อิมิควิโมด Imiquimod หรือ อัลดารา Aldara

อิมิควิโมด (Imiquimod) หรือ อัลดารา (Aldara)

โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
9 สิงหาคม 2563
Tweet

สารบัญ

บทนำ
ยาอิมิควิโมดมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
ยาอิมิควิโมดมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
ยาอิมิควิโมดมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
ยาอิมิควิโมดมีวิธีการใช้อย่างไร?
เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
ยาอิมิควิโมดมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
มีข้อควรระวังการใช้ยาอิมิควิโมดอย่างไร?
ยาอิมิควิโมดมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
ควรเก็บรักษายาอิมิควิโมดอย่างไร?
ยาอิมิควิโมดมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
บรรณานุกรม

บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

ยาอิมิควิโมด (Imiquimod) หรือยาชื่อการค้าที่เป็นที่รู้จัก คือ ‘อัลดารา (Aldara)’ ถูกใช้เป็นยาที่กระตุ้นภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่างกายให้ตอบสนองต่อการเจริญเติบโตที่ผิดปกติของผิว หนัง ใช้รักษา โรคหูด โรคหูดหงอนไก่ และ บำบัดรักษามะเร็งผิวหนังบางชนิด คือ ชนิดSuperficial Basal Cell Carcinoma ยานี้ยังกระตุ้นการสร้างสาร Opioid Growth Factor Receptor ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมการเจริญเติบโตของเนื้อเยื่อในร่างกายให้เป็นไปอย่างปกติ

ยาอิมิควิโมดถูกขึ้นทะเบียนตำรับยา ตั้งแต่ ปี ค.ศ.1997 (พ.ศ. 2540) รูปแบบของสูตรตำ รับยาที่สามารถพบเห็น จะเป็นยาครีมใช้ทาภายนอกและทาเฉพาะที่ ซึ่งด้วยวิธีการใช้ยาขึ้นอยู่กับชนิดและอาการของโรค ดังนั้น การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้ความดูแลและคำแนะนำของแพทย์เท่านั้น

ยาอิมิควิโมดมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

สรรพคุณ/ข้อบ่งใช้ของยาอิมิควิโมด เช่น

ใช้บำบัดรักษา โรคหูด โรคหูดหงอนไก่ ที่ขึ้นในบริเวณผิวหนังอ่อน เช่น ปลายอวัยวะเพศ, รูทวารหนัก
ใช้บำบัดรักษามะเร็งผิวหนังบางชนิดในระยะที่โรคเริ่มก่อตัว เช่น Actinic keratosis, Superficial basal cell carcinoma, Superficial squamous cell carcinoma, และบางชนิดของ Superficial malignant melanoma

ยาอิมิควิโมดมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

ยาอิมิควิโมด มีกลไกการออกฤทธ์โดยจะช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่าง กายสร้างสารที่เรียกว่า อินเตอร์เฟอรอน (Interferon) ที่ต่อต้านการเจริญเติบโตของเชื้อไวรัสที่เป็นสาเหตุของหูด ยานี้ไม่ได้ออกฤทธิ์ต่อไวรัสโดยตรง แต่มีผลทางอ้อมโดยอินเตอร์เฟอรอนที่เกิดขึ้นจะเป็นตัวควบคุมการขยายพันธุ์ของไวรัสหูดอีกทีหนึ่ง

ยาอิมิควิโมดมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

ยาอิมิควิโมด มีการจัดจำหน่ายในรูปแบบ เช่น

ยาครีม ขนาดความแรง 5%

ยาอิมิควิโมดมีวิธีการใช้อย่างไร?

วิธีการใช้ ยาอิมิควิโมด เช่น

ก. รักษาหูด: ใช้ทาบริเวณที่เป็น หูด หูดหงอนไก่ 3 ครั้งต่อสัปดาห์ โดยทายาสลับวันกัน เช่น จันทร์ พุธ ศุกร์ เป็นต้น ควรทาก่อนนอนและปล่อยทิ้งไว้ประมาณ 6 - 10 ชั่วโมง เพื่อให้ยาดูดซึมผ่านทางผิวหนัง

ห้ามใช้เทปหรือพลาสเตอร์ปิดทับบริเวณที่ทายา นอกจากแพทย์จะอนุญาต และ
ไม่ควรสวมใส่เสื้อผ้าที่คับและแนบกระชับในบริเวณที่มีการทายา หากมีความจำเป็นให้แนะนำคนไข้สวมใส่เสื้อผ้าที่ทำด้วยผ้าฝ้าย หลวมสบาย

