article detail

อะมอกซิซิลลิน (Amoxicillin)

• โดย เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร
• 26 กันยายน 2554
• Tweet

• บทนำ
• ยาอะมอกซิซิลลินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?
• ยาอะมอกซิซิลลินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?
• ยาอะมอกซิซิลลินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?
• ยาอะมอกซิซิลลินมีขนาดรับประทานอย่างไร?
• เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?
• หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?
• ยาอะมอกซิซิลลินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?
• มีข้อควรระวังการใช้ยาอะมอกซิซิลลินอย่างไร?
• ยาอะมอกซิซิลลินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?
• ควรเก็บรักษายาอะมอกซิซิลลินอย่างไร?
• ยาอะมอกซิซิลลินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?
• บรรณานุกรม

• ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug)
• ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด
• ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics)
• แบคทีเรีย: โรคจากแบคทีเรีย (Bacterial infection)
• เชื้อไวรัส โรคติดเชื้อไวรัส (Viral infection)
• โรคติดเชื้อ ภาวะติดเชื้อ (Infectious disease)

บทนำ

ยาอะมอกซิซิลลิน (Amoxicillin) จัดอยู่ในยาปฏิชีวนะกลุ่มเพนิซิลลิน (Penicillins) ถือเป็นยาฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่ใช้แพร่หลาย มักเกิดความเข้าใจผิดมากพอสมควร เพราะหลายครั้งผู้ป่วยที่เป็นไข้หวัด/โรคหวัด จะเรียกหาอะมอกซิซิลลินกินแก้เจ็บคอ แต่ไข้หวัดเกิดจากเชื้อไวรัส อะมอกซิซิลลินฆ่าไวรัสไม่ได้ ฆ่าได้แต่แบคทีเรีย ดังนั้นเป็นไข้หวัดยังไม่ต้องใช้อะมอกซิซิลลิน

ยาอะโมซิซิลลินมีสรรพคุณ (คุณสมบัติ) อย่างไร?

ยาอะมอกซิซิลลินมีสรรพคุณรักษาโรคติดเชื้อแบคทีเรียได้หลายโรค เช่น การติดเชื้อในช่องปาก คอ ปอด (ปอดอักเสบ/ปอดบวม) หูชั้นกลาง (หูติดเชื้อ/หูน้ำหนวก) หลอดลม (หลอดลมอักเสบ) และ ระบบทางเดินอาหาร (ลำไส้อักเสบ)

ยาอะมอกซิซิลลินมีกลไกการออกฤทธิ์อย่างไร?

กลไกการออกฤทธิ์ของยาอะมอกซิซิลลินคือ ยาไปทำลายผนังเซลของเชื้อโรคทำให้เชื้อโรคตาย ทั้งนี้เส้นทางที่นำยาไปฆ่าเชื้อโรคได้คือ เลือดในร่างกายของเรานั่นเอง โดยระดับยาในเลือดที่มีความเข้มข้นถึงจุดที่ฆ่าเชื้อโรคได้ จะยับยั้งการแพร่พันธุ์ของเชื้อโรคในร่างกาย ซึ่งต้องได้รับยาที่ถูกขนาดและต่อเนื่องเป็นระยะเวลาที่เพียงพอการรักษาจึงได้ผลดี

ยาอะมอกซิซิลลินสามารถรับประทานก่อนอาหารหรือหลังอาหารก็ได้ ถือเป็นข้อดีและความสะดวกในการใช้ยาตัวนี้

ยาอะมอกซิซิลลินมีรูปแบบการจัดจำหน่ายอย่างไร?

รูปแบบการจัดจำหน่ายของยาอะมอกซิซิลลินคือ

• แคปซูล ขนาด 250 และ 500 มิลลิกรัม
• ชนิดเม็ด ขนาด 500 และ 875 มิลลิกรัม
• ชนิดผงละลายน้ำ 125, 200, 250 และ 400 มิลลิกรัม
• ยาฉีด ขนาด 250, 500 และ 1,000 มิลลิกรัม
• ยาเม็ดที่ผสมกับยาอื่นเช่น ยาในท้องตลาดที่มีชื่อการค้าเช่น ออกเมนติน (Augmentin), อะมอกซิคราฟ (Amoksiklav)

ยาอะมอกซิซิลลินมีขนาดรับประทานอย่างไร?

ด้วยยาอะมอกซิซิลลินนี้ใช้รักษาโรคต่างๆหลายโรคอาทิเช่น โรคโกโนเรีย (แบบที่ไม่รุนแรงมาก) โรคเหงือกบวม โรคติดเชื้อเอช ไพโลริ หรืออาจออกเสียงว่า เอช ไพโลไร (H. pylori) ของกระเพาะอาหาร และใช้ป้องกันการติดเชื้อจากการรักษาฟันเช่น หลังถอนฟัน ซึ่งในแต่ละกลุ่มของโรค มีวิธีกินยาและขนาดการใช้ยาที่แตกต่างกันไป ทั้งนี้ขึ้นกับชนิดของเชื้อโรคและความรุนแรง ดังนั้นจึงควรให้แพทย์เป็นผู้วินิจฉัยสั่งจ่ายยาที่เหมาะสม ไม่ควรซื้อรับประทานเอง

เมื่อมีการสั่งยาควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรอย่างไร?

