คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : โคลนาซีแพม (Clonazepam)
ยาโคลนาซีแพม(Clonazepam) เป็นยาในกลุ่มเบนโซไดอะซีปีน (Benzodiazepine) ที่ออกฤทธิ์ได้นานประมาณ 6–12 ชั่วโมง ทางคลินิกนำมาใช้
- บำบัดป้องกันการเกิดลมชักทั้งในเด็กและในผู้ใหญ่
- บำบัดอาการโรคแพนิค (Panic disorder)/ภาวะตื่นตระหนกในผู้ใหญ่
- ผลต่อระบบเลือด: เช่น โลหิตจาง เกิดภาวะ Leukopenia (เม็ดเลือดขาวต่ำ)Thrombocytopenia (เกล็ดเลือดต่ำ) Eosinophilia (เม็ดเลือดขาวชนิด Eosinophilในเลือดสูง) และมีเลือดออกใต้ผิวหนัง/ห้อเลือด
- ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น ท้องผูกหรือไม่ก็ท้องเสีย เบื่ออาหาร ปวดท้อง ปากแห้ง เกิดแผลที่เหงือก
- ผลต่อระบบประสาท: เช่น วิงเวียน กระสับกระส่าย เดินเซ สติปัญญาลดลง ความจำด้อยลง กล้ามเนื้ออ่อนแรง ปวดศีรษะ หนังตากระตุก พูดไม่ชัด
- ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด: เช่น ชีพจรเต้นเร็ว เจ็บหน้าอก ความดันโลหิตต่ำ หัวใจเต้นผิดปกติ หน้าแดง หลอดเลือดดำที่ขาอักเสบ (หลอดเลือดอักเสบ)
- ผลต่อตับ: เช่น ค่าเอนไซม์การทำงานของตับในเลือดสูงขึ้น และอาจมีภาวะตับโต
- ผลต่อระบบภูมิคุ้มกันต้านทานโรค: เช่น ติดเชื้อง่าย เช่น ติดไวรัสเริม
- ผลต่อผิวหนัง: เช่น ผมร่วง เกิดผื่นคัน เกิดสิว ลมพิษ รู้สึกแสบร้อนที่ผิวหนัง
- ผลต่อระบบทางเดินปัสสาวะ: เช่น เกิดโรคติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ ปัสสาวะลำบาก/ปัสสาวะขัด ปัสสาวะบ่อย เลือดออกจากท่อทางเดินปัสสาวะ/ปัสสาวะเป็นเลือด
- ผลต่อระบบเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น เบื่ออาหาร ร่างกายขาดน้ำ/ กระหายน้ำ/ภาวะขาดน้ำ น้ำหนักตัวเพิ่มหรือไม่ก็ลด เกิดภาวะ/โรคเกาต์ กล้ามเนื้ออ่อนแรง ปวดหลัง ปวดขา ปวดคอ ปวดข้อ เป็นตะคริวที่ขา
- ผลต่อตา: เช่น ตาพร่า
- ผลต่อสภาพจิตใจ: เช่น เซื่องซึม สับสน ประสาทหลอน ก้าวร้าว อยู่ไม่สุข วิตกกังวล นอนไม่หลับ ฝันร้าย มีความรู้สึกอยากทำร้ายตนเอง
- ผลต่อระบบทางเดินหายใจ: เช่น เกิดโรคติดเชื้อที่ช่องทางเดินหายใจส่วนบน ไซนัสอักเสบ เยื่อจมูกอักเสบ ไอ หลอดลมอักเสบ
- ห้ามปรับขนาดรับประทานหรือหยุดการใช้ยานี้โดยไม่ปรึกษาแพทย์
- ห้ามใช้ยานี้กับสตรีตั้งครรภ์ รวมถึงสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตร ด้วยตัวยาสามารถส่งผลต่อทารกได้ การจะใช้ยานี้กับผู้ป่วยกลุ่มนี้ต้องให้แพทย์เป็นผู้พิจารณาเท่านั้น
- ห้ามใช้ยานี้กับผู้ป่วยโรคต้อหินแบบเฉียบพลัน ผู้ป่วยโรคตับระยะรุนแรง ผู้ป่วยโรคระบบเดินหายใจในระดับรุนแรง และกับผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง
- ห้ามรับประทานยานี้พร้อมกับสุราหรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนประกอบ
- ระวังการใช้ยานี้กับผู้ป่วยด้วยโรคไตวายเรื้อรัง ผู้ที่มีประวัติโรคพิษสุราเรื้อรัง
- ระวังการใช้ยานี้กับผู้สูงอายุ ด้วยเสี่ยงกับการเกิดภาวะซึมเศร้า และอาจมีอาการวิตกกังวลตามมา
- หลีกเลี่ยงการใช้ยานี้เป็นระยะเวลานานต่อเนื่อง เพื่อป้องกันการติดยา
- ระหว่างการใช้ยานี้ ต้องระมัดระวังเรื่องการขับขี่ยวดยานพาหนะหรือการทำงานกับเครื่องจักรต่างๆ ด้วยมักเกิดอาการวิงเวียนจากการใช้ยานี้ จนอาจเกิดอันตรายได้ง่าย
- รับประทานยานี้ต่อเนื่อง ตรงตามขนาด และเวลาในแต่ละวัน ตามแพทย์สั่ง
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาโคลนาซีแพมร่วมกับยา Fentanyl, Propoxyphene ด้วยจะทำให้ร่างกายได้รับผลข้างเคียงจากยาโคลนาซีตามมาได้มากยิ่งขึ้น เช่น ง่วงนอน วิงเวียน สับสน ขาดสมาธิ
- การใช้ยาโคลนาซีแพมร่วมกับยา Buprenorphine จะเกิดฤทธิ์กดการทำงานของระบบประสาทส่วนกลางมากยิ่งขึ้น ส่งผลกดการทำงานของอวัยวะระบบหายใจ และมีภาวะโคม่าตามมาจนเป็นเหตุให้เสียชีวิตได้จากภาวะหายใจล้มเหลว หากมีความจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดการรับประทานให้เหมาะสมเป็นกรณีๆ ไป
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาโคลนาซีแพมร่วมกับยา Droperidol ด้วยจะทำให้เกิดความเสี่ยงของหัวใจเต้นผิดจังหวะตามมา
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาโคลนาซีแพมร่วมกับยา Olanzapine ด้วยจะทำให้เกิดความดันโลหิตต่ำ ชีพจรเต้นเบา วิงเวียน ง่วงนอน หากมีความจำเป็นต้องใช้ยาร่วมกัน แพทย์จะปรับขนาดการรับประทานให้เหมาะสมเป็นกรณีบุคคลไป