การตรวจปัสสาวะดูการตั้งครรภ์ และการแปลผล
- โดย ภก. กรชัย ฉันทจิรธรรม
- 3 พฤษภาคม 2556
- Tweet
การตรวจปัสสาวะดูการตั้งครรภ์ คือ การตรวจหาฮอร์โมนในร่างกายตัวหนึ่งคือ Human Chrionic Gonadotrophin (HCG) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ผลิตจากรกของตัวอ่อนที่เกาะติดกับผนังมดลูก
ฮอร์โมนนี้เมื่อสร้างแล้วก็จะผ่านเข้าสู่กระแสเลือด เมื่อเลือดผ่านมากรองที่ไต บางส่วนก็จะออกมากับปัสสาวะได้ การตรวจฮอร์โมนนี้ จึงตรวจได้ทั้งในเลือดและในปัสสาวะ เพราะฉะนั้น ถ้าตรวจพบฮอร์โมนนี้ในเลือด และในปัสสาวะ ก็แปลว่า มีการตั้งครรภ์ (ท้อง) ฮอร์โมนตัวนี้ทำหน้าที่รักษาครรภ์ไว้ไม่ให้เกิดการแท้ง โดยระดับฮอร์โมน HCG จะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในการตั้ง ครรภ์ช่วงแรกๆ
แต่การตรวจปัสสาวะ เป็นวิธีที่สะดวก ง่าย ค่าใช้จ่ายไม่แพง และสามารถตรวจได้ด้วยตน เอง รวมทั้งประสิทธิภาพการวินิจฉัยสูงมากกว่า 90% จึงเป็นการตรวจที่แพทย์แนะนำให้ตรวจเป็นเบื้องตนเมื่อสงสัยการตั้งครรภ์
การตรวจปัสสาวะ ปัจจุบันสะดวกมาก เนื่องจากมีชุดตรวจสำเร็จรูป สำหรับตรวจปัสสาวะด้วยตนเอง วางจำหน่ายมากมายหลายยี่ห้อ หลากหลายราคา
ชุดตรวจปัสสาวะสำหรับการตั้งครรภ์ เมื่อซื้อมาแล้วให้เก็บที่อุณหภูมิ 4-30 องศาเซล เซียส (อุณหภูมิห้องก็ได้) เมื่อฉีกซองออกมาแล้ว ต้องตรวจทันทีจึงจะได้ผลการตรวจที่ถูกต้อง ถ้าฉีกมาแล้วยังไม่ตรวจ ก็สามารถเก็บได้ 1 ชั่วโมง มิฉะนั้นประสิทธิภาพการตรวจจะลดลง เนื่องจากโดนความชื้น
ปัสสาวะที่ใช้ตรวจที่เหมาะสม ควรใช้ปัสสาวะตอนเช้าหลังตื่นนอน เพราะว่าเข้มข้น ยังไม่ถูกเจือจางจากน้ำที่เราดื่มเข้าไป (ปริมาณสารต่างๆในปัสสาวะจึงยังเข้มข้น มีโอกาสตรวจพบได้ดีกว่าเมื่อปัสสาวะเจือจาง) และที่สำคัญคือต้องเป็นปัสสาวะที่เก็บมาใหม่ๆ
ปกติในชุดตรวจจะมีอุปกรณ์มาให้พร้อมเสร็จสรรพ มีทั้งแบบตลับ (Test Pack) หรือแถบจุ่ม (Test Strip) หรือ แบบแผ่นหยด
ก่อนการตรวจ ควรต้องอ่านฉลากกำกับแนะนำวิธีตรวจให้เข้าใจดีก่อน และปฏิบัติทุกขั้น ตอนตามนั้นให้ถูกต้อง ครบถ้วน
การอ่านผล เพื่อให้ถูกต้องแม่นยำ ควรอ่านภายใน 5 นาที ถ้าทิ้งไว้นานกว่านี้ ผลอาจคลาดเคลื่อนได้
การแปลผล
- ถ้าขึ้น 2 ขีด แสดงว่าให้ ผลบวก แปลผลได้ว่า ตั้งครรภ์
- ถ้าขีดขึ้น ขีดเดียว แสดงว่าให้ ผลลบ แปลว่า ไม่ตั้งครรภ์
- ถ้าไม่ขึ้นสักขีด แสดงว่า อ่านผลไม่ได้ หรือ แถบตรวจเสีย แปลว่าชุดตรวจนั้นเสีย อาจเกิดจากการผลิต หรือเก็บไม่ถูกวิธี หรือ หมดอายุ หรือ ตรวจไม่ถูกวิธี
การตรวจแล้วให้ผลบวก แปลว่า ท้อง แต่อาจไม่แน่เสมอไป เพราะชุดตรวจของบางบริษัทไวมาก แม้ฮอร์โมนอื่นที่ไม่ใช่ฮอร์โมน HCG ก็ให้ผลบวกปลอมก็มี แต่พบไม่บ่อยนัก ผิด พลาดประมาณ 1-2%
การตรวจการตั้งครรภ์ด้วยปัสสาวะโดยตนเอง เป็นการตรวจเบื้องต้นต้องระมัดระวังในการแปลผล เมื่อตรวจแล้วได้ผลอย่างไร ควรไปตรวจกับแพทย์อีกครั้ง เป็นการเหมาะสมที่สุด
บรรณานุกรม
- ตรวจปัสสาวะตั้งครรภ์ http://www.vcharkarn.com/vcafe/83824 [2013,April 7]
- http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=mamydd&month=31-03-2009&group=7&gblog=2 [2013,April 7]
ภก. กรชัย ฉันทจิรธรรม
เภสัชกร