ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก (Paraympathetic nervous system)
- โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
- 14 มีนาคม 2564
- Tweet
- ระบบประสาทพาราซิมพาเทติกคืออะไร?
- การทำงานของระบบอวัยวะต่างๆที่สั่งการโดยระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
- โรคที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
- บรรณานุกรม
- กายวิภาคและสรีรวิทยาระบบประสาท (Anatomy and physiology of nervous system)
- ประสาทอัตโนมัติ ระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic nervous system)
- ระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympathetic nervous system)
- ระบบประสาทลำไส้ (Enteric nervous system)
ระบบประสาทพาราซิมพาเทติกคืออะไร?
ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก/ประสาทพาราซิมพาเทติก(Paraympathetic nervous system) คือ ระบบย่อยระบบหนึ่งในระบบประสาทอัตโนมัติ เป็นระบบที่ทำงานตรงข้ามกับระบบประสาทซิมพาเทติก ซึ่งสั่งการและอวัยวะต่างๆตอบสนองได้ช้ากว่า โดยหน้าที่หลักคือช่วยให้อวัยวะต่างๆสามารถทำงานอยู่ในภาวะปกติ
ระบบประสาทพาราซิมพาเทติก/ประสาทพาราซิมพาเทติก เป็นระบบทำงานเป็นอิสสระเพื่อให้ร่างกายอยู่ในภาวะ/กิจกรรมปกติ ที่เรียกว่า ‘Rest and digest หรือ Feed and breed activity’ ซึ่งการทำงานไม่ขึ้นโดยตรงกับการสั่งการของสมอง สมองสั่งการโดยตรงไม่ได้ ระบบประสาทนี้ควบคุมการทำงานของอวัยวะต่างๆในร่างกายควบคู่ไปกับระบบประสาทพาราซิมพาเทติกแต่สั่งให้ทำงานตรงกันข้าม เช่น ระบบหัวใจและหลอดเลือด, ระบบทางเดินหายใจ, ระบบทางเดินอาหาร, ต่อมเหงื่อ, ผิวหนัง, ระบบขับถ่าย, ตา, ต่อมหมวกไต
การทำงานของระบบประสาทพาราซิมพาเทติก/ประสาทพาราซิมพาเทติก จะเป็นการสั่งการของเซลล์ประสาทในก้านสมอง, เส้นประสาทสมอง, ลงมาจนถึงเส้นประสาทไขสันหลังระดับต่างๆจนถึงกระดูกกระเบนเหน็บช่วง S2,S4
การทำงานของระบบอวัยวะต่างๆที่สั่งการโดยระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
การทำงานของระบบอวัยวะต่างๆที่สั่งการโดยระบบประสาทพาราซิมพาเทติก/ ประสาทพาราซิมพาเทติก จะควบคู่ไปกับระบบประสาทซิมพาเทติกแต่ในทางตรงข้าม เช่น
- ระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น สั่งการ/ควบคุมให้ความดันโลหิต อัตราเต้นของหัวใจ และแรงบีบตัว อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- ระบบทางเดินหายใจ: เช่น อัตราหายใจปกติ
- ตา: เช่น หนังตาเปิดปกติ , รูม่านตาขยายอย่างปกติ
- ต่อมเหงื่อ: เหงื่ออกเหมือนในภาวะปกติทั่วไป
- หลอดเลือดผิวหนัง: หลอดเลือดผิวหนังขนาดปกติ ส่งผลให้อุณหภูมิที่ผิวหนังกลับเป็นปกติ
- ต่อมหมวกไต: สร้างฮอร์โมนอะดรีนาลีนในปริมาณปกติ
- รูขุมขน: ไม่มีอาการขนลุก
- ไต: สร้างเอนไซม์เรนินในระดับปกติ
- ระบบทางเดินอาหาร: การบีบตัวปกติ น้ำย่อยสร้างปกติ
- ตับ: ไม่มีการสลายน้ำตาลที่สะสมเกินปกติ
- ระบบขับถ่าย: กลับมาทำงานตามปกติ
- การทำงานของอวัยวะเพศชายปกติ
โรคที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทพาราซิมพาเทติก
ทางการแพทย์ อาจเกิดโรค/ภาวะผิดปกติจากการทำงานของระบบประสาทพาราซิมพาเทติก/ประสาทพาราซิมพาเทติกได้ เช่น
- ภาวะองคชาตแข็งค้าง
- ภาวะปัสสาวะไม่ออก (ฉี่ไม่ออก)
บรรณานุกรม
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553141/ [2021,March13]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Parasympathetic_nervous_system [2021,March13]
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
วว.รังสีรักษา และเวชศาสตร์นิวเคลียร์