการบริโภคสารอาหารที่มีแคลเซียมต่ำ การพยากรณ์โรคจะดีกว่าที่สาเหตุเกิดจากโรคไตมาก แต่โดยทั่วไปแพทย์มักรักษาควบคุมภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำได้เสมอ
บรรณานุกรม
- https://emedicine.medscape.com/article/241893-overview#showall [2019,Nov23]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Hypocalcaemia [2019,Nov23]
- https://www.drugs.com/cg/hypocalcemia.html [2019,Nov23]