เริมที่อวัยวะเพศ (Genital herpes)

  • โดย รองศาสตราจารย์ แพทย์หญิง วรลักษณ์ สมบูรณ์พร
  • 9 สิงหาคม 2563
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

เริมที่อวัยวะเพศคืออะไร?

โรคเริมที่เกิดบริเวณอวัยวะเพศ (Genital herpes) ถือเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ โดย โรคนี้เกิดจากติดเชื้อไวรัสชนิดหนึ่งที่เรียกว่า Herpes simplex viruses type 1 (HSV-1 หรือ เอชเอสวี-1) หรือ Herpes simplex viruses type 2 (HSV-2 หรือ เอชเอสวี-2) แต่โดยส่วนใหญ่แล้ว เริมที่อวัยวะเพศจะเกิดจาก HSV-2 มากกว่า ส่วนการติดเชื้อ HSV-1 มักจะทำให้เกิดตุ่มน้ำใส หรือแผลที่บริเวณปากหรือริมฝีปากมากกว่าหรือเริมที่ปากนั่นเอง

ในผู้ที่ติดเชื้อเริมส่วนใหญ่อาจไม่มีอาการผิดปกติ หรือมีอาการผิดปกติเกิดขึ้นเพียงเล็กน้อย ในกรณีที่มีอาการ สิ่งที่จะสังเกตได้คือ การมีตุ่มน้ำใสเกิดขึ้นที่บริเวณอวัยวะเพศหรือบริเวณทวารหนัก โดยอาจเกิดขึ้นอย่างน้อยหนึ่งตุ่มหรือมากกว่า และเมื่อตุ่มน้ำแตกก็จะเกิดเป็นแผลขึ้น อาการดังกล่าวมักจะเกิดร่วมกับอาการปวดแสบปวดร้อน ในกรณีที่เป็นโรคนี้ครั้งแรกอาการดังกล่าวอาจคงอยู่ได้นานถึง 2 - 4 สัปดาห์ หลังจากนั้นอาจมีอาการปรากฏขึ้นอีกครั้งในระยะเวลาหลายสัปดาห์หรือในหลายเดือนต่อมา แต่อาการที่ปรากฏในระยะหลังๆนี้จะมีความรุนแรงน้อยกว่า และหายเร็วกว่าที่เคยแสดงอาการในครั้งแรก

เชื้อไวรัสที่ก่อเริมนี้จะคงอยู่ในร่างกายของผู้ที่ติดเชื้อไปตลอด ถึงแม้จะไม่มีอาการใดๆเกิด ขึ้นเลยก็ตาม อย่างไรก็ดี ความถี่ของการแสดงอาการของโรคจะน้อยลงเรื่อยๆเมื่อเวลาผ่านไปหลายๆปี

เริมที่อวัยวะเพศพบได้บ่อยหรือไม่?

เริมที่อวัยวะเพศ-01

เริมที่อวัยวะเพศพบได้บ่อยในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย ในสหรัฐอเมริกามีผู้คาดการณ์ว่า ในผู้หญิงอายุ 14 - 49 ปี จำนวน 5 คนจะมีผู้ที่เป็นเริม 1 คน ส่วนผู้ชายอายุ 14 - 49 ปี จำนวน 9 คนจะมีผู้ที่เป็นเริม 1 คน ทั้งนี้อาจเป็นเพราะว่าผู้หญิงติดโรคเริมจากผู้ชายที่เป็นเริมอยู่แล้วได้ง่ายกว่า ส่วนผู้ชายนั้นติดโรคเริมจากผู้หญิงที่เป็นเริมได้เช่นกันแต่จะติดยากกว่าในกรณีแรก

เราติดโรคเริมที่อวัยวะเพศได้อย่างไร?

