หมวกครอบปากมดลูก (Cervical diaphragm)

  • โดย รองศาสตราจารย์ แพทย์หญิง ประนอม บุพศิริ
  • 13 เมษายน 2562
  • Tweet

สารบัญ

บทความที่เกี่ยวข้อง

หมวกครอบปากมดลูกคืออะไร?

หมวกครอบปากมดลูก หรือฝาครอบปากมดลูก หรือเรียกง่ายๆว่า ไดอะแฟรม (Cervical diaphragm) เป็นอุปกรณ์ที่ใช้คุมกำเนิด (ใช้ในสตรี) แบบชั่วคราวประเภทหนึ่ง มีลักษณะคล้ายถ้วย ด้านหนึ่งตัน อีกด้านเปิด สามารถผลิตได้จากวัสดุสังเคราะห์และจากธรรมชาติทั้งซิลิโคน(Silicone) Latex หรือยางธรรมชาติ โดยมีลักษณะเป็นแผ่นรูปถ้วยที่ผนังบางมากๆ นิ่ม มีขอบเป็นวงที่แข็งกว่าส่วนอื่นเพื่อให้คงรูปอยู่ได้ด้านเดียว

 

หมวกครอบปากมดลูกนี้ใช้ใส่เข้าไปในช่องคลอดสตรี วางขวางในช่องคลอดโดยครอบปากมดลูกไว้ก่อนมีเพศสัมพันธ์ เพื่อป้องกันไม่ให้ตัวเชื้ออสุจิวิ่งผ่านเข้าไปในโพรงมดลูกที่จะไปผสมกับไข่ ส่วนมากจะต้องมีการใส่สารฆ่าเชื้ออสุจิไว้ที่หมวกครอบปากมดลูกร่วมด้วย เพื่อได้ประโยชน์ในการช่วยทำลายเชื้ออสุจิด้วย และเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการคุมกำเนิด

 

หมวกครอบปากมดลูกมีประโยชน์อย่างไร?

หมวกครอบปากมดลูก

หมวกครอบปากมดลูกมีประโยชน์หลักคือ ใช้คุมกำเนิด ป้องกันการตั้งครรภ์โดยไม่มีส่วน ผสมของยาฮอร์โมนการใช้จึงปลอดภัยจากผลข้างเคียงของยาฮอร์โมน (อ่านเพิ่มเติมในเว็บ haamor.com เรื่อง การคุมกำเนิด, เรื่อง การวางแผนครอบครัว, และเรื่อง ยาเม็ดคุมกำเนิด)

 

ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดของหมวกครอบปากมดลูกเป็นอย่างไร?

ในทางทฤษฏี หากใช้หมวกครอบปากมดลูกอย่างถูกต้อง โอกาสล้มเหลวหรือมีการตั้งครรภ์ จะพบได้ 6 คนในสตรี 100 คนที่ใช้วิธีนี้ แต่ในทางปฏิบัติจริงๆแล้วพบอัตราการล้มเหลวจากการใช้หมวกครอบปากมดลูกมากขึ้นกว่าทางทฤษฎีคือ พบประมาณ 12 - 30 คนในสตรี 100 คนที่ใช้วิธีนี้

 

วิธีใช้หมวกครอบปากมดลูกทำอย่างไร?

การใช้หมวกครอบปากมดลูก โดยฝ่ายหญิงสามารถใส่หมวกนี้เองเข้าไปในช่องคลอดหรือ จะให้ฝ่ายชายใส่ให้ก็ได้ แต่ทั้งคู่ต้องมีการฝึกฝนการใส่ ซึ่งช่วงแรกอาจรู้สึกยุ่งยากเล็กน้อย แต่ทักษะการใส่จะดีขึ้นเรื่อยๆเมื่อปฏิบัติไปนานๆ ซึ่งมีขั้นตอนการใส่หมวกครอบปากมดลูก ดังนี้

