ถุงน้ำอัณฑะ ภาวะน้ำขังเฉพาะที่รอบอัณฑะ (Hydrocele testis)

  • โดย ศาสตราจารย์เกียรติคุณ แพทย์หญิง พวงทอง ไกรพิบูลย์
  • 13 พฤษภาคม 2556
  • Tweet

ถุงน้ำอัณฑะ หรือ ภาวะน้ำขังเฉพาะที่รอบอัณฑะ คือ ภาวะที่มีของเหลวขังอยู่ในช่องที่ล้อมรอบอัณฑะ เป็นภาวะที่พบได้บ่อยภาวะหนึ่ง พบได้ในทุกอายุ อาจเกิดขึ้นข้างเดียว หรือทั้งอัณฑะซ้าย-ขวา โดยข้างซ้ายและข้างขวามีโอกาสเกิดได้ใกล้เคียงกัน

ในเด็กอ่อน ถุงน้ำอัณฑะมักเกิดจากช่องระหว่างอัณฑะกับช่องท้องยังปิดไม่สนิท (อัณฑะเมื่อแรกเกิดจะอยู่ในช่องท้อง และจะเคลื่อนตามช่องทางติดต่อระหว่างช่องท้องและถุงอัณฑะ ลงมาอยู่ในถุงอัณฑะก่อนคลอดหรือภายใน 1 เดือนหลังคลอด) น้ำจากช่องท้องจึงไหลลงมาขังรอบอัณฑะได้ ซึ่งภาวะเกิดในเด็กอ่อน ถุงน้ำจะค่อยๆยุบหายไปได้เอง

ในคนที่โตแล้ว ถุงน้ำอัณฑะมีสาเหตุจาก มีการสร้างน้ำของเซลล์เยื่อบุช่องท้องที่ยังเหลือหุ้มอัณฑะอยู่ หรือมีการสร้างน้ำจากที่เซลล์เนื้อเยื่อรอบอัณฑะ บาดเจ็บจากอุบัติเหตุ (เช่น การกระแทก หรือ การเสียดสี) หรือจากการอักเสบ รวมทั้งการอักเสบของอัณฑะเอง หรือบางครั้งจากเซลล์มะเร็งอัณฑะ (พบได้น้อย)

ถุงน้ำอัณฑะ มีขนาดโตได้ตั้งแต่เป็นเซนติเมตร ไปจนถึงหลายเซนติเมตร โดยจะไม่ยุบหายไป เมื่อถุงน้ำเกิดภายหลังเมื่อโตขึ้นแล้ว บางคนมีขนาดคงที่ บางคนถุงน้ำจะค่อยๆโตขึ้น ถุงน้ำเป็นภาวะไม่รุนแรง ไม่เปลี่ยนเป็นมะเร็ง ไม่ทำให้เป็นหมัน หรือมีผลต่อความรู้สึกทางเพศ อาจไม่มีอาการ หรือเพียงรู้สึกมีอะไรถ่วงๆอยู่หรือปวดหน่วงๆ แต่บางคนมีอาการเจ็บเล็กน้อยได้

แพทย์วินิจฉัยถุงน้ำอัณฑะ ได้จากการตรวจคลำถุงอัณฑะและอัณฑะ การส่องถุงอัณฑะและอัณฑะด้วยไฟฉาย เพราะแสงสว่างจะผ่านถุงน้ำได้แต่ผ่านก้อนเนื้อไม่ได้ และ/หรือจากการตรวจอัลตราซาวด์ถุงอัณฑะและอัณฑะ

การรักษาถุงอัณฑะคือ การตรวจติดตามขนาดโดยไม่มีวิธีรักษาอื่น และการผ่าตัดเมื่อถุงโตขึ้น หรือมีขนาดโต หรือ ผู้ป่วยมีอาการ อาจโดยศัลยแพทย์ หรือ ศัลยแพทย์เฉพาะทางโรคทางเดินปัสสาวะ/หมอยูโร/ศัลยศาสตร์ทางเดินปัสสาวะ (Urology/Urologist)

บรรณานุกรม

  1. Hydrocele http://en.wikipedia.org/wiki/Hydrocele [2013,Appril17].
  2. Hydrocele http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000518.htm [2013,April15].