คำถามเกี่ยวกับโรค
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : ไขมันในเลือด
ก. ไขมันคอเลสเตอรอล มีประโยชน์ในการช่วยสร้างผนังของเซลล์ ฮอร์โมนบางชนิด วิตามินดี และเป็นส่วนประกอบในน้ำดี แบ่งเป็น 2 ชนิดหลัก คือ
- ไขมันแอลดีแอล (LDL) - เป็นไขมันไม่ดี ส่งเสริมให้หลอดเลือดแดงแข็งจากการจับตัวของไขมันที่ผนังหลอดเลือด
- ไขมันเอชดีแอล (HDL) - เป็นไขมันที่ดี ช่วยกำจัดไขมันแอลดีแอลออกจากผนังหลอดเลือด
ข. ไขมันไตรกลีเซอไรด์ (TG/TAG) เป็นไขมันอีกชนิดที่เป็นสาเหตุให้หลอดเลือดแข็ง อาจเพิ่มโอกาสให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ และโรคหลอดเลือดสมอง
- อายุ: ผู้สูงอายุมักมีไขมันในเลือดสูงกว่าคนวัยอื่น โดยเฉพาะในหญิงวัยหมดประจำเดือน
- เพศ: เพศหญิงมักมีไขมันในเลือดโดยเฉพาะชนิด LDL สูง
- น้ำหนักตัว: ไขมันในเลือดมักจะสูงในผู้ที่เป็นโรคอ้วนและน้ำหนักตัวเกิน
- อาหารที่บริโภค: ไขมันในเลือดจะสูงขึ้นเมื่อบริโภคอาหารไขมันสูงต่อเนื่อง
- พันธุกรรม: ผู้มีคนในครอบครัวโดยเฉพาะครอบครัวสายตรงเป็นโรคไขมันในเลือดสูง มีโอกาสมีไขมันในเลือดสูงกว่าคนทั่วไปที่ไม่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคไขมันในเลือดสูง
- การออกกำลังกาย: คนที่ขาดการออกกำลังกาย ไขมันในเลือดมักสูง
- สาเหตุจากกระบวนการเมตาบอลิซึมของไขมันที่ผิดปกติเอง แบ่งออกตามชนิดของไขมันในเลือดดังนี้
- ระดับคอเลสเตอรอลสูงกว่าปกติแต่ระดับไตรกลีเซอไรด์ปกติ
- ทั้งระดับไตรกลีเซอไรด์และระดับคอเลสเตอรอลสูงกว่าปกติ
- สาเหตุจากการเป็นโรคอื่นๆ แล้วทำให้ระบบเมตาบอลิซึมของไขมันผิดปกติ ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคอ้วน ภาวะฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ต่ำ (ภาวะขาดไทรอยด์ฮอร์โมน) ระดับไทรอยด์ฮอร์โมนสูง (ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ) โรคตับ โรค กลุ่มอาการคุชชิง (Cushing syndrome)
ปริมาณคอเลสเตอรอลรวม คอเลสเตอรอลชนิดแอลดีแอล (LDL) และไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูงจะทำให้หลอดเลือดที่ไปเลี้ยงส่วนต่างๆ ของร่างกายเกิดการตีบตัน/หลอดเลือดแดงแข็ง เป็นสาเหตุของโรคเรื้อรังที่ไม่ติดต่อ (กลุ่มโรคเอนซีดี) เช่น โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอดเลือดสมองตีบ
- จำกัดอาหารไขมันให้น้อยที่สุดหรือดังกล่าวแล้ว หลีกเลี่ยงอาหารทอดและใช้น้ำมันพืชแทนน้ำมันจากสัตว์
- จำกัดอาหารแป้งและน้ำตาลเพื่อลดโอกาสเกิดโรคเบาหวาน
- กินอาหารจืดเพื่อลดโอกาสเกิดโรคความดันโลหิตสูง ซึ่งมักพบเกิดร่วมกับโรคไขมันในเลือดสูง
- ไม่สูบบุหรี่เพราะสารพิษในควันบุหรี่เพิ่มการจับตัวของไขมันในหลอดเลือด เพิ่มโอกาสเกิดหลอดเลือดแข็ง
- ควบคุมน้ำหนักไม่ให้เกิดโรคอ้วนและน้ำหนักตัวเกิน
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอตามควรกับสุขภาพ