ชักเกร็ง (Tonic seizure)

  • โดย ศ.นพ.สมศักดิ์ เทียมเก่า
  • 17 กันยายน 2564
  • Tweet
สารบัญ บทความที่เกี่ยวข้อง

บทนำ

การชัก/โรคลมชัก มีหลายรูปแบบดังที่ได้กล่าวมาแล้วในบทความก่อนๆ ซึ่งรูปแบบการ ชักอีกชนิดหนึ่งที่พบได้ไม่บ่อยคือ “ชักเกร็ง (Tonic seizure)” ที่ผู้ป่วยจะมีอาการตัวแข็งเกร็ง หมดสติ ก่อให้เกิดอุบัติเหตุได้ง่าย การชักเกร็งแบบนี้รักษาได้หรือไม่ หายหรือไม่ ใครมีโอกาส เป็นได้บ่อย ต้องติดตามบทความนี้ครับ

ชักเกร็งคืออะไร? มีอาการอย่างไร?

ชักเกร็ง

ชักเกร็ง/ลมชักแบบชักเกร็งคือ การชักแบบทั้งตัวชนิดหนึ่ง ผู้ป่วยจะมีอาการตัวแข็งเกร็ง ทันที กัดฟัน กัดกราม ขาดสติ ล้มลงกับพื้นทันที ระยะที่ชักนานไม่เกิน 20 วินาที

ชักเกร็งพบบ่อยหรือไม่?

อาการชักเกร็ง/ลมชักชนิดชักเกร็งนั้นพบได้ไม่บ่อย พบในเด็ก (นิยามคำว่าเด็ก)มากกว่าผู้ใหญ่ พบในผู้ ป่วยที่มีการชักแบบกลุ่มอาการชัก Lennox Gastaut syndrome (โรคความผิดปกติทางสมองของเด็กตั้งแต่เกิด) โดยมักพบร่วมกับรูปแบบการชักชนิดอื่นๆเช่น ชักกระตุก

สาเหตุของชักเกร็งคืออะไร?

สาเหตุที่พบบ่อยของชักเกร็ง/ลมชักแบบชักเกร็งคือ กลุ่มอาการชักแบบ Lennox Gastaut syndrome คือโรคที่เป็นความผิดปกติทางสมองของเด็กตั้งแต่เกิด และโรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง (Multiple sclerosis: MS)

ควรพบแพทย์เมื่อใด?

ถ้าสงสัยว่าผู้ป่วยจะมีการชักเกร็ง/ลมชักแบบชักเกร็ง ควรรีบพบแพทย์/ไปโรงพยาบาล หลังจากมีอาการ เพราะการชักแบบนี้จะมีอันตรายจากการเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย จึงควรรีบพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลให้เร็ว เพื่อการตรวจวินิจฉัยได้รับการรักษา เพื่อลดโอกาสเกิดอุบัติเหตุรุนแรง

แพทย์วินิจฉัยชักเกร็งได้อย่างไร?

แพทย์วินิจฉัยลมชักแบบชักเกร็งได้โดย

  • ใช้ข้อมูลทางอาการของผู้ป่วยที่เกิดขึ้น
  • การตรวจร่างกายทั่วไป
  • การตรวจร่างกายทางระบบประสาท
  • การตรวจเพื่อการสืบค้นเพิ่มเติมเพื่อหาสาเหตุความผิดปกติในสมอง เช่น
    • การตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง
    • ตรวจทางรังสีวินิจฉัยสมอง เช่น เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (ซีทีสแกน) และ/หรือ เอมอาร์ไอ

อาการผิดปกติอื่นที่ล้มคล้ายลมชักเกร็งมีอะไรบ้าง?

อาการผิดปกติสาเหตุอื่นๆที่ล้มลงทันทีคล้ายโรคลมชักเกร็งคือ การล้มลงจากสาเหตุอื่นๆ เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะชนิดรุนแรง การยืนหลับ โรคลมชักตัวอ่อน

ชักเกร็งอันตรายหรือไม่?

การชักเกร็ง/โรคลมชักเกร็งเป็นการชักที่อันตราย เพราะเกิดการล้มลงทันที ศีรษะกระ แทกพื้นเกิดอุบัติเหตุรุนแรงได้ง่าย

รักษาชักเกร็งอย่างไร?