ข. รักษามะเร็งผิวหนังชนิด Actinic Keratosis: ทายา 3 ครั้งต่อสัปดาห์ โดยสลับวันกัน ให้ทาก่อนนอนและปล่อยทิ้งไว้ประมาณ 8 ชั่วโมง หลังการรักษาผ่านไปประมาณ 4 สัปดาห์ แพทย์จะเป็นผู้ประเมินว่าต้องทายาซ้ำอีกหรือไม่

ค. รักษามะเร็งผิวหนังชนิด Superficial Basal Cell Carcinoma: ทายาวันละ 1 ครั้ง, 5 วันติดต่อกันภายในสัปดาห์ และควรรักษาต่อเนื่องเป็นเวลาประมาณ 6 สัปดาห์

อนึ่ง:

การใช้ยาอิมิควิโมดในการรักษามะเร็งผิงหนัง แพทย์เท่านั้นที่จะเป็นผู้กำหนดขนาด และความถี่ของการใช้ยาที่ปลอดภัยและเหมาะสม ผู้ป่วยไม่สมควรปรับขนาดหรือความถี่ของการใช้ยาเอง
การใช้ยาอิมิควิโมดในเด็ก ต้องสั่งการใช้ยาโดยแพทย์เท่านั้น
ไม่ควรใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์ และ/หรือ ให้นมบุตร

*****หมายเหตุ: ขนาดยา และระยะเวลาในการใช้ยาที่ระบุในบทความนี้ เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งเท่านั้น ไม่สามารถใช้ทดแทนคำสั่งใช้ยาของแพทย์ผู้รักษาได้ การใช้ยาที่เหมาะสม ควรต้องปรึกษา แพทย์ หรือเภสัชกร ก่อนเสมอ

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดที่รวมถึงยาอิมิควิโมด ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรดังนี้

ประวัติแพ้ยาทาเฉพาะที่ชนิดใดหรือไม่ เช่น ขึ้นผื่น เป็นแผลไหม้
หากเป็นสุภาพสตรี ควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์ หรือกำลังให้นมบุตรหรือไม่ เพราะยาทา บางประเภทสามารถดูดซึมผ่านทางผิวหนังเข้าสู่ร่างกาย และก่อให้เกิดผลข้างเคียงต่อทารกได้

ยาอิมิควิโมดมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ยาอิมิควิโมด สามารถก่อให้เกิดผล/ อาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยา (ผลข้างเคียง/อาการข้างเคียง) เช่น

มีผื่นคัน
หนาวสั่น
ไอ
แน่นอึดอัด/หายใจลำบาก
หูอื้อ
เสียงแหบ
เจ็บบริเวณรอบดวงตา
เจ็บคอ คออักเสบ
อ่อนเพลีย
ปวดท้อง
ปวดศีรษะร้ายแรง
หัวใจเต้นผิดจังหวะ

*อนึ่ง หากได้รับยาอิมิควิโมดมากเกินไป อาจพบอาการต่างๆที่ควรรีบพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลทันที/ฉุกเฉิน เช่น

วิงเวียน
รู้สึกสับสน
เป็นลม

มีข้อควรระวังการใช้ยาอิมิควิโมดอย่างไร?

ข้อควรระวังในการใช้ยาอิมิควิโมด เช่น

ห้ามใช้ยากับผู้แพ้ยา อิมิควิโมด
ระวังการใช้ยานี้กับผู้ป่วยที่เพิ่งปลูกถ่ายอวัยวะ หรือผู้ป่วยที่มีโรคของระบบภูมิคุ้มกัน (โรคออโตอิมูน: Autoimmune)
ระวังไม่ให้ยานี้เข้าตา ริมฝีปาก และจมูก เพราะจะก่อการระคายเคืองและเกิดเป็นแผลได้
ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้
ห้ามใช้ยาหมดอายุ
ห้ามเก็บยาหมดอายุ

***** อนึ่ง: ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมยาอิมิควิโมดด้วย) ยาแผนโบราณ อาหารเสริม ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิด ควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด เสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ยาอิมิควิโมดมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

โดยทั่วไป ไม่พบว่ายาอิมิควิโมดมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาชนิดรับประทานใดๆ แต่ถ้าหากมีอาการผิดปกติหลังใช้ยาอิมิควิโมดร่วมกับยาใดๆก็ตาม ให้รีบไปพบแพทย์/ไปโรงพยาบาล เพื่อขอคำปรึกษาหรือได้รับการรักษาโดยเร็ว