  • ล้างมือให้สะอาด
  • แกะหมวกครอบปากมดลูกออกจากกล่องบรรจุ
  • ทาสารฆ่าเชื้ออสุจิ (อ่านเพิ่มเติมในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง การคุมกำเนิดด้วยน้ำยา ฆ่าอสุจิ) ทั้งด้านในและด้านนอกของหมวกครอบปากมดลูก
  • เลือกท่าที่สบายและถนัดเพื่อเปิดช่องคลอด อาจเป็นท่ายืนหรือยืนยกเท้า 1 ข้างหรือนั่งยองๆ หรือนอนชันเข่า หากเป็นการใส่ครั้งแรกให้ลองใส่นิ้วชี้ของมือด้านที่ถนัดสอดเข้าไปในช่องคลอดก่อนเพื่อหาตำแหน่งปากมดลูกและเพื่อให้คุ้นชินกับลักษณะของช่องคลอดตนเอง เมื่อเอานิ้วออก จากช่องคลอดแล้ว ให้จับขอบหมวกครอบปากมดลูกบีบเข้าหากันเพื่อให้หมวกแคบเล็กลง แล้วค่อยๆสอดหมวกฯเข้าไปในช่องคลอด ใส่นิ้วตามเข้าไปในช่องคลอดอีกครั้งเพื่อจัดให้หมวกครอบปากมดลูกเข้าไปอยู่ลึกที่สุดจนชนและครอบบริเวณปากมดลูก และจัดให้หมวกวางตัวในแนวขวางของช่องคลอดกั้นระหว่างปากมดลูกกับช่องคลอดด้านนอกที่เหลือ
  • หลังจากใส่หมวกครอบปากมดลูกแล้ว ล้างมือให้สะอาด
  • หลังจากมีเพศสัมพันธ์ อย่าเพิ่งรีบร้อนเอาหมวกครอบปากมดลูกออกมา เพราะจะทำให้เชื้ออสุจิที่ถูกหลั่งออกมาในช่องคลอดและยังไม่ตายจากยาฆ่าเชื้ออสุจิ วิ่งเข้าไปในโพรงมดลูกได้ ควรต้องรอไว้ประมาณ 6 - 8 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ เพื่อให้สารฆ่าอสุจิทำงานเต็มที่ก่อน เมื่อจะเอาหมวกครอบปากมดลูกออก ค่อยๆใช้นิ้วสอดเข้าไปในช่องคลอด แล้วล้วงเอาหมวกครอบปากมดลูกออกมา แต่ไม่ควรทิ้งหมวกครอบปากมดลูกไว้ในช่องคลอดนานเกิน 24 ชั่วโมง (อาจก่อให้เกิดการติดเชื้อในช่องคลอดได้) และหากจะมีการร่วมเพศซ้ำควรมีการใส่สารยาฆ่าเชื้ออสุจิเข้าไปเพิ่มเติม โดยใส่ยาเข้าในช่องคลอดเลยไม่ต้องเอาหมวกครอบปากมดลูกออก (หมวกครอบปากมดลูกใช้ซ้ำได้ แต่จะใช้ซ้ำได้กี่ครั้งขึ้นกับแต่ละผลิตภัณฑ์ จึงต้องอ่านจากเอกสารกำกับผลิตภัณฑ์)
  • เมื่อเอาหมวกครอบปากมดลูกออกมาแล้ว ล้างหมวกครอบปากมดลูกให้สะอาด เก็บไว้ในที่แห้ง เพื่อที่จะสามารถนำมาใช้ครั้งต่อไปได้เลย และก่อนใช้ครั้งต่อไปก็ต้องทาสารฆ่าอสุจิทุกครั้ง
  • หลังจากนั้น ล้างมือให้สะอาด
  • ห้ามใช้หมวกครอบมดลูกขณะมีประจำเดือน
  • การใส่หมวกครอบมดลูกสามารถใส่ไว้ล่วงหน้าก่อนมีเพศสัมพันธ์ได้ประมาณ 30 นาที และโดย ทั่วไปแนะนำใช้ร่วมกับยาฆ่าเชื้ออสุจิ หากใส่หมวกครอบปากมดลูกที่มียาฆ่าเชื้ออสุจิแล้วไม่มีเพศ สัมพันธ์ เมื่อจะมีเพศสัมพันธ์ก็ต้องใส่ยาฆ่าเชื้ออสุจิเข้าไปในช่องคลอดอีกครั้ง

 

การใช้หมวกครอบปากมดลูกเหมาะสำหรับผู้ใด?

