คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ยาไมเกรน
1. ยาบรรเทาอาการปวดศีรษะไมเกรนแบบเฉียบพลัน ใช้บรรเทาอาการปวดศีรษะแบบไมเกรนทั้งชนิดที่มีและไม่มีอาการเตือนล่วงหน้าก่อนการปวดศีรษะ (Aura): ได้แก่
- ยาแก้ปวด/ ยาลดไข้ ทั่วไป: ได้แก่ Paracetamol, Acetaminophen
- ยาแก้ปวดและยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs): เช่น Aspirin, Ibuprofen, Naproxen, Diclofenac
- ยาแก้ปวดชนิดผสม: ได้แก่ ยาสูตรผสมระหว่างพาราเซตามอล แอสไพริน และคาเฟอีน, ยาสูตรผสมระหว่างพาราเซตามอลและฟีโนบาร์บิทาล
- ยาแก้ปวดกลุ่มโอปิออยด์ (Opioids): เช่น Morphine, Tramadol, Codeine
- ยาแก้ปวดศีรษะไมเกรนกลุ่มเออร์กอตอัลคาลอยด์ (Ergot alkaloids): ได้แก่ Ergotamine ซึ่งมักผสมกับยาอื่น เช่น คาเฟอีน
- ยาแก้ปวดศีรษะไมเกรนกลุ่มทริปแทน (Triptans): เช่น Sumatriptan, Naratriptan, Zolmitriptan
2. ยาป้องกันการเกิดอาการไมเกรน (นอกจากใช้ป้องกัน ยังสามารถใช้ในผู้ป่วยที่มีข้อห้ามใช้ของกลุ่มยาบรรเทาอาการปวดในข้อ1 และ/หรือในผู้ป่วยที่ทนอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาแก้ปวดไมเกรนบางชนิดไม่ได้ หรือในผู้ที่อาการปวดศีรษะไมเกรนรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน): ได้แก่
- ยาออกฤทธิ์ปิดกั้นตัวรับเบต้า (Beta blockers): เช่น Propranolol, Atenolol, Metoprolol, Nadolol
- ยาแก้/ยาต้านซึมเศร้ากลุ่มไตรไซคลิก (Tricyclic Antidepressants): เช่น Amitriptyline, Nortriptyline, Imipramine
- ยาออกฤทธิ์ปิดกั้นช่องแคลเซียม (Calcium channel blockers): เช่น Verapamil, Diltiazem
- ยากันชัก (Antiepileptic drugs): เช่น Gabapentin, Valproate, Topiramate
- ยาต้านตัวรับซีโรโทนิน (Serotonin antagonist): เช่น Methysergide, Cyproheptadine
- โบทูไลนุม ทอกซิน ชนิดเอ (Botulinum Toxin type A, BOTOX)
3. ยารักษาเสริมสำหรับอาการปวดศีรษะไมเกรน โดยใช้บรรเทาอาการคลื่นไส้ อาเจียนจากการปวดศีรษะไมเกรน: ได้แก่
- ยาแก้คลื่นไส้ อาเจียน: เช่น Domperidone, Metoclopramide, Prochlorperazine, Chlorpromazine
- ไม่ควรใช้ยารักษาอาการปวดศีรษะไมเกรนในการป้องกันอาการปวดศีรษะแบบไมเกรน ยกเว้นกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการไมเกรนสัมพันธ์กับรอบเดือน/รอบประจำเดือน ซึ่งสามารถใช้ยานี้ตั้งแต่ 1 สัปดาห์ก่อนมีประจำเดือน และใช้ต่อเนื่องจนถึงวันสุดท้ายของการมีประจำเดือน
- ไม่ควรกินยารักษาอาการปวดศีรษะไมเกรนบ่อยๆ หรือใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน เพราะอาจเกิดภาวะถอนยาเมื่อหยุดยา ส่งผลให้กลับมามีอาการปวดศีรษะไมเกรนอย่างรุนแรง (Rebound headache)
- ยากลุ่ม Ergot alkaloids ทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยา โดยอาการที่พบได้บ่อยคือ คลื่นไส้ อาเจียน จึงสามารถใช้ยาแก้คลื่นไส้อาเจียนเพื่อป้องกันหรือบรรเทาอาการดังกล่าวได้
- ควรระวังการใช้ยากลุ่ม Triptans ร่วมกับยารักษา/ยาต้านโรคซึมเศร้ากลุ่ม Selective serotonin re-uptake inhibitor (SSRIs) หรือกลุ่ม Serotonin noradrenaline re-uptake inhibitors (SNRIs) เพราะอาจทำให้เกิดภาวะ Serotonin syndrome ดังนั้นหากจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน ผู้ป่วยและญาติควรเฝ้าสังเกตความผิดปกติของผู้ป่วย เช่น ภาวะความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลงไป กล้ามเนื้อทำงานผิดปกติ (เช่น กระตุกผิดปกติ) หากมีอาการรุนแรง ควรหยุดยานั้นๆ แล้วรีบไปพบแพทย์ทันที
อนึ่ง ถ้าอาการปวดศีรษะรุนแรง ร่วมกับมีไข้หรืออาเจียนมาก ไม่ว่าเป็นโรคไมเกรนอยู่แล้วหรือไม่เคยปวดศีรษะเรื้อรังมาก่อน ควรรีบไปพบแพทย์ เพราะอาจมีโรคอื่นเกิดขึ้นมาใหม่ เช่น โรคสมองอักเสบหรือเนื้องอกสมอง ส่วนผู้ที่มีอาการปวดศีรษะเรื้อรังบ่อยๆ ไม่ควรซื้อยากินเอง เพราะอาจไม่ตรงกับโรค อาจทำให้เกิดการติดยา มีผลข้างเคียง และผู้ป่วยควรสังเกตตัวเองให้ดีว่า สิ่งใดเป็นปัจจัยกระตุ้นให้อาการปวดศีรษะกำเริบขึ้นมาจะได้หลีกเลี่ยง