ที่ตุ่มน้ำและแผลของโรคเริมจะมีเชื้อไวรัส HSV-1 และ HSV-2 อยู่ และในบางครั้งอาจตรวจพบเชื้อในบริเวณผิวหนังที่ไม่มีแผลอีกด้วย การติดเชื้อเริม HSV-2 โดยทั่วไปเกิดจากการมีเพศสัมพันธ์กับผู้ที่เป็นเริมบริเวณอวัยวะเพศ การติดต่อนี้เกิดขึ้นได้ทั้งขณะที่ผู้เป็นเริมมีตุ่มน้ำ หรือมีแผลปรากฏให้เห็นที่อวัยวะเพศหรือไม่มีก็ได้

การติดเชื้อ HSV-1 ส่วนใหญ่มักจะทำให้เกิดแผลหรือตุ่มน้ำใสที่บริเวณปากหรือริมฝีปากมากกว่าที่บริเวณอวัยวะเพศ อย่างไรก็ตามการติดเชื้อเริมชนิด HSV-1 สามารถเกิดที่อวัยวะเพศได้ โดยติดต่อขณะที่มีเพศสัมพันธ์ตามปกติ หรือการใช้ปากที่เป็นโรคสัมผัสกับอวัยวะเพศ

อาการของเริมที่อวัยวะเพศเป็นอย่างไร?

ผู้ที่ได้รับเชื้อไวรัส HSV-2 ไม่มีโอกาสที่จะรู้ว่าตนเองติดโรคเริมจนกว่าจะมีอาการของโรคแสดงให้เห็น

  • โดยทั่วไปอาการมักปรากฏภายหลังได้รับเชื้อประมาณสองสัปดาห์ (ระยะฟักตัวของโรค)
  • ในผู้ที่ติดโรคเริมที่อวัยวะเพศและเกิดอาการครั้งแรก อาการที่ปรากฏมักเกิดขึ้นอย่างชัดเจนและรุนแรง และรอยโรคที่พบจะปรากฏอยู่นาน 2 - 4 สัปดาห์ โดยจะพบ
    • ตุ่มน้ำใสและแผลเจ็บที่บริเวณอวัยวะเพศ นอกจากนี้
    • ผู้ติดโรคบางรายอาจมีไข้และมีต่อมน้ำเหลืองโตได้ โดยเฉพาะบริเวณขาหนีบ
  • อย่างไรก็ตาม ผู้ติดเชื้อไวรัส HSV-2 ส่วนใหญ่มักจะไม่มีอาการหรือมีอาการเพียงเล็กน้อยจนกระทั่งในบางครั้งอาจไม่รู้ว่าตนเองเป็นโรค และในบางครั้งอาจเข้าใจผิดว่ารอยโรคที่เกิดขึ้นเกิดจากถูกแมลงกัดต่อยหรือเป็นโรคผิวหนังอื่นๆ

*อนึ่ง ในผู้ที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคเริมครั้งแรก จะมีการกลับเป็นซ้ำของโรคอีกหลายๆครั้ง โดยส่วนใหญ่จะอยู่ที่ประมาณ 4 - 5 ครั้งต่อปี และความถี่ของการเกิดเป็นซ้ำจะลดลงเรื่อยๆเมื่อเวลาผ่านไป

ภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากเริมที่อวัยวะเพศมีอะไรบ้าง?

ในมารดาที่ตั้งครรภ์ การติดเชื้อเริมครั้งแรกสามารถทำให้ทารกในครรภ์เสียชีวิตได้โดย เฉพาะในช่วงท้ายของการตั้งครรภ์ หากมีรอยโรคของเริมที่อวัยวะเพศเกิดขึ้นขณะเจ็บครรภ์คลอด ควรคลอดบุตรโดยการผ่าตัดคลอดทางหน้าท้องเพื่อป้องกันการติดเชื้อไปสู่ทารก จากทารกสัมผัสเชื้อขณะคลอดผ่านอวัยวะเพศของมารดา อย่างไรก็ตาม ยังโชคดีที่ว่าการติดเชื้อไปสู่ทารกเกิดขึ้นค่อนข้างน้อย