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมทั้งยาอะมอกซิซิลลิน ผู้ป่วยควรแจ้งแพทย์/พยาบาลและเภสัชกรดังนี้

• ประวัติแพ้ยาทุกชนิดและอาการจากการแพ้ยาเช่น กินยาแล้ว คลื่นไส้มาก ขึ้นผื่น หรือ แน่นหายใจติดขัด/หายใจลำบาก
• มีโรคประจำตัวต่างๆรวมทั้งกำลังกินยาอะไรอยู่ เพราะยาอะมอกซิซิลลินอาจส่งผลให้อาการของโรคเหล่านั้นรุนแรงขึ้น หรือเกิดปฏิกิริยาระหว่างยากับยาอื่นๆที่กินอยู่ก่อนแล้ว
• หากเป็นสุภาพสตรีควรแจ้งว่าอยู่ในภาวะตั้งครรภ์หรือไม่ หรือกำลังให้นมบุตรหรือไม่ เพราะมียาหลายตัวสามารถผ่านรกหรือผ่านเข้าสู่น้ำนมและเข้าสู่ทารก ก่อผลข้างเคียงต่อทารกได้

หากลืมรับประทานยาควรทำอย่างไร?

หากลืมรับประทานยาอะมอกซิซิลลินสามารถรับประทานยาเมื่อนึกขึ้นได้ หากการลืมทานยาใกล้กับมื้อถัดไป ให้รับประทานขนาดปกติโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า

ยาอะมอกซิซิลลินมีผลไม่พึงประสงค์อย่างไร?

ผลอันไม่พึงประสงค์ (ผลข้างเคียง) ของยาอะมอกซิซิลลินคือ อาจทำให้เกิดผื่นคัน ลมพิษ หรือมีอาการหอบหืด หากพบอาการหายใจมีเสียงหวีด (อาการของหอบหืด) หลังใช้ยา ควรต้องหยุดใช้ยาทันทีและรีบพบแพทย์/ไปโรงพยาบาล

มีข้อควรระวังการใช้ยาอะมอกซิซิลลินอย่างไร?

ระวังการใช้ยาอะมอกซิซิลลินกับผู้ที่แพ้ยา (การแพ้ยา) กลุ่มเพนิซิลลิน ผู้ป่วยหอบหืด ผู้ ป่วยโรคตับโรคไต และหญิงมีครรภ์ หญิงที่ให้นมบุตร ซึ่งผู้ป่วยในกลุ่มเหล่านี้ไม่ควรซื้อยารับประ ทานเอง ควรต้องได้รับคำแนะนำและให้แพทย์เป็นผู้สั่งจ่ายยาเท่านั้น นอกจากนั้นคือห้ามใช้ยาหมดอายุ

***** อนึ่ง ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึงยาแผนปัจจุบันทุกชนิด (รวมถึงยาอะมอกซิซิลลินด้วย) ยาแผนโบราณทุกชนิด และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิดควรต้องปฏิบัติตามข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ haamor.com บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

ยาอะมอกซิซิลลินมีปฏิกิริยาระหว่างยากับยาตัวอื่นอย่างไร?

ปฏิกิริยาระหว่างยาอะมอกซิซิลลินกับยาตัวอื่นที่พบบ่อยคือ

• การกินร่วมกับยารักษาโรคเก๊าท์อาจก่อให้เกิดผื่นคันตามร่างกายและอาจลุกลามถึงขั้นรุนแรง ซึ่งยารักษาโรคเก๊าท์เช่น ยาอัลโลพูรินอล (Allopurinol)
• การกินร่วมกับยาเม็ดคุมกำเนิดจะลดประสิทธิภาพของการคุมกำเนิดจึงอาจตั้งครรภ์ได้ ซึ่งยาเม็ดคุมกำเนิดเช่น ยาไดเนสตรอล (Dienestrol) ยาไดอีธิลสติลเบสทรอล (Diethylstilboestrol) และยาสติลเบสทรอล (Stilboestrol)

ควรเก็บรักษายาอะมอกซิซิลลินอย่างไร?

การเก็บรักษายาอะมอกซิซิลลินในทุกรูปแบบบรรจุ ให้เก็บในที่แห้ง ระวังความชื้น เก็บในที่ที่พ้นแสงแดด อุณหภูมิไม่ควรเกิน 25 องศาเซลเซียส (Celsius) ยาผงสำหรับเด็กที่ละลายน้ำแล้วจะต้องเก็บในตู้เย็นเพื่อชะลอความเสื่อมของยา แต่ห้ามเก็บในช่องแช่แข็ง ต้องเก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง และไม่ควรเก็บยาในห้องน้ำ

ยาอะมอกซิซิลลินมีชื่ออื่นอีกไหม? ผลิตจากบริษัทอะไรบ้าง?

ชื่ออื่นๆทางการค้าของยาอะมอกซิซิลลิน และบริษัทผู้ผลิตในประเทศไทยเช่น

บรรณานุกรม

1. Antibiotics. http://www.mims.com/Thailand/drug/search/ [2014,Oct11]
2. Christopher Walsh . (2001). Antibiotics http://books.google.co.th/books [2014,Oct11]
3. Antibacterial http://en.wikipedia.org/wiki/Antibacterial [2014,Oct11]

Updated 2014, Oct 11