สตรีที่เหมาะกับการคุมกำเนิดด้วยการใช้หมวกครอบปากมดลูก คือ

1. สตรีที่ต้องการคุมกำเนิดแบบชั่วคราว

2. สตรีที่มีข้อห้ามการใช้ยาคุมกำเนิดที่มีส่วนประกอบของฮอร์โมนเพศ

 

สามารถซื้อหมวกครอบปากมดลูกได้ที่ไหน?

สามารถหาซื้อหมวกครอบปากมดลูกได้จากโรงพยาบาลบางแห่งและร้านขายยาขนาดใหญ่ๆ โดยเฉพาะย่านคนตะวันตกอยู่อาศัย

 

เนื่องจากหมวกครอบปากมดลูกมีหลายขนาด ทำจากวัสดุแตกต่างกัน อายุการใช้งานแตกต่างกันไป และมีการใช้ซ้ำได้ การเลือกซื้อควรเลือกขนาดที่พอเหมาะสำหรับช่องคลอดและปากมดลูกของแต่ละคน ต้องมีการลองก่อนใช้จริงหลายๆขนาด

 

ขนาดหมวกครอบปากมดลูกที่พอเหมาะจะกั้นปากมดลูกกับช่องคลอดได้พอดี (ขวางช่อง คลอดอยู่ได้ไม่เลื่อนหลุด) ผู้ใส่ต้องสอดนิ้วเข้าไปตรวจสอบในช่องคลอดเอง หลังใส่จะไม่รู้สึกเจ็บ ปวดหรือระคายเคือง และหมวกครอบปากมดลูกต้องไม่เล็กเกินไป (ต้องปิดปากมดลูกได้หมด) ไม่ไหลหลุดลงมาหรือหลุดจากการครอบปากมดลูก

 

ข้อดีของหมวกครอบปากมดลูกคืออะไร?

ข้อดีของหมวกครอบปากมดลูก คือ

1. สตรีใช้คุมกำเนิดโดยไม่ต้องพึ่งพาการ

2. ไม่มีผลของยา(ฮอร์โมน)คุมกำเนิดต่อร่างกาย ไม่มีผลต่อประจำเดือน และประจำเดือนยังมาตามปกติ

3. สามารถใช้ในช่วงให้นมบุตรได้

4. สามารถใช้ได้ด้วยตนเองโดยไม่ต้องอาศัยบุคคลากรทางสาธารณสุข เช่น การใส่ห่วงคุมกำเนิด

5. เมื่อหยุดใช้ ภาวะการเจริญพันธุ์กลับมาทันที

 

ข้อด้อยของหมวกครอบปากมดลูกคืออะไร?

ข้อด้อยของหมวกครอบปากมดลูกคือ

1. มีโอกาสล้มเหลวจากการคุมกำเนิดได้ง่าย หากใช้ไม่ถูกต้อง

2. ขั้นตอนการใส่ยุ่งยากเล็กน้อย ต้องมีการใส่ก่อนมีเพศสัมพันธ์ และต้องมีการดึงอุปกรณ์ออก

3. ช่องคลอดอาจระคายเคืองต่อสารที่ใช้ทำหมวกครอบปากมดลูก ทำให้เกิดอาการคันได้

4. อาจทำให้มีตกขาวได้

5. หมวกครอบปากมดลูกค้างอยู่ในช่องคลอด เอาออกเองไม่ได้ ต้องมาโรงพยาบาล/สถานีอนามัย

6. หาซื้อได้ไม่สะดวก

7. ไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ทั้งหมดเช่น ซิฟิลิส หูดหงอนไก่ เนื่อง จากช่องคลอดยังสัมผัสกับอวัยวะเพศฝ่ายชายได้

 

บรรณานุกรม

  1. https://en.wikipedia.org/wiki/Diaphragm_(birth_control) [2019,April13]
  2. https://www.uptodate.com/contents/pericoital-contraception-diaphragm-cervical-cap-spermicide-and-sponge [2019,April13]