ในผู้ที่เป็นโรคเอดส์ การที่มีรอยโรคของเริมอันได้แก่ ตุ่มหรือแผล จะส่งเสริมให้เกิดการแพร่กระจายของเชื้อเอดส์ได้ง่ายขึ้น ทำให้คู่นอนเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอดส์ได้ง่ายขึ้น และในผู้ที่เป็นโรคเอดส์ก็จะติดเชื้อเริมได้ง่ายเนื่องจากมีภาวะภูมิคุ้มกันต้านทานโรคบกพร่อง และหากติดเชื้อเริมแล้วก็มักจะมีอาการของเริมเกิดขึ้นอย่างรุนแรง

แพทย์วินิจฉัยเริมที่อวัยวะเพศได้อย่างไร?

อาการของการติดเชื้อ HSV-2 จะค่อนข้างแปรผันได้มากในแต่ละบุคคล ในบางครั้งแพทย์ อาจวินิจฉัยโรคได้ง่ายจากการตรวจดูด้วยตาเปล่า โดยเฉพาะในกรณีรอยโรคที่พบค่อนข้างชัดเจน

แต่ในบางครั้งแพทย์อาจต้องทำการตรวจสืบค้นเพิ่มเติมโดย

  • การเก็บตัวอย่างจากรอยโรคที่พบและส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
  • ส่วนการตรวจโรคโดยการตรวจเลือดของผู้ที่สงสัยเพื่อตรวจหาภูมิคุ้มกันต้านทานต่อเชื้อเริม มักไม่เป็นที่นิยมใช้ในการช่วยวินิจฉัยโรค ทั้งนี้เนื่องจากผลการตรวจอาจไม่ชัดเจน แต่ในบางครั้งก็สามารถช่วยในการวินิจฉัยโรคสำหรับผู้ป่วยบางรายได้

เริมที่อวัยวะเพศมีวิธีรักษาอย่างไร?

โรคเริมนั้นไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ การใช้ยาต้านไวรัสสามารถช่วยลดระยะเวลาที่เป็นโรคให้สั้นเข้า และยังช่วยยืดระยะเวลาในการกลับเป็นซ้ำให้ห่างออกได้อีกด้วยโดยเฉพาะในช่วงที่กำลังใช้ยา นอกจากนี้การใช้ยาต้านไวรัสทุกวันขณะยังมีแผลเริม ยังช่วยลดการแพร่กระจายเชื้อเริมไปสู่คู่นอนได้อีกด้วย

การดูแลตนเองเมื่อเป็นเริมที่อวัยวะเพศทำได้อย่างไร? ควรพบแพทย์เมื่อไร?

ในขณะที่มีตุ่มน้ำใสหรือแผลบริเวณอวัยวะเพศ และไม่แน่ใจว่าเป็นเริมที่อวัยวะเพศหรือ ไม่ หรือเมื่อสงสัยเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ไม่ว่าจะกรณีใดก็ตาม ควรรีบพบแพทย์/มาโรงพยาบาลเสมอ (เพราะโรคเหล่านี้ไม่สามารถรักษาให้หายด้วยตนเองได้ ถึงแม้อาการจะดีขึ้นก็ตาม มักกลายเป็นโรคเรื้อรังโดยไม่รู้ตัวเสมอ) หลังจากนั้นควรใช้ยาตามที่แพทย์แนะนำอย่างเคร่งครัด