การรักษาลมชักเกร็งได้แก่

  • การทานยากันชัก
  • การผ่าตัดสมองถ้าพบรอยโรคที่สมองที่ต้องผ่าตัด เช่น เนื้องอกสมอง/มะเร็งสมอง
  • หรือกรณีที่ผู้ป่วยไม่ตอบสนองต่อการทานยากันชักฯอาจต้องพิจารณาผ่าตัดตัวเชื่อมสมอง 2 ข้าง (Callosotomy)
  • นอกจากนั้น เช่น
    • การทานอาหารคีโตเจนิค(Ketogenic diet): อาหารสำหรับเด็กโรคลมชัก ที่ช่วยลดสารอาหารจากคาร์โบไฮเดรตที่จะกระตุ้นให้เกิดอาการชักได้แก่ อาหารประเภทไขมันสูง โปรตีนปริมาณที่เพียงพอต่อการเจริญเติบโตของเด็ก แต่คาร์โบไฮเดรตต่ำ)
    • การกระตุ้นเส้นประสาทเวกัส (Vagus nerve stimulation): เส้นประสาทที่อาจส่งกระแสประสาทกระตุ้นให้เกิดการชักได้ การกระตุ้นฯจะโดยศัลยแพทย์ระบบประสาท ซึ่งใช้การกระตุ้นด้วยไฟฟ้าจากเครื่องกระตุ้น ณ จุดเริ่มต้นของเส้นประสาทนี้ที่ฐานสมอง

ผู้ป่วยควรระวังทำกิจกรรมใดบ้าง?

เนื่องจากอาการที่เกิดขึ้นในลมชักเกร็ง มีอาการขึ้นมาทันที ล้มลงกับพื้น จึงเกิดอุบัติเหตุได้ง่าย ดังนั้นต้องระมัดระวังในการทำกิจกรรมที่เกิดอุบัติเหตุได้ง่ายเช่น การขับรถ อยู่ใกล้แหล่ง น้ำ อาบน้ำในอ่าง ในคลอง แม่น้ำ ว่ายน้ำ อยู่ในที่สูง ทำงานกับเครื่องจักรกล ของมีคม ทำกับ ข้าวกับเตาไฟ เตาแก้ส

ดูแลตนเองอย่างไร?

เมื่อเป็นโรคลมชักเกร็ง ควรดูแลตนเอง ดังนี้เช่น

  • ปฏิบัติตาม แพทย์ พยาบาล แนะนำอย่างเคร่งครัด
  • กินยากันชัก(ยาต้านชัก)ที่แพทย์สั่งให้ครบถ้วนถูกต้อง ไม่ขาดยา ไม่หยุดยาเอง
  • กินอาหารตาม แพทย์ พยาบาล โภชนากร แนะนำ
  • ไม่สูบบุหรี่ ไม่ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะมีผลต่อการทำงานของสมอง
  • ไม่ทำงานหรือทำกิจกรรมที่เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุรุนแรงดังกล่าวแล้วในหัวข้อก่อนหน้านี้
  • พบแพทย์/มาโรงพยาบาลตามแพทย์นัดเสมอ

ผู้ป่วยควรพบแพทย์ก่อนนัดเมื่อใด?

ผู้ป่วยลมชักเกร็งควรพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลก่อนนัดเมื่อ

  • มีอาการชักบ่อย รุนแรงกว่าเดิม
  • เปลี่ยนรูปแบบการชักเช่น มีการชักกระตุกร่วมด้วย
  • ประสบอุบัติเหตุจากการชัก
  • สงสัยแพ้ยากันชักเช่น ขึ้นผื่น ปวดหัว คลื่นไส้-อาเจียน ท้องเสีย หลังทานยากันชัก
  • เมื่อกังวลในอาการ

ชักเกร็งมีการพยากรณ์โรคอย่างไร?

การพยากรณ์โรคในลมชักเกร็งจะแตกต่างกันในแต่ละบุคคล ขึ้นกับอายุเมื่อเกิดโรค สา เหตุ ตำแหน่งของรอยโรคในสมอง การตอบสนองต่อยากันชัก และการปฏิบัติตามแพทย์ พยาบาล แนะนำในการใช้ชีวิตประจำวัน ซึ่งส่วนใหญ่หยุดยากันชักฯได้ แต่บางรายอาจต้องกินยากันชักฯตลอดไป

ป้องกันชักเกร็งได้อย่างไร?

เมื่อดูจากสาเหตุดังกล่าวในหัวข้อ สาเหตุ ปัจจุบันยังป้องกันลมชักแบบชักเกร็งไม่ได้

สรุป

จะเห็นได้ว่าการชักเกร็ง/ลมชักแบบชักเกร็งนั้นมีความรุนแรงไม่ต่างกับการชักแบบ ลมบ้าหมู แต่คนส่วนใหญ่ไม่รู้จัก ผมหวังว่าบทความนี้จะสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องต่อการชักเกร็ง