การดูแลตนเองขณะที่มีตุ่มหรือมีแผลบริเวณอวัยวะเพศทำได้ดังนี้

  • ควรทำความสะอาดแผล/อวัยวะเพศวันละ 2 ครั้ง โดยใช้สบู่อ่อนๆและน้ำสะอาดล้างเบาๆโดยไม่ต้อง ขัดหรือฟอก หลังจากนั้นซับให้แห้ง อาจทายาขี้ผึ้งปฏิชีวนะ (ยาปฏิชีวนะ) เฉพาะที่ตรงบริเวณรอยโรคเพื่อป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียซ้ำซ้อน
  • ควรใส่ชุดชั้นในที่ทำจากผ้าฝ้าย เพราะระบายอากาศได้ดีกว่าจึงช่วยลดการอับชื้น
  • หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ระหว่างมีตุ่มหรือแผลเริม และอย่างน้อย 2 สัปดาห์หลังจากที่แผลเริมหายดีแล้ว
  • หากมีอาการปวดแสบปวดร้อนที่บริเวณรอยโรค อาจรับประทานยาแก้ปวดอะเซตามิโนเฟน (Acetaminophen) หรือที่เรารู้จักกันว่ายาพาราเซตามอล (Paracetamol) เพื่อบรรเทาอาการปวดที่เกิดขึ้น

เริมที่อวัยวะเพศมีวิธีป้องกันอย่างไร?

การมีเพศสัมพันธ์เป็นช่องทางสำคัญในการติดโรคเริมที่อวัยวะเพศ ดังนั้นในผู้ที่ไม่มีเพศสัมพันธ์จึงไม่มีโอกาสติดโรคเริมที่อวัยวะเพศเลย

การมีเพศสัมพันธ์กับคู่นอนคนเดียว ก็เป็นหนทางหนึ่งในการลดโอกาสในการติดเชื้อเริมที่อวัยวะเพศ

การใช้ถุงยางอนามัยชายก็สามารถช่วยลดโอกาสการติดเชื้อเริมได้ อย่างไรก็ตาม การสัมผัสบริเวณที่มีรอยโรคมีตุ่มน้ำหรือแผลที่เกิดจากเริม โดยเฉพาะตำแหน่งที่ถุงยางอนามัยฯไม่ได้ครอบคลุมก็อาจก่อให้เกิดการติดเชื้อได้

ในผู้ที่เป็นเริม ควรหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ในช่วงที่กำลังมีรอยโรคเกิดขึ้น อย่างไรก็ตาม ถึงแม้บางครั้งจะไม่มีรอยโรคเกิดขึ้นในผู้ที่ติดเชื้อเริม การมีเพศสัมพันธ์ในช่วงดังกล่าวก็อาจก่อการติดโรคไปยังคู่นอนได้ ดังนั้นคู่นอนของผู้ที่เป็นโรคเริมควรป้องกันโดยการใช้ถุงยางอนามัยชายทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ ทั้งนี้เพื่อช่วยลดโอกาสในการติดเชื้อลงได้บ้างถึงแม้จะไม่ร้อยเปอร์เซ็นต์ก็ตาม

บรรณานุกรม

1. Centers for Disease Control and Prevention. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines 2006. MMWR 2006; 55(no. RR-11).

2. Corey L, Wald A. Genital herpes. In: Holmes KK, Sparling PF, Mardh P et al (eds). Sexually Transmitted Disease, 3rd Edition. New York: McGraw-Hill, 1999, p. 285-312.

3. Corey L, Wald A, Patel R et al. Once-daily valacyclovir to reduce the risk of transmission of genital herpes. New England Journal of Medicine 2004; 350:11-20.

4. Wald A, Langenberg AGM, Link K, et al. Effect of condoms on reducing the transmission of herpes simplex virus type 2 from men to women. JAMA 2001;285: 3100-3106.

5. Wald A, Link K. Risk of human immunodeficiency virus infection in herpes simplex virus infection in herpes simplex virus type 2 – seropositive persons: A meta-analysis. J Infect Dis 2002; 185: 45-52.

6. Weinstock H, Berman S, Cates W. Sexually transmitted diseases among American youth: Incidence and prevalence estimates, 2000. Perspectives on Sexual and Reproductive Health 2004; 36:6-10.

7. Xu F, Sternberg M, Kottiri B, McQuillan G, Lee F, Nahmias A, Berman S, Markowitz L. National trends in herpes simplex virus type 1 and type 2 in the United States: Data from the National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES). JAMA 2006; Vol 296: